TÜRK ANAYASA HUKUKUNDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ ( ERDOĞAN )

Türk Anayasa Hukukunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

Dr. Didem ERDOĞAN

İÇİNDEKİLER 

TAKDİM ....................................................................................................................7

ÖN SÖZ ......................................................................................................................9

İÇİNDEKİLER .........................................................................................................11

TABLOLAR VE ŞEKİLLER ...................................................................................15

KISALTMALAR......................................................................................................17

GİRİŞ .......................................................................................................................21

BİRİNCİ BÖLÜM

YASAMA-YÜRÜTME İLİŞKİLERİ VE 

2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN GETİRDİĞİ 

YENİ HÜKÛMET SİSTEMİ

I. KUVVETLER AYRILIĞINA DAYANAN HÜKÛMET

SİSTEMLERİ...................................................................................................27

A. Parlamenter Hükûmet Sistemi .....................................................................32

B. Başkanlık Hükûmeti Sistemi .......................................................................37

C. Yarı Başkanlık Sistemi ................................................................................41

II. 1982 ANAYASASINDA HÜKÛMET SİSTEMİ ............................................44

A. 1982 Anayasasının İlk Şeklindeki Hükûmet Sistemi...................................52

1. Yürütme Organının Güçlendirilmesi Eğilimi .......................................54

2. Cumhurbaşkanının Tek Başına Yaptığı İşlemlerin Yargısal 

Denetimi ...............................................................................................58

3. Yürütmenin Düzenleme Yetkisi ...........................................................65

B. 2007 Anayasa Değişikliği ve Hükûmet Sisteminin Niteliği ........................67

C. 2014 Yılında Yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimi Sonrası Durum...............77

D. 2017 Anayasa Değişikliği ve Hükûmet Sistemi ..........................................81

1. Hükûmet Modeli Değişikliklerinde Anayasanın Değiştirilmesi 

Sorunu...................................................................................................81

2. Türk Tipi Başkanlık Sistemi .................................................................85

3. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sisteminde Yasama-Yürütme 

İlişkileri.................................................................................................94

12 İçindekiler 

İKİNCİ BÖLÜM

1982 ANAYASASINDA YÜRÜTME ORGANI VE 

YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ

I. 1982 ANAYASASINDA YÜRÜTME ORGANININ YAPISI....................... 99

A. 1982 Anayasasının İlk Şekline Göre Yürütme Organı................................ 99

1. Cumhurbaşkanı..................................................................................... 99

2. Bakanlar Kurulu ................................................................................. 102

B. 2017 Anayasa Değişikliğinden Sonra Yürütme Organı ............................ 106

1. Cumhurbaşkanı................................................................................... 107

2. Diğer Kişi ve Kuruluşlar .................................................................... 112

a. Cumhurbaşkanı Yardımcısı/Yardımcıları.................................... 112

b. Bakanlar....................................................................................... 114

c. Devlet Denetleme Kurulu ............................................................ 116

d. Milli Güvenlik Kurulu ................................................................. 117

II. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ ........................ 118

A. 1982 Anayasasının İlk Halinde Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri............... 118

1. Kanun Hükmünde Kararnameler........................................................ 119

a. Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleri....................... 119

b. Olağanüstü Yönetim Kanun Hükmünde Kararnameleri.............. 122

2. Tüzük.................................................................................................. 125

3. Yönetmelik ......................................................................................... 126

4. Adsız Düzenleyici İşlemler ................................................................ 127

B. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri..... 127

1. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ......................................................... 128

a. Olağan Dönem Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri....................... 128

b. Olağanüstü Hâl Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ...................... 130

2. Cumhurbaşkanınca Yapılan Yönetmelikler........................................ 132

3. Cumhurbaşkanının Diğer Düzenleyici İşlemleri ................................ 133

İçindekiler 13 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

1982 ANAYASASINA GÖRE 

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ

I. 1982 ANAYASASININ İLK ŞEKLİNE GÖRE

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ...............................................135

II. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİNE GÖRE

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ...............................................139

A. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine İlişkin Anayasal Düzenlemeler ..........143

B. Kanuni İdare İlkesi Açısından Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi................148

1. Kanuna Dayanma................................................................................150

2. Kanuna Uygun Olma ..........................................................................154

C. Düzenleme Yetkisi Açısından Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi................157

1. Yürütme Yetkisine İlişkin Konularda Verilen Genel Düzenleme 

Yetkisi.................................................................................................159

a. Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesi Açısından ............................162

b. Yasama Yetkisinin Aslîliği İlkesi Açısından ...............................165

c. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi Açısından .................169

2. Anayasal Sınırlar ................................................................................172

a. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Düzenlenemeyecek 

Alanlar .........................................................................................173

b. Anayasada Münhasıran Kanunla Düzenlenmesi Öngörülen 

Konular ........................................................................................177

c. Kanunda Açıkça Düzenlenen Konularda Cumhurbaşkanlığı 

Kararnamesi Çıkarılamaması Kuralı............................................179

d. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Kanunlarda Farklı 

Hükümler Bulunması Hâli ...........................................................181

e. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Aynı Konuda Kanun 

Çıkarması Durumu.......................................................................183

3. Mahfuz Bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Alanının Varlığı 

Tartışmaları.........................................................................................186

D. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Normlar Hiyerarşisindeki Yeri..........191

E. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Temel Hak ve Özgürlüklerin 

Sınırlandırılması Sorunu............................................................................198

III. OLAĞAN DÖNEMLERDE ÇIKARILAN CUMHURBAŞKANLIĞI

KARARNAMESİ ...........................................................................................202

A. Çıkarma Yetkisi.........................................................................................202

B. Konusu.......................................................................................................206

14 İçindekiler 

C. Usulü ve Şekli ........................................................................................... 208

D. Yargısal Denetimi ..................................................................................... 211

1. Yargısal Denetimin Türleri................................................................. 211

a. Soyut Norm Denetimi.................................................................. 212

b. Somut Norm Denetimi................................................................. 214

2. Yargısal Denetimin Kapsamı ............................................................. 216

3. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu......... 219

IV. OLAĞANÜSTÜ DÖNEMDE ÇIKARILAN

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ .............................................. 221

A. Çıkarma Yetkisi ........................................................................................ 221

B. Sebepleri.................................................................................................... 222

C. Konusu ...................................................................................................... 223

D. Süre ve Yerle Sınırlı Oluşu ....................................................................... 226

E. Usulü ve Şekli ........................................................................................... 227

F. Yargısal Denetimi ..................................................................................... 228

V. DEVLET BAŞKANINA KARARNAME YETKİSİNİN VERİLDİĞİ

BAZI ÜLKELER BAKIMINDAN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ......... 230

A. ABD Başkanının Kararname Çıkarma Yetkisi.......................................... 231

B. Rusya Federasyonu Başkanının Kararname Çıkarma Yetkisi................... 234

C. Fransa Cumhurbaşkanının ve Hükûmetin Kararname Çıkarma 

Yetkisi ....................................................................................................... 236

SONUÇ .................................................................................................................. 241

KAYNAKÇA......................................................................................................... 247

EK .......................................................................................................................... 277