Ticarî İşletme Hukuku

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ III

KISALTMALAR XXXI

§1. GİRİŞ 1

I. TİCARET VE TİCARET HUKUKU KAVRAMLARI 1

II. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TİCARET HUKUKUNUN KISA TARİHÇESİ 3

III. TİCARET HUKUKUNUN DÜZENLENMESİNDE SİSTEMLER 5

IV. TİCARET HUKUKUNUN DİĞER ALANLARLA İLİŞKİSİ 7

A. Ticaret Hukukunun Medenî Hukuk ve Borçlar Hukukuyla İlişkisi . 7

B. Ticaret Hukukunun Kamu Hukukuyla İlişkisi 8

V. TİCARET HUKUKUNUN KAYNAKLARI . 9

A. Genel Olarak . 9

B. Yazılı Kaynaklar . 10

1. Kanunlar 10

2. Kanun Dışındaki Düzenlemeler 11

C. Yazılı Olmayan Kaynaklar . 12

1. Ticarî Örf ve Adet Hukuku . 12

2. Ticarî Teamül 12

D. Yardımcı Kaynaklar . 13

VI. TİCARET HUKUKUNUN BAZI KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ . 13

A. Koruyucu Hükümlerin Medenî Hukuk ve Borçlar Hukukuna Göre Daha Az Olması 14

B. Ticarî Hayatın Hukukî İşlemlerde Belirli Bir Hız Gerektirmesi . 14

C. Hukukî İşlemlerde Tacirin Edimlerinin Parasal Nitelikte Bir Karşı Edim Gerektirmesi 15

D. Yasal Kapsamın Belirlediği Esaslara Güvenin Korunması 15

§2. TİCARÎ İŞLETME . 17

I. İŞLETME KAVRAMI . 17

II. TİCARÎ İŞLETMENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ 18

A. Tanım 18

B. Ticarî İşletmenin Özellikleri . 19

1. Esnaf Faaliyetine Dair Sınırların Aşılması 19

a. Koşul 19

b. Esnaf ve Tacir Ayrımı . 19

i. Esnafın Tanımı 19

ii. Tacir ve Esnaf Ayrımına Dair Bakanlar Kurulu Kararnamesi . 20

2. Gelir Sağlamanın Hedef Tutulması . 22

a. Genel Olarak 22

b. Gelir Sağlamanın Bir Şart Değil Hedef Olması Gerektiği 22

c. Hukuka Aykırı Gelirlerin Değerlendirilmesi . 23

3. Devamlı (Süreğen) Bir Faaliyet Olması 24

4. Bağımsız Bir Şekilde Yürütülmesi 26

5. Özel Hukuk Hükümlerine Tabi Olunması . 28

6. Piyasa Aktörü Olarak Faaliyet Gösterilmesi . 28

7. Serbest Meslek Faaliyeti Şeklinde Yürütülmemesi . 29

III. TİCARÎ İŞLETMENİN OLUŞUMU VE HUKUKÎ NİTELİĞİ . 30

A. Ticarî İşletmenin Oluşumu . 30

1. Bütünlük İlkesi 30

2. Kişi Unsuru 30

3. Malvarlığı Unsuru . 30

a. Maddî Unsurlar 30

b. Maddî Olmayan Unsurlar 31

B. Ticarî İşletmenin Hukukî Niteliği . 31

IV. TİCARÎ İŞLETMEDE MERKEZ VE ŞUBE KAVRAMLARI . 32

A. Ticarî İşletmede Merkez Kavramı 32

B. Ticarî İşletmede Şube Kavramı 33

1. Tanım . 33

2. Şubenin Unsurları 34

a. İç İlişkide Tabiiyet . 34

b. Dış İlişkide Bağımsızlık 35

c. Yer ve Yönetim Açısından Ayrılık 36

3. Şubenin Ticarî İşletmeye Ait Yeni Bir Şube Açması 37

C. Şube Olmanın Hukukî Sonuçları 37

1. Ticaret Unvanının Kullanımı Açısından . 37

2. Temsil Yetkisinin Sınırlandırılabilmesi Açısından . 38

3. Ticarî İşletmenin Bütününü Konu Alan İşlemlerde Kapsam Açısından . 38

4. Sicile Tescil Açısından 38

a. Genel Olarak 38

b. Şubenin Tescilinde Yer Alacak Olgular 39

c. Şubenin Ticaret Siciline Tescilinin Hukukî Niteliği 39

5. Usul Hukuku Açısından 39

