Sigorta Hukuku Gu¨ncellenmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

SİGORTA HUKUKU

§1. SİGORTACILIĞIN VE SİGORTA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ VE SİGORTA HUKUKUNUN KAYNAKLARI . 4

I. SİGORTACILIĞIN TARİHİ GELİŞİMİ . 4

A. DÜNYADA SİGORTACILIK 4

B. TÜRKİYE’DE SİGORTACILIK . 8

1. Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Sigortacılığın Gelişimi . 8

2. Cumhuriyet Döneminde Sigortacılığın Gelişimi . 12

3. Günümüzde Sigortacılık Alanındaki Durum . 13

C. SİGORTA HUKUKUNUN GELİŞİMİ . 15

II. SİGORTA HUKUKUNUN KAYNAKLARI . 16

A. KANUNLAR . 16

1. Sigortacılık Kanunu . 16

2. Türk Ticaret Kanunu 19

a. Genel Olarak . 19

b. TTK’da Düzenlenmeyen Hususlar 20

c. Türk Ticaret Kanunu Uygulama Kanunu 20

3. Kooperatifler Kanunu 21

4. Diğer Kanunlar 23

a. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu 23

b. Tarım Sigortaları Kanunu . 24

c. Karayolları Trafik Kanunu 24

d. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun . 25

e. Turizmi Teşvik Kanunu 25

f. Afet Sigortaları Kanunu 26

g. Muhtelif Kanunlar . 27

B. YÖNETMELİKLER 28

C. SİGORTA GENEL ŞARTLARI 34

D. İÇTİHATLAR VE DOKTRİN 35

§2. SİGORTA HUKUKUNUN KONUSU VE İŞLEVLERİ . 36

I. SİGORTA HUKUKUNUN KONUSU. 36

II. SİGORTA HUKUNUN İŞLEVLERİ . 36

A. EKONOMİK İŞLEVLERİ . 36

B. SOSYAL İŞLEVLERİ . 37

II. SİGORTACILIK FAALİYETİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ . 37

A. SİGORTACILIK ESASI BİLİME VE TEKNİĞE DAYALIDIR 37

B. SİGORTACILIK DENETİME TABİDİR 38 

C. SİGORTACILIĞIN ETKİSİ ULUSAL OLDUĞU KADAR ULUSLARARASI NİTELİK TAŞIR 38

III. SİGORTANIN YARARLARI . 39

§3. SİGORTA HUKUKUNUN AYRIMLARI VE TEMEL SİGORTA KAVRAMLARI 39

I. SİGORTA HUKUNUN AYRIMLARI 39

A. ÖZEL HUKUK AYRIMI 39

1. Kara ve Deniz Sigortaları 39

2. Mal, Sorumluluk ve Can Sigortaları 40

3. Sabit Primli ve Değişen Primli Sigorta 41

4. Zarar Sigortaları – Meblağ Sigortaları . 41

a. Zarar Sigortaları 41

b. Meblağ Sigortaları 41

5. Aktif ve Pasif Sigortaları . 42

a. Aktif Sigortası . 42

b. Pasif Sigortası . 42

B. SOSYAL SİGORTA AYRIMI. 43

1. Genel Olarak 43

2. Sosyal Sigortayı Özel Sigortadan Ayıran Unsurlar . 44

II. YURTDIŞINDA YAPTIRILABİLECEK SİGORTALAR . 45

§4. TÜRK VE ULUSLARARASI SİGORTA ÖRGÜTLERİ 46

I. TÜRK SİGORTA ÖRGÜTLERİ 46

1. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu 46

2. Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği . 47

3. Sigorta Hukuku Türk Derneği . 49

II. ULUSLARARASI SİGORTA ÖRGÜTLERİ . 49

A. ULUSLARARASI SİGORTA HUKUKU DERNEĞİ . 49

B. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE SİGORTA ÖRGÜTLERİ . 49

1. Avrupa Birliği ve Sigorta Hukuku . 49

2. Avrupa Sigortalar Komitesi . 50

§5. SİGORTA ARACILARI 51

I. SİGORTA ACENTESİ . 51

A. TANIMI . 51

B. UNSURLARI . 53

C. ACENTENİN YÜKÜMLÜKLERİ 53

D. ACENTE OLMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 54

E. LEVHAYA YAZILMA VE SİLİNME 55

1. Levhaya Yazılma . 55

2. Levhadan Silinme 56

F. ÖZELLİKLERİ 58

G. ACENTENİN ÜCRET HAKKI . 60

H. YETKİSİZ ACENTE . 61

İ. YABANCI SİGORTA ACENTESİ . 61

J. SİGORTA ACENTE TEŞKİLATI 61

1. Sigorta Acenteleri Sektör Meclisi 61

2. Sigorta Acenteleri İcra Komitesi . 62

K. ACENTELİK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 62

1. Sona Ermede Komisyon Hakkı 62

2. Portföy Tazminatı 64

L. REKABET YASAĞI . 67

II. SİGORTA BROKERİ . 68

