Temel Bankacılık Hizmetleri

İÇİNDEKİLER

I. MEVDUATIN TANIMI VE ÖNEMİ.......................................................1

1. Mevduatın Tanımı..................................................................................1

2. Mevduatın Vade ve Türleri....................................................................2

3. Vadesiz Mevduat...................................................................................2

4. Vadeli Mevduat......................................................................................2

5. Dönem Sonu Ödemeli Mevduat............................................................3

6. İhbarlı Mevduat.....................................................................................3

7. Birikimli Mevduat.................................................................................3

8. Tasarruf Mevduatı.................................................................................5

9. Resmi Kuruluşlar Mevduatı..................................................................5

10. Ticari Kuruluşlar Mevduatı...................................................................5

11. Bankalar Mevduatı................................................................................5

12. Diğer Kuruluşlar Mevduatı....................................................................5

13. Mevduat Hesaplarının Açılma Şekilleri................................................7

14. Ekonomi ve Bankalar Açısından Mevduatın Önemi.............................9

II. MEVDUATA İLİŞKİN YASAL HÜKÜMLER.....................................12

1. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), Mevduat Hesaplarında Sigortanın Yasal Dayanağı..................................................................12

2. Mevduat Hesaplarında Zamanaşımı....................................................13

3. Zaman Aşımına Tabi Kıymetler..........................................................15

4. Zamanaşımına Tabi Olmayan Kıymetler.............................................16

5. Zamanaşımını Kesen ve Durduran Haller İle Mevduat Hesaplarındaki Zamanaşımı................................................................16

6. Mevduat Hesabı Açılışında İstenen Belgeler ve İmzalanan Sözleşme..............................................................................................16

7. Bankalarda Sır Kavramı......................................................................17

III. MEVDUAT HESAPLARINDA TASARRUF YETKİSİ......................21

1. Disponibilite ve Mevduat Munzam Karşılığı......................................21

2. Mevduatın Çekilmesi..........................................................................23

3. Gerçek ve Tüzel Kişi Kavramı............................................................25

4. Gerçek Kişilerin Hakları Kullanma Ehliyeti ve Mevduat Hesaplarında Tasarruf Yetkisi..............................................................25

5. Gerçek Kişilerin Fiil Ehliyeti Kapsamı...............................................26

6. Reşit Olmak.........................................................................................26

7. Ayırt Etme Gücü..................................................................................27

8. Kısıtlı Olmamak..................................................................................27

9. Tam Ehliyetsizler.................................................................................28

10. Temsilcilerin Mevduat Hesaplarında Tasarruf Yetkisi........................28

11. Veli ile Yapılan İşlemler......................................................................28

12. Vasi ile Yapılan İşlemler......................................................................29

13. Kayyum ile Yapılan İşlemler...............................................................30

14. Vekil ile Yapılan İşlemler....................................................................31

15. Ticari Mümessil ile Yapılan İşlemler...................................................32

16. Ticari Vekil ile Yapılan İşlemler..........................................................32

IV. MEVDUAT HESAPLARINDA TASARRUF YETKİSİ......................33

1. Küçükler Adına Açılan Mevduat Hesapları Üzerindeki Tasarruf Yetkileri...............................................................................................33

2. Mahkumlar Adına Açılan Hesaplarda Tasarruf Yetkisi.......................35

3. Okuma-Yazma Bilmeyenler ile İmza Atamayan Şahısların Mevduat Hesapları Üzerinde Tasarruf Yetkisi.....................................36

4. Sağır-Dilsiz ve Amalar Adına Açılan Hesaplar Üzerinde Tasarruf Yetkisi..................................................................................................37

5. Mudisi Vefat Eden Mevduat Hesaplarında Tasarruf Yetkisi................37

6. Teselsüllü Müşterek Hesaplarda (Hesap sahiplerinden birinin ölümü).................................................................................................38

7. Teselsülsüz Müşterek Hesaplarda Mudinin Ölümü Hali.....................39

8. Türkiye’de Yerleşik Kişilerin TL. Mevduat Hesaplarında Tasarruf Yetkisi....................................................................................39