V. TİCARÎ İŞLETMEYİ BİR BÜTÜN OLARAK KONU EDİNEN BAZI HUKUKÎ İŞLEMLER. 40

A. Ticarî İşletmenin Devri . 40

1. Kavram, Kanunî Düzenleme ve Kaynağı 40

a. Kavram . 40

b. Kanunî Düzenleme ve Kaynağı . 41

2. Ticarî İşletmenin Devrinde Kapsam 42

a. Aktifler . 42

b. Pasifler . 42

i. Genel Olarak . 42

ii. Ticarî İşletmenin Devriyle Dahi Devralana Geçmeyecek Borçlar 44

c. Ticaret Unvanı ve İşletme Adının Durumu . 45

d. Sadece Aktiflerin ya da Sadece Pasiflerin Devrine Yönelik Sözleşmeler 45

3. Ticarî İşletmenin Devri Sözleşmesi 46

4. Ticarî İşletmenin Devrinin Alacaklılara Bildirilmesi ve Duyurulması 47

a. Bildirim ve Duyurunun Şekli . 47

b. Bildirim ve Duyurunun İçeriği 48

5. Ticarî İşletmenin Devrinin İşletmenin Borçları Açısından Sonuçları 48

a. TBK Açısından Borcun Nakli ve Ticarî İşletme Hukukuyla İlişkisi 48

b. Devir Anına Kadar Doğmuş Borçlar Açısından 49

c. Devir Anından Sonraki Borçlar Açısından 49

d. İş Sözleşmesinden Doğan Borçlar Açısından İş Kanunu m. 6 50

6. Ticarî İşletmenin Devrinde Rekabet Hukuku Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar . 50

7. Ticarî İşletmenin Devrinin Tescilinden Sonraki İşlemler . 51

B. Ticarî İşletmenin Rehni 52

1. Taşınır Rehnine İlişkin Genel Hükümler ve 6750 Sayılı Kanun’a Duyulan İhtiyaç 52

2. Rehin Sözleşmesinin Tarafları 54

3. Rehin Hakkının Kurulması 56

a. Ticarî İşletmenin Rehni Sözleşmesi 56

i. Sözleşmenin Şekli . 56

ii. Sözleşmenin İçeriği . 57

b. Rehnin Üçüncü Kişiler Açısından Hüküm İfade Etmesi 58

4. Rehnin Kapsamı ve Rehin Konusu Olabilecek Taşınırlar . 58

a. Rehnin Kapsamı . 58

b. Rehin Konusu Olabilecek Taşınırlar . 58

i. Genel Olarak . 58

ii. İşletmenin ya da Belirli Bir Varlık Grubunun Tamamı Üzerinde Rehin Kurulması 60

iii. Müstakbel Varlık ve Alacaklar . 60

c. Rehin Konusu Unsurların Değerinin Tespiti . 61

d. Rehin Konusu Olamayacak Unsurlar 61

5. Rehinli Taşınır Sicili . 61

6. Rehin Sözleşmesi Taraflarının Hakları ve Yükümlülükleri . 62

a. Genel Olarak 62

b. Rehin Verenin TİTRK m. 16 Anlamındaki Yükümlülükleri 63

c. Borçlunun Temerrüdü Sonrası Alacaklının Hakları 63

7. Ticarî İşletme Rehninin Sona Ermesi 65

C. Ticarî İşletmelerin Birleşmesi . 65

1. Bir Ticarî İşletmenin Bir Başka Ticarî İşletmeyle Birleşmesi 65

2. Bir Ticarî İşletmenin Bir Ticaret Şirketiyle Birleşmesi 67

§3. TİCARÎ İŞ KAVRAMI, BİR İŞİN TİCARÎ İŞ SAYILMASININ SONUÇLARI VE TİCARÎ YARGI 69

I. TİCARÎ İŞ KAVRAMI 69

A. Tanım 69

B. TTK’ya Göre Ticarî İşin Tespitinde Kullanılan Ölçütler . 70

1. Kanunî Düzenlemelerin Altyapısı . 70

2. TTK m. 3’ün Ticarî İşin Belirlenmesindeki Rolü . 71

a. Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen İşler (Mutlak Ticarî İş) . 71

b. Bir Ticarî İşletmeyi İlgilendiren İşlem ve Fiiller (Nispî Ticarî İş) . 72

i. Genel Olarak . 72

ii. Bir İşletmeyi İlgilendirmesi Sebebiyle Ticarî İş Sayılan İşlem ve Fiillere Örnekler . 73