A. TANIMI . 68

B. BROKERLİK YETKİSİNİN VERİLMESİ . 69

C. BROKERLERİN TAŞIMASI GEREKEN NİTELİKLER . 69

1. Gerçek Kişi Broker 70

2. Tüzel Kişi Broker 70

D. SİGORTA BROKERLİĞİNİN ÖZELLİKLERİ 71

E. BROKERİN PRİM TAHSİL YETKİSİ VE AVANS ÖDEMESİ . 72

F. SİGORTA ACENTESİNİN BROKERDEN FARKI 72

§6. SİGORTA AKTÜER VE EKSPERİ 73

I. SİGORTA AKTÜERİ 73

II. SİGORTA EKSPERİ 73

A. TANIMI . 73

B. SİGORTA EKSPERİNİN TAŞIMASI GEREKEN ŞARTLAR 74

C. SİGORTA EKSPERLERİ İCRA KOMİTESİ 74

D. RUHSAT VE LEVHAYA YAZILMA 74

1. Faaliyete Başlama 74

2. Levhaya Yazılma . 76

3. Levhadan Silinme 76

4. Eksperlerle İlgili Sınırlamalar 76

5. Uzaktan Ekpertiz . 77

6. Yabancı Eksperler 77

§7. SİGORTA HUKUKU AYRIMI . 77

I. SİGORTA DENETİM HUKUKU 77

§8. SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ 78

I. SİGORTA ŞİRKETLERİ . 78

A. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN TAŞIMASI GEREKEN ŞARTLAR 78

1.Anonim Şirketlerin Taşıması Gereken Şartlar 78

2. Kooperatif Sigorta Şirketlerinin Taşıması Gereken Şartlar . 80

a. Kooperatiflerin Kuruluşu 80

b. Kooperatif Sigortacılığı. 80

c. Sigortacılık İçin Taşıması Gereken Şartlar 82

d. Türleri . 82

e. Kooperatif Sigortacılığının Özellikleri 83

B. SİGORTA ŞİRKETİNİN İŞLEYİŞİ 84

1. Ücret Sigortacılığı 84

2. Üyelik Sigortacılığı 84

3. Sigorta Şirketlerinin Teşkilatlanması . 85

a. Yönetim Kurulu 85

b. Genel Müdür . 86

c. Denetim Kurulu ve İç Denetim . 86

II. REASÜRANS ŞİRKETLERİ . 87

§9. SİGORTA HUKUKUNUN DENETİMİ 87

A. GENEL OLARAK . 87

B. SİGORTACILIK VE ÖZEL EMEKLİLİK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU . 89

1. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Kuruluşu 89

2. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Görev ve Yetkileri . 90

3. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Teşkilat Yapısı . 91

a. SEDD Kurulu 91

aa. SEDD Kurulunun Görev ve Yetkileri . 91

bb. SEDD Kurulunun Üyeleri . 92

cc. SEDD Kurulunun Toplantıları 92

dd. SEDD Kurulu Düzenleyici İşlemleri 93

b. Başkanlık 94

c. Geçiş Hükümleri ve Atıflar . 94

aa. Geçiş Hükümleri . 94

bb. Atıflar 95

B. SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİNİN DENETLENMESİ 95

1. Kuruluş Aşamasında Denetim . 96

a. Genel Olarak . 96

b. Kuruluş İzni Alma . 97

c. Faaliyet için Ruhsat Alma . 98

aa. Ruhsat Alma 98

bb. Ruhsatın İptali . 99

d. Kanunda Öngörüldüğü Şekilde Teşkilatlanma . 101

e. Kanuna Uygun Faaliyette Bulunma 101

f. Sermayesinin Asgari Yeterlilikte Olması 101

g. Yabancı Sigorta ve Reasürans Şirketleri . 102

2. Faaliyet Aşamasında Denetim . 103

a. Esas Sözleşmenin Denetimi 104

aa. Esas Sözleşmede Değişiklik Yapılması. 104

bb. Ortaklık Yapısının Değişmesi . 105

cc. Sermaye Artırımına İlişkin Esas Sözleşme Değişikliği Yapılması . 105

b. Mali Bünye İle İlgili Denetim . 106

aa. Teknik Karşılık Ayrılması . 106

1) Kazanılmamış Primler Karşılığı 106

2) Dengeleme Karşılığı 107

3) Matematik Riskler Karşılığı 107

4) Sonuca Bağlanmamış (Muallak) Tazminat Karşılığı 107

5) Devam Eden Riskler Karşılığı . 107

6) İkramiyeler ve Primler Karşılığı . 107

c. Teminatlar . 108

d. Hesap ve Kayıtların Denetimi . 109

e. Aktif Azaltıcı İşlem Yasağı . 110

f. Sigorta Şirketinin İflas Etmesi . 110

3. Tasfiye Aşamasında Denetim 111

İKİNCİ BÖLÜM

SİGORTA SÖZLEŞMELERİ

§10. SİGORTA SÖZLEŞMESİ HUKUKU . 118

I. GENEL OLARAK