9. Tüzel Kişilerin Mevduat Hesapları Üzerindeki Tasarruf Yetkisi........40

10. Adi Şirketlerin Mevduat Hesapları Üzerinde Tasarruf Yetkisi............40

11. Sermaye Şirketlerinin Mevduat Hesapları Üzerinde Tasarruf Yetkisi....................................................................................40

12. Anonim Şirketler.................................................................................40

13. Kollektif Şirket....................................................................................41

14. Komandit Şirket..................................................................................41

15. Limited Şirket......................................................................................41

16. Kooperatif Şirketi................................................................................41

17. Vakıf, Dernek ve Kamu Tüzel Kişilerin Mevduat Hesaplarındaki Tasarruf Yetkileri.................................................................................41

V. MÜŞTEREK MEVDUAT HESAPLARI...............................................42

1. Müşterek Mevduat Hesapları..............................................................42

2. Teselsüllü Müşterek Hesaplar..............................................................42

3. Teselsülsüz Müşterek Hesaplar...........................................................43

4. Teselsüllü Müşterek Mevduat Hesabın Açılması ve İşleyişi...............43

a) Hesaba Para Yatırılması...................................................................43

b) Hesaptan Para Çekilmesi.................................................................43

c) Hesaba Yeni Bir Kişinin Katılması.................................................44

d) Hesaptan Ayrılma............................................................................44

e) Hesap Cüzdanının Kaybedilmesi....................................................44

f) Hesabın Kapatılması........................................................................44

g) Haciz, İflas, Tedbir Kararları...........................................................44

5. Bankalardaki Mevduatın ve Diğer Alacakların Haczi ve İflas............45

6. Birinci Haciz İhbarnamesi...................................................................45

7. İkinci Haciz İhbarnamesi.....................................................................46

8. Mevduat Hesap Sahibinin İflası Halinde Yapılacak İşlemler..............46

9. Mevduatta Uygulanacak Faiz Oranları ve Menkul Sermaye İradı.......................................................................................47

a) Mevduat hesaplarında Faiz Hesaplanmasına İlişkin Terimler ve Uygulama....................................................................47

aa) Valör.........................................................................................48

bb) Vade..........................................................................................48

cc) Faiz Hesabı...............................................................................48

dd) Gün Sayısı................................................................................48

ee) Adat...........................................................................................48

b) Faiz Hesaplanması..........................................................................48

c) Mevduat Faizlerinde Uygulanan Gelir Vergisi...............................49

VI. SUÇ GELİRLERİNİN AKLANMASINA İLİŞKİN 5549 SAYILI YASANIN BANKA VE FİNANS KURUMLARINA YÜKLEDİĞİ SORUMLULUKLAR..............................................................................52

1. Gelirlerinin Aklanmasına İlişkin Yöntemler.......................................52

2. Şirinler Yöntemi..................................................................................52

3. Parçalama Yöntemi..............................................................................52

4. Vergi Cennetleri...................................................................................53

5. Paravan ya da Hayali Şirketler............................................................53

6. Nakit Paranın Sık Kullanıldığı İşyerleri..............................................53

7. Oto-Finans Borç Yöntemi...................................................................53

8. Döviz Büroları.....................................................................................54

9. Fonların Fiziken Ülke Dışına Kaçırılması...........................................54

10. Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Yasasının Bankalara Getirdiği Yükümlülükler.....................................................................55

11. Kimlik Tespit Yüklülüğü.....................................................................56

12. Gerçek Kişilerin Kimlik Tespiti Esasları.............................................56

13. Ticaret Siciline Kayıtlı Tüzel Kişilerin Kimlik Tespiti.......................57

14. Şüpheli İşlem Bildirimi.......................................................................57

15. Eğitim, İç Denetim, Kontrol ve Risk Yönetim Sistemleri Oluşturulması Bildirimi.......................................................................58