3. TTK m. 19’un Ticarî İşin Belirlenmesindeki Rolü . 74

a. Tacirin Borçları (Ticarî İş Karinesi) 74

i. Karine . 74

ii. Birden Fazla İşletmesi Olan Tacirler Açısından Karinenin Geçerliliği . 76

iii. Karma Nitelikte İşlemler 76

b. Bir Taraf İçin Ticarî İş Niteliğinde Olan Sözleşmeler 77

II. BİR İŞİN TİCARÎ İŞ SAYILMASININ SONUÇLARI 78

A. Ticarî İşlere Ticarî Hükümlerin Uygulanması 78

1. Ticarî Hüküm Kavramı . 78

2. Ticarî Uyuşmazlıklara Uygulanacak Hükümlerin Sırası . 79

a. Emredici Hükümler 79

b. Sözleşme Hükümleri 80

c. Ticarî Hükümler . 80

d. Ticarî Örf ve Âdet Hukuku ve Ticarî Teamüller . 81

i. Ticarî Örf ve Âdet Kavramı 81

ii. Ticarî Teamülün Ticarî Uyuşmazlıkların Çözümündeki Rolü 85

e. Genel Hükümler . 87

B. Ticarî İşlerde Teselsül Karinesinin Geçerli Olması 87

1. Genel Kural . 87

2. Tüketici İşlemleri ve Kredi Kartlarında Durum 88

C. Ticarî İşlerde Faizin Adi İşlere Göre Farklı Esaslara Tabi Olması 89

1. Faizin Tanımı ve Özellikleri 89

2. Faiz Türleri 90

a. Hukukî Temeline Göre Faiz 90

i. Akdî Faiz 90

ii. Kanunî Faiz 91

b. Talebine Konu Olduğu Alacağa Göre Faiz . 91

i. Anapara Alacağı İçin Faiz (Anapara Faizi) 91

ii. Temerrüt Alacağı İçin Faiz (Temerrüt Faizi) 91

c. Hesap Edilme Şekline Göre Faiz . 93

i. Basit (Adi) Faiz. 93

ii. Mürekkep (Bileşik) Faiz 93

3. Ticarî İşlerde Faizin Özellikleri. 93

a. Önceden Kararlaştırılmamış Olsa Bile İstenebilmesi 93

b. Faizin İşlemeye Başlayacağı Tarih 94

c. Ticarî İşlerde Faiz Oranları 95

i. Anapara Faizi Açısından. 95

ii. Temerrüt Faizi Açısından 97

iii. Yabancı Para Borçları Açısından . 98

d. Bileşik Faizin Bazı Hallerde Mümkün Olması 98

e. Faizin Anaparayı Geçmesi . 100

D. TTK m. 1530 Bağlamında En Yüksek Haddi Aşan Hukukî İşlemlerin Akıbeti . 100

E. Ticarî İşlerde Zamanaşımının Adi İşlere Göre Farklı Esaslara Tabi Olması 102

III. TİCARÎ YARGI 103

A. Kanunî Düzenleme . 103

B. Ticarî Davaların Türleri 104

1. Mutlak Ticarî Davalar . 104

a. Genel Olarak 104

b. Kategorik Olarak Ticarî Dava Sayılan Uyuşmazlıklar 105

i. TTK’da Yer Alan Hususlardan Doğan Davalar . 105

ii. Özel Kanunlarda Ticarî Dava Olduğu Gösterilen Ticarî Davalar 106

iii. Sigorta ve Taşıma Hukukuna İlişkin Bazı Uyuşmazlıklar Açısından Özel Durum 107

c. Rehin Karşılığında Ödünç Verme İşi ile Uğraşanlar Hakkındaki TMK m. 962 ilâ m. 969 Hükümlerinden Doğan Ticarî Davalar. 108

d. TBK’da Yer Alan Mutlak Ticarî Davalar 108

i. Malvarlığının veya İşletmenin Devralınması ile İşletmelerin Birleşmesi ve Şekil Değiştirmesi Hakkındaki TBK m. 202 ve m. 203 Hükümlerinden Doğan Davalar . 108

ii. Rekabet Yasağına İlişkin TBK m. 444 ve m. 447 Hükümlerinden Doğan Davalar . 109

iii. Yayım Sözleşmesine Dair TBK m. 487 ilâ m. 501 Hükümlerinden Doğan Davalar . 109

iv. Kredi Mektubu ve Kredi Emrini Düzenleyen TBK m. 515 ilâ m. 519 Hükümlerinden Doğan Davalar . 109

v. Komisyon Sözleşmesine İlişkin TBK m. 532 ilâ m. 545 Hükümlerinden Doğan Davalar 110

vi. Tacir Yardımcıları ile İlgili Hususlardan Doğan Davalar . 110

e. Fikrî Mülkiyet Hukukuna Dair Mevzuattan Kaynaklanan Davalar . 110

f. Ticarete Özgü Yerlere İlişkin Hükümlerden Doğan Davalar . 111

g. Finansal Kuruluşlarla İlgili Bazı Davalar 111

2. Nispî Ticarî Davalar 111

3. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Bazı Sözleşmelerden Kaynaklanabilecek Uyuşmazlıklara Dair Davalar 114

C. Ticarî Davalarda Görev 115

D. Ticarî Davalarda Muhakeme Usulü ve Bazı Deliller . 116

1. Muhakeme Usulü 116

2. Ticarî Davalarda Bazı Özel Deliller ve İspat 116

E. Ticarî Davalarda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 117

1. Arabuluculuk . 117

2. Tahkim . 119

F. Ticarî Nitelikteki Çekişmesiz Yargı İşleri 119

§4. TACİR SIFATI VE TACİR OLMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 121

