Türk İş Hukukunda Mahkemeye Erişim Hakkı

Çalışmamızda iş ve sosyal güvenlik hukuku kurallarına mahkemeye erişim hakkı merceğinden bakılmaktadır. Bu perspektiften değerlendirildiğinde, bazı kurallar nedeniyle yargılamanın ilk adımında işçi ve işverenlerin temel haklarının zedelenmesi ihtimali söz konusudur. İşçinin fiilen mahkemeye ulaşma ve icra edilebilir bir karar elde etme olanağı mevcut olmadığı sürece, işçiyi koruyan düzenlemelerin de etkisi kalmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, iş yargılamasına özgü hükümlerin ve yargı uygulamalarının, kişilerin mahkemeye ulaşmasını açıkça veya zımnen engelleyip engellemediğini ortaya koymaktır. Bu çerçevede, çalışma hazırlanırken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararları incelenmiş ve mahkemeye erişim hakkı bakımından oluşturdukları içtihattan yararlanılmıştır. Hak arama özgürlüğünü ve mahkemeye erişim hakkını ihlal etmesi gerekçesiyle öğreti ve mahkemeler tarafından eleştirilen hususlar da dikkate alınmıştır.

Çalışmamızı adil yargılanma hakkının alt ilke ve unsurlarından biri olan mahkemeye erişim hakkı ile sınırlandırmış bulunmaktayız. Diğer alt ilke ve unsurların iş ve sosyal güvenlik hukuku boyutuyla incelenmesi bu çalışmanın sınırlarını aşacak niteliktedir. Ayrıca çalışmamızda yalnızca iş ve sosyal güvenlik hukukuna özgü hükümler ve uygulamalara yer verilmiştir. Bu çerçevede ceza yargılamaları ve idari yargılamalarla ilgili kararlara ve hükümlere yer verilmemiştir. Medeni yargılamaya ilişkin genel ilke ve kurallardan iş ve sosyal güvenlik hukuku kanunlarımızda özel bir düzenlemeye tabi tutulanlar seçilmiştir. Mahkemeye erişimin bir uzantısı olan kararın icrası hakkı da yine icra ve iflas hukuku kurallarıyla yakından ilgili olduğu için çalışmamızda yer almamıştır.