16. Uyum Görevlisi Atama........................................................................58

17. Devamlı Bilgi Verme...........................................................................59

18. Bilgi ve Belge Verme...........................................................................59

19. Muhafaza ve İbraz...............................................................................59

20. Yükümlülük Denetimi.........................................................................60

21. Yükümlülük İhlalinde İdari Para Cezası.............................................60

22. Yükümlülük İhlalinde Adli Cezalar.....................................................62

23. El Koyma.............................................................................................62

24. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara El koyma........................................63

25. Kararların Bildirimi.............................................................................63

VII. TÜRK TİCARET KANUNU HÜKÜMLERİNE GÖRE ÇEKLER...............................................................................................65

1. Çekin Niteliği, Çeklerde Bulunması Gereken Yasal Unsurlar............65

2. Çekin Düzenlenme ve Devir Şekilleri.................................................66

3. Çeklerde Ödeme ve İbraz Süreleri, İbraz Süresi Geçtikten Sonra İbrazın Sonuçları.................................................................................68

4. Muhatap Bankanın Çeklerde Ödemekle Sorumlu Olduğu Tutar........69

5. Çekten Cayma ve Ödemeden Men......................................................71

6. Çekin Tedavüle Çıkarılmasından Sonra Keşidecinin Ölümü, İflası veya Medeni Haklarını Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi Ne Gibi Sonuç Doğurur?.....................................................................71

7. Çek Keşide Edilen Hesap Üzerine Rehin, Haciz veya İhtiyati Tedbir Konulur mu?............................................................................71

8. Bloke Çek............................................................................................72

9. Çizgili Çekler ve Çizgili Çeklerle Yapılan Ödemeler.........................72

10. Keşide Çeki ve Özellikleri...................................................................73

11. Hediye Çeki Uygulaması.....................................................................75

12. Çeklerde Zaman Aşımı........................................................................75

13. Çalıntı ve Kayıp Çeklerde Bildirim İşlemleri.....................................75

14. Yabancı Para Üzerinden Çek Düzenlenmesi.......................................76

15. Muhatap Bankanın Çeki Ödeme Yükümlülüğü Ne Şekilde İşler........76

16. Banka Çeklerinin Takas Odası Aracılığı İle Tahsili............................77

17. Çek Defterlerinin Düzenlenmesi, Çek Kullanımı ve Çek Hamillerinin Korunmasına İlişkin Getirilen Yasa Hükümleri.............78

a) Çek Yasası......................................................................................78

b) Bankanın Araştırma Yükümlülüğü, Çek Hesapları ve Çek Defterleri........................................................................................78

c) Çekin Ödenme Şekli, İbraz, Karşılıksız Olduğunun Tespiti ve Gecikme Cezası..............................................................................81

d) İleri Tarihli Çek Düzenlenmesi Belli Bir Süre İçin Kabul Edilmesi..........................................................................................83

e) Hamiline Çek Karnesi Verilen Müşterilerin Gelir İdaresi Başkanlığına Bildirimi...................................................................84

f) Karşılıksız Çek Keşide Edenlerin Sorumluluğu.............................85

g) Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Konulması..............85

h) Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Konulması..............87

ı) Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması......88

i) Yeni Yasaya Geçiş Hükümleri........................................................88

j) Karşılıksız Çek Bildirimleri...........................................................89