I. TACİRİN TİCARET HUKUKUNDAKİ YERİ VE ÖNEMİ 121

II. TACİR SIFATI . 122

A. Gerçek Kişilerde Tacir Olmanın Koşulları . 122

1. Kanunî Düzenleme ve Tacirin Tanımı 122

2. Bir Ticarî İşletmenin Varlığı . 123

3. Ticarî İşletmenin İşletilmesi 125

4. Ticarî İşletmenin Kişinin Kendi Adına İşletilmesi 127

5. Küçük ve Kısıtlılar ile Ticaretle Uğraşmaktan Men Edilmiş Kişilerin Durumu . 130

a. Küçük ve Kısıtlılar . 130

b. Ticaretle Uğraşmaktan Menedilmiş ya da Ticaretle Uğraşması Ruhsata Bağlı Kişiler . 130

B. Tüzel Kişi Tacirler 132

1. Ticaret Şirketleri 132

2. Amacına Varmak İçin Ticarî İşletme İşleten Dernek ve Vakıflar 132

a. Dernekler Açısından Değerlendirme . 132

b. Vakıflar Açısından Değerlendirme 133

3. Devlet ve Diğer Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan Kurum ve Kuruluşlar . 133

C. Gerçek ve Tüzel Kişilerde Tacir Sıfatının Kaybı . 135

1. Gerçek Kişilerde 135

a. Koşullar 135

b. Ticareti Terk ve Sonuçları . 136

2. Tüzel Kişilerde 137

D. Kişiliği ve Taraf Ehliyeti Olmayan Tacirler . 138

1. Donatma İştiraki 138

2. Hâkim Teşebbüs 138

3. Bazı Dernek ve Vakıfların Ticarî İşletmeleri 139

4. Devlet, İl Özel İdaresi, Belediye ve Köy ile Diğer Kamu Tüzel Kişilerinin İşlettiği İşletmeler . 139

III. TACİR OLMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI . 140

A. Bir Ticaret Unvanı Seçme ve Bu Unvanı Kullanma 140

B. Ticaret Sicili ve Odalara Kaydolma 141

1. Ticaret Siciline Kaydolma . 141

2. Odalara Kaydolma . 143

C. Basiretli Bir İş Adamı Gibi Hareket Etme 143

D. Ticarî Defter Tutma 148

E. Ticarî İş Karinesine Tabi Olma . 150

F. Ticarî Örf ve Âdet Hukuku Kurallarına Tabi Olma 150

G. Ücret ile İlgili Sonuçlar 151

1. Önceden Kararlaştırılmamış Olsa Dahi Ücret ve Faiz İsteyebilme 151

2. Aşırı Olduğundan Bahisle Ücret ve Cezanın İndirilmesini İsteyememe 154

H. Fatura ile İlgili Sonuçlar . 157

1. Fatura Verme Zorunluluğu 157

2. Fatura ve Teyit Mektubuna Sekiz Gün İçinde İtiraz Etme Zorunluluğu . 160

a. Faturaya İtiraz 160

b. Teyit Mektubuna İtiraz 162

I. İflâsa Tabi Olma . 163

1. Tacirler Açısından . 163

2. Tacir Sayılanlar ve Tacir Gibi Sorumlu Olanlar Açısından 164

3. Tacir Olmadığı Halde İflâsa Tabi Olanlar . 164

J. Her İki Tarafın da Tacir Olmasına Bağlanmış Özel Sonuçlar 166

1. Usul Hukuku Açısından Sahip Olunan İmkân (HMK m. 17) . 166

2. Tacirler Arası İhtar ve İhbarlarda Özel Şekillere Tabi Olma 166

3. Hapis Hakkını Kullanmada Kolaylıktan Yararlanma . 167

4. Ticarî Satış ve Mal Değişiminde Özel Kurallara Tabi Olma 168

a. TTK m. 23 Hükmünün Değerlendirilmesi . 168

b. TTK m. 1530 Hükmünün Değerlendirilmesi 170

5. Ticarî Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olabilmesi 173

K. Tacir Çeki Kullanma Zorunluluğu . 173

L. Bazı Sermaye Şirketleri Açısından İnternet Sitesi Açma Zorunluluğu 174

M. Esnafların da Yararlanabileceği Tacirlere Özgü Hukukî İmkânlar 174

§5. TİCARÎ DEFTERLER . 177

I. TİCARİ DEFTER KAVRAMI VE TİCARİ DEFTERLERİN YARARLARI 177

II. DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNE İLİŞKİN TEMEL İLKELER. 179

A. Şekli Gereklilikler Açısından . 179

1. Kanun Hükümlerine Göre Tutulması Mecburî Defterlerin Tutulması . 179

2. Ticarî Defterlerin Açılış ve Kapanış Onaylarının Yapılması 179

a. Açılış Onayı Yapılacak Defterler ve Onay Zamanı . 179

b. Açılış Onayının Şekli. 180

c. Kapanış Onayının Zamanı ve Şekli . 181

B. Uygulanacak Mevzuat ve Kurallar Açısından 182

1. TTK ve Vergi Mevzuatına Uyulması 182

2. TMS’nin Ticarî Defterlere Dair İlkelerine Uyulması 182

C. Maddî Gereklilikler Açısından . 183

1. Ticarî İşletmenin Gerçek Durumunu Yansıtması 183

2. Dayanak Belgelerin Saklanması 184

III. TUTULACAK TİCARİ DEFTERLER . 185

A. İşletmenin Muhasebesiyle İlgili Olanlar. 185

1. Genel Olarak 185

2. Yevmiye Defteri 185

3. Defteri Kebir 185

4. Envanter Defteri 186

B. İşletmenin Muhasebesiyle İlgili Olmayanlar 186

1. Genel Olarak 186

2. Pay Defteri . 187

3. Yönetim Kurulu Karar Defteri 188

4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri. 190

C. Vergi Mevzuatınca Tutulması Zorunlu Kılınanlar . 190

III. TİCARİ DEFTER VE BELGELERİ TUTMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE BU YÜKÜMLÜLÜĞÜN İHLALİNİN SONUÇLARI. 191

A. Ticarî Defter Tutma Yükümlülüğü Altında Olanlar . 191

1. Tacir Olanlar 191

2. Tacir Olmayan Bazı Kişiler . 193

3. Mirasçılık, Ticareti Terk ve Mirasın Resmî Tasfiyesi Halinde 193

4. Adi Şirkette Durum . 193

5. Defter Tutma Yetki ve Görevinin Delegasyonu 194

6. Defter Tutma Yükümlülüğünün Başlangıcı ve Sonu 195

a. Yükümlülüğün Başlangıcı . 195

b. Yükümlülüğün Sonu 195

B. Ticarî Defter Tutulmasında Usul 196

1. Fizikî Ortamda . 196

a. Açılış ve Kapanış Onayları 196

b. Şeklî Gereklilikler 197

2. Elektronik Ortamda . 199

a. Genel Olarak 199

b. Uygulama Zorunluluğu 200

C. Defter Tutma Yükümlülüğü Bağlamında Muhafaza Edilecek Belgeler 200

1. Saklanacak Belgeler 200

2. Saklama Süresi 202

3. Ticarî Defterlerin Ziyaı . 202

D. Envanter ve Finansal Tablolar 204

1. Envanter . 204

2. Finansal Tablolar . 206

a. Düzenleme Yükümlülüğü 206

b. Bazı Temel İlkeler . 206

i. Tamlık ve Mahsup Yasağı 206

ii. Aktifleştirme Yasağı 207

E. Ticarî Defter Tutma Yükümlülüğüne Aykırılığın Yaptırımları 208

IV. TİCARİ DEFTERLERİN HUKUKÎ UYUŞMAZLIKLARDAKİ ROLÜ 209

A. Ticarî Defterlerin İspat Gücü 209

1.Ticarî Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması . 209

2. Ticarî Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması. 210

B. Ticarî Defterlerde İbraz, Suret Alınması ve Defterlerin Teslimi 212

1. İbraz . 212

a. Fizikî Olarak Saklanan Belgelerde İbraz . 212

b. Görüntü ve Veri Taşıyıcılara Aktarılmış Belgelerin İbrazı 212

2. Suret Alınması . 212

3. Teslim 212

§6. TİCARET SİCİLİ . 213

I. KAVRAM 213

II. TİCARET SİCİLİ TEŞKİLATI 214

A. Ticaret Sicilinin Kuruluşu ve Kapatılması . 214

1. Sicil Müdürlüğünün Kuruluşu . 214

2. Sicil Müdürlüğünün Kapatılışı 215

B. Ticaret Sicilinin Yönetimi 215

1. Genel Olarak 215

2. Ticaret Sicili Müdürü 216

a. Atanması ve Görevden Alınması . 216

b. Kamu Personeli Niteliğinde Olmamaları 216

c. Görev Alanlarının Münhasırlığı. 217

d. İnceleme Görevi 217

i. Tescil İçin Aranan Kanunî Şartlar 217

ii. Eksikliklerin Tamamlanması . 219

3. TB’nin Denetim Yetkisi 220

C. Elektronik Ticaret Sicili 220

III. TİCARET SİCİLİ İŞLEMLERİ 221

A. Genel Olarak . 221

B. Tescil . 221

1. Kural 221

a. İstem Üzerine . 221

b. İstemde Bulunmaya Yetkili Kişiler . 222

i. Başvuracak Kişi 222

ii. Başvuru Sırasında Gerçeğe Aykırı Beyan . 222

c. Tescil İsteminin Şekli 223

d. Tescil İsteminin Süresi 223

2. Re’sen Tescil . 224

3. Yetkili Bir Makamın Bildirimi Üzerine Tescil . 224

4. Geçici Tescil 225

5. Tescile Davet ve Davete Uymamanın Cezası . 225

6. Üçüncü Kişilerin Görüşleri . 226

C. Tadil 226

D. Terkin . 227

E. Sicil İşlemlerine İtiraz . 227

IV. TİCARET SİCİLİNİN ALENİYETİ 227

A. İnceleme Hakkı . 227

B. Onaylı Belge ya da Örnek Verilmesi 228

V. TİCARET SİCİLİ KAYITLARININ ETKİSİ . 229

A. Sicil Kayıtlarının Etkili Olmaya Başladığı An ve Sürelerin Başlangıcı . 229

B. Üçüncü Kişilerin İyiniyeti Açısından . 230

1. Müsbet (Olumlu) Etki . 230

2. Menfi (Olumsuz) Etki . 230

C. Bir Hakkın ya da Hukukî İlişkinin Doğumu Açısından . 231

1. Kurucu Etki . 231

2. Açıklayıcı Etki . 232

VI. MÜSECCEL HUSUSLARIN İLANI VE GÖRÜNÜŞE GÜVEN 232

A. Müseccel Hususların İlanı ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi (TTSG) . 232

B. Sicile İtimat ve Görünüşe Güven Prensibi 233

VII. TİCARET SİCİLİ KAYITLARINDAN DOĞAN SORUMLULUK . 235

§7. TİCARET UNVANI, İŞLETME ADI, MARKA 237

I. TİCARET UNVANI 237

A. Kavram . 237

B. Ticaret Unvanının Fonksiyonu . 238

C. Gerçek ve Tüzel Kişi Tacirlerde Ticaret Unvanının Tekliği 238

1. Gerçek Kişi Tacirlerde 238

2. Tüzel Kişilerde 240

D. Ticaret Unvanının Yapısı ve Şekli 240

1. Ticaret Unvanının Yapısı 240

a. Ticaret Unvanının Çekirdeği . 240

b. Ticaret Unvanına Yapılabilecek Ekler 241

c. Ticaret Unvanının Devamlılığı 242

2. Ticaret Unvanının Şekli . 243

a. Genel Olarak 243

b. Gerçek Kişilerin Ticaret Unvanı 244

c. Tüzel Kişilerin Ticaret Unvanı 244

i. Ticaret Şirketlerinde . 244

ii. Ticarî İşletme İşleten Dernek ve Vakıflarda 245

d. Donatma İştirakinin Ticaret Unvanı 245

E. Ticaret Unvanının Kullanılması ve Tescili . 246

1. Ticaret Unvanının Kullanılması Zorunluluğu . 246

2. Ticaret Unvanının Kullanılması Biçimi 246

3. Ticaret Unvanının Tescili 248

a. Genel Olarak 248

b. İmza Yetkililerinin Tescili . 248

c. Şubelerin ve Bunların Kullanacağı Ticaret Unvanlarının Tescili. 249

4. Ticaret Unvanını Kullanamayacaklar 250

5. Ticaret Unvanının Devredilebilme Şartları . 250

6. Ticaret Unvanının Sicilden Silinmesi 251

F. Ticaret Unvanının Korunması . 252

1. Unvan Sahibinin Münhasır Hakkı . 252

2. Ticaret Unvanına Tecavüz Edilen Kimsenin Hakları 253

3. Ticaret Unvanı ile İlgili Bildirim ve Yaptırımlar 254

a. Yetkili Makamların Bildirimi 254

b. Yaptırımlar. 254

i. İdarî . 254

ii. Cezaî 254

II. İŞLETME ADI . 255

III. MARKA 257

A. Marka Kavramı . 257

1. Genel Olarak 257

2. İşaret 258

3. Ayırt Edicilik . 260

4. Ayırt Ediciliğin Konusu 261

5. Markanın İşlevleri . 261

a. Ayırt Etme İşlevi 261

b. Tanıtım (Reklam) İşlevi. 261

c. Garanti İşlevi 262

d. Kaynak Gösterme İşlevi 262

B. Markanın Bazı Türleri 262

C. Marka Olabilecek Bazı İşaretler . 264

1. Sözcükler . 264

2. Şekiller . 265

3. Renkler 266

4. Harfler . 266

5. Sayılar 266

6. Geleneksel Olmayan Bazı İşaretler (Ses ve Koku) . 266

D. Marka Olamayacak İşaretler . 267

1. Mutlak Ret Nedenleri 267

2. Nispî Ret Nedenleri . 273

E. Marka Tescil Prosedürü 278

1. Hukukî Korumanın Konusu 278

2. Marka Başvurusunda Sunulacak Belgeler, Başvurunun Sınıflandırılması ve Bölünmesi . 278

3. Marka Başvurusunda Şeklî İnceleme 279

4. Marka Başvurusunun Rüçhan Hakkı Açısından İncelenmesi 280

5. Mutlak Ret Nedenleri Açısından İnceleme . 281

6. Üçüncü Kişilerin Görüşleri . 281

7. Marka Bülteninde Yayıma İtiraz ve İtirazın İncelenmesi . 282

a. İtiraz . 282

b. İtirazın İncelenmesi . 283

8. Markanın Tescili 284

a. Tescile Dair İşlemlerin Tamamlanmış Olması Şartı 284

b. Marka Sicilinin Aleniyeti 284

9. Tescilli Markanın Koruma Süresi ve Yenileme 284

10. TÜRKPATENT Kararlarına İtiraz ve İtirazın İncelenmesi 285

a. İtiraz . 285

b. Kararlara İtirazın İncelenmesi . 285

c. YİDK Kararlarının İptali Davası . 286

F. Marka Sahibinin Markadan Doğan Hakkı ve Bu Hakkın Sınırları . 287

1. Markanın Sahibinin Tekliği İlkesi ve Markayı Münhasıran Kullanma Hakkı 287

2. Marka Sahibinin Haklarının Doğduğu An 289

3. Marka Sahibinin Haklarının Üçüncü Kişilerin Davranışları Açısından Sınırı . 289

4. Markanın Başvuru Eserlerinde Yer Alması 291

5. Markanın Kullanılması Yükümlülüğü ve Kullanma Sayılan Haller . 291

G. Marka Hakkına Tecavüz ve Marka Hakkının Korunması 292

1. Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Fiiller 292

2. Hukukî Sorumluluk . 294

3. Marka Hakkına Tecavüzde Cezaî Hükümler 295

H. Markanın Hükümsüzlüğü ve İptali . 296

1. Markanın Hükümsüzlüğü 296

a. Markanın Hükümsüzlüğü Halleri 296

b. Sessiz Kalma Yoluyla Hak Kaybı . 296

c. Hükümsüzlük Kararının Etkisi 297

2. Markanın İptali 297

a. Markanın İptal Edilebileceği Haller 297

b. Marka İptal Talebi . 299

c. İptal Kararının Etkisi . 299

I. Marka Hakkının Hükümsüzlük ve İptal Dışında Sona Ermesi ve Sonuçları 300

§8. TACİR YARDIMCILARI 301

I. BAĞIMLI TACİR YARDIMCILARI . 301

A. Ticarî Temsilci 301

1. Kavram 301

2. Nitelikleri . 302

3. Yetki Verilmesi . 303

a. Atama . 303

b. Ticaret Siciline Tescil 304

4. Temsil Yetkisinin Kapsamı . 305

a. Genel Olarak ve Kanunî Düzenleme . 305

b. Ticarî Temsilcinin Yapabileceği İşler . 305

c. Ticarî Temsilcinin Yapamayacağı İşler . 307

5. Ticarî Temsilcinin Yetkilerinin Sınırlandırılması . 308

a. İç İlişkide (Yönetim) 308

b. Dış İlişkide (Temsil) 309

6. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi . 310

a. Temsil Yetkisini Sona Erdiren Haller 310

b. Tescil Zorunluluğu 311

B. Ticarî Vekil . 312

1. Tanım . 312

2. Yetki Verilmesi . 312

a. Yetki Verebilecek Kişiler 312

b. Ticarî Temsilci Olabilecek Kişiler 313

c. Yetkilendirme Biçimi 313

3. Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları . 314

a. Temsil Yetkisinin Kapsamı . 314

b. Temsil Yetkisinin Sınırları 316

4. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi . 317

C. Pazarlamacı . 317

1. Tanım . 317

2. Pazarlamacılık Sözleşmesinin İçeriği 319

3. Pazarlamacının Hakları ve Yükümlülükleri 320

a. Pazarlamacının Hakları 320

i. Ücret Hakkı . 320

ii. Komisyon Hakkı 320

iii. Ücret Hakkının Güvence Altına Alınması . 321

iv. Masraflara Katılmayı Talep Hakkı . 321

v. Hapis Hakkı . 322

vi. Belirli Bir Alanda Tekel Hakkı. 322

b. Pazarlamacının Yükümlülükleri 323

i. Müşterileri Ziyaret Yükümlülüğü . 323

ii. Kendisi ve Başkası Hesabına İşlem Yapma Yasağı 323

iii. İşlem Koşullarına Uyma Yükümlülüğü 323

iv. Bilgi Verme Yükümlülüğü . 323

4. Pazarlamacılık Sözleşmesinin Sona Ermesi 324

a. Fesih . 324

b. Sona Ermeden Sonra Tamamlanan İşler . 324

c. Pazarlamacının Belgeleri İade Yükümlülüğü 324

D. Diğer Bağımlı Tacir Yardımcıları 324

II. BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI . 325

A. Acente . 325

1. Tanım ve Kavram 325

2. Acentenin Hakları, Borçları ve Yetkileri 327

a. Acentenin Hakları 327

i. İnhisar Hakkı 327

ii. Ücret Hakkı 328

aa. Acentenin Ücretine Hak Kazandıran İşlemler .328

bb. Acentenin Ücrete Hak Kazandığı An 329

cc. Acentenin Ücret Miktarı 330

dd. Acentenin Ücretinin Ödenme Zamanı .330

iii. Olağanüstü Giderler ile Avans ve Faizi Talep Etme . 330

iv. Hapis Hakkı 331

v. Denkleştirme İsteminde Bulunma Hakkı . 331

aa. Şartları .331

bb. Belirlenmesi 332

cc. Düşmesi .333

dd. İstemden Vazgeçilmesi ve İleri Sürülmesi 333

b. Acentenin Borçları . 333

i. Müvekkilinin İşlerini Görme ve Özen Borcu . 333

ii. Müvekkili Bilgilendirme Yükümlülüğü 334

iii. Acele İşlerde Talimat Almaksızın Hareket Etme . 334

iv. Müvekkil Hesabına Teslim Alınan Eşyalarla İlgili Borçlar . 334

v. Müvekkile Ait Parayı Ödeme 335

c. Acentenin Yetkileri 335

i. Hakkı Koruyan Beyanları Yapabilme ve Bunları Kabul Etme 335

ii. Mahkemelerde Temsil . 335

iii. Özel ve Yazılı Yetki Gerektiren Bazı İşler. 336

3. Müvekkilin Borçları 336

4. Rekabet Yasağı Anlaşması 337

5. Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi 338

B. Simsar . 339

1. Tanım ve Uygulanacak Hükümler 339

2. Simsarlık Sözleşmesi . 340

3. Simsarlık Ücreti . 340

a. Ücretin Hak Edilme Şartı . 340

b. Ücretin Belirlenmesi ve İndirilmesi 341

c. Ücret Hakkının Düşmesi 341

4. Simsarlık Sözleşmesinin Sona Ermesi 341

C. Komisyoncu 342

1. Komisyonculuk Sözleşmesinin Tanımı ve Kavram 342

2. Komisyoncunun Hakları ve Borçları . 344

a. Komisyoncunun Hakları 344

i. Avans ve Giderleri Talep 344

ii. Komisyon Ücreti 344

aa. Hak Kazanma Şartı 344

bb. Hakkın Düşmesi 345

cc. Komisyoncunun Garantisi Durumunda .345

iii. Hapis Hakkı 345

iv. Vekâlet Verenin Teslim Almadığı Malı Sattırma . 345

v. Belirli Koşullarda Kendiyle İşlem Yapma. 346

aa. Koşullar .346

bb. İşlemi Kendisiyle Yapma Hakkının Düşmesi .347

b. Komisyoncunun Borçları . 347

i. Bilgilendirme ve Sigortalama Borcu 347

ii. Ayıplı ve Kısa Sürede Bozulabilecek Mallar İçin Tedbir Alma Borcu 348

iii. Vekalet Verenin Belirlediği Bedel Altında Mal Satmama Borcu 349

iv. Bir Teamülün Varlığı Dışında Veresiye Mal Satmama Borcu 349

3. Komisyonculuk Sözleşmesinin Sona Ermesi 349

D. Taşıma İşleri Komisyoncusu 350

1. Taşıma Komisyonculuğu Sözleşmesinin Tanımı 350

2. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Hakları ve Borçları . 350

a. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Hakları 350

i. Komisyon Ücreti Hakkı 350

ii. Hapis Hakkı . 350

b. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Eşyayı Taşıtma Borcu 351

§9. HAKSIZ REKABET . 353

I. HAKSIZ REKABETE İLİŞKİN TTK HÜKÜMLERİNİN AMACI VE İLKE 353

A. Amaç . 353

B. İlke 354

II. TTK’DA DÜZENLENEN HAKSIZ REKABET HALLERİ (TTK m. 55) 356

A. Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri . 356

B. Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek 365

C. Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanmak 366

D. Üretim ve İş Sırlarını Hukuka Aykırı Olarak İfşa Etmek . 367

E. İş Şartlarına Uymamak . 367

F. Dürüstlük Kuralına Aykırı İşlem Şartları Kullanmak . 368

III. HAKSIZ REKABETTE HUKUKÎ SORUMLULUK 369

A. Açılabilecek Davalar 369

B. İstihdam Edenin Sorumluluğu 371

C. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşlarının Sorumluluğu . 372

D. Hükmün İlânı 373

E. İhtiyatî Tedbirler . 373

F. Zamanaşımı . 373

IV. HAKSIZ REKABETTE CEZAÎ SORUMLULUK 374

A. Cezayı Gerektiren Fiiller 374

B. Tüzel Kişiler Adına Hareket Edenlerin Cezaî Sorumluluğu 374

§10. CARİ HESAP 375

I. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİ . 375

A. Tanımı ve Şekli . 375

B. Cari Hesap Sözleşmesinin Özellikleri 376

II. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ 377

A. Genel Hükümler . 377

1. Dava ve Savunma Haklarının Devam Etmesi . 377

2. Cari Hesaba Geçirilen Alacakların Yenilenmemesi 377

3. Ticarî Senetlerin Tahsili 378

4. Hesap Bakiyesi 378

a. İlke . 378

b. Bakiyenin Belirlenmesi . 378

c. Bakiyenin Haczi . 379

d. Adi ve Bileşik Faiz 379

B. Özel Hükümler 380

III. CARİ HESAP SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 381

IV. CARİ HESAPTA ZAMANAŞIMI . 381

KAYNAKÇA 383

KAVRAM DİZİNİ 409