VIII. HAVALE İŞLEMLERİ........................................................................92

1. Bankalar Arası Havale İşlemleri..........................................................92

2. IBAN Uygulaması ve Özellikleri........................................................92

3. IBAN’ın Sağladığı Kolaylıklar...........................................................92

4. IBAN Numarasının Oluşturulması......................................................93

5. Türkiye’de IBAN Kullanımı...............................................................94

6. Elektronik Fon Transferi (EFT)...........................................................95

7. Havale İşlemleri...................................................................................95

8. Havalenin Tanımı................................................................................96

IX. HAVALENİN HÜKÜMLERİ.................................................................98

1. Havale Yollayıcısı (Eden) ile Havale Alıcısı Arasındaki İlişkiler.......98

2. Havale Yollayıcısı ile Banka Arasındaki İlişkiler................................99

3. Banka ile Havale Alıcısı Arasındaki İlişkiler......................................99

4. Havalenin İptali (Havaleden Rücu)...................................................101

5. Havalede Şekil Şartı..........................................................................101

6. Havale Bedelinin Yanlışlıkla Başkasına Ödenmesi...........................101

7. Havale İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususular................102

8. Havale İşlemlerinden Alınacak Komisyon Ve Masraflar..................102

9. Müracaatında Ödenecek Havaleler....................................................102

10. Amaların Yaptığı Havaleler...............................................................103

11. Havalenin Ödenmesi.........................................................................103

12. Havale Alıcısının Ölümü Halinde Yapılacak İşlemler.......................103

13. Havale Yollayıcısının İflası Halinde Yapılacak İşlemler...................104

X. DİĞER BANKACILIK HİZMETLERİ................................................105

1. Kiralık Kasa ve Senet Tahsil İşlemleri..............................................105

2. Kiralık Kasa Tanımı...........................................................................105

3. Kiralık Kasa Kullanımına İlişkin Sorumluluklar..............................106

4. Kiralık Kasa Anahtarlarının Müşteri Tarafından Kaybedilmesi........106

5. Kiralık Kasa Sözleşmesinin Feshi.....................................................107

6. Kiralık Kasada Kiracının Ölümü.......................................................107

7. Kira Kasa Bedelinin Ödenmemesi Halinde Kasanın Açılması.........108

8. Taşınma veya Şube Tadilatı Halinde Kasanın Açılması....................108

9. Kiralık Kasanın Haczi.......................................................................108

10. Senet Tahsil İşlemleri........................................................................109

XI. KREDİ KARTLARI...............................................................................113

1. Genel Bilgiler....................................................................................113

2. Kartlı Sistem Kuruluşu......................................................................116

3. Kart Çıkartan Kuruluş.......................................................................116

4. Üye İşyeri Anlaşması Yapan Kuruluş................................................116

5. Üye İşyeri..........................................................................................117

6. Kart Hamili........................................................................................118

7. Kredi Kartı Sistemleri.......................................................................119

a) İki Taraflı Sistem..........................................................................119

b) Üç Taraflı Sistem..........................................................................119

c) Karma Sistem...............................................................................119

XII. KREDİ KARTI TARAFLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ YAPISI..................................................................................121

1. Üye İşyeri Sözleşmesi.......................................................................121

2. Kredi Kartı Üyelik Sözleşmesi..........................................................122

3. Kredi Kartlarının E-Ticaret İşlemlerinde Kullanımı.........................122

4. Kart Çıkaran Kuruluşun Kart Tesliminde Yapması Gereken Bilgilendirme.....................................................................................123

XIII. KREDİ KARTI UYGULAMASINDA DİĞER KONULAR...........125

1. Kredi Kartı Hesap Özetlerinde Bulunması Gereken Bilgiler............125

2. Kredi Kartlarında Uygulanan Esaslar................................................126

3. Kredi Kartı Harcamalarına Uygulanan Faiz......................................128

4. Kredi Kartı Bedelinin Ödenmemesi ve Temerrüt Halinin Tespiti.....133

5. Kredi Kartı ile Yapılan Harcamalarda Sağlanan Katma Değer.........134

6. Banka ve Kredi Kartı ile ATM’lerde İşlem Yapılması......................135

XIV. YABANCI PARA İŞLEMLERİ..........................................................137

1. Döviz Tevdiat Hesapları....................................................................137

2. Efektif İbraz Edilerek DTH Açılması................................................139

3. DTH’dan Döviz Olarak Ödeme Yapılması........................................140

4. Döviz Hesabından Türk Lirası Ödenmesi.........................................141

5. Hesapta Bulunan Döviz Cinsinden Farklı Döviz Cinsi Üzerinden Efektif Ödenmesi...............................................................................141

6. Döviz Tevdiat Hesabından Diğer Bir Şubeden Ödeme Yapılması....143

7. Türk Lirası Ödemeler........................................................................143

8. Efektif Olarak Ödemede Bulunulması..............................................145

9. Döviz Tevdiat Hesaplarına Faiz Tahakkuku......................................147

KAYNAKÇA..................................................................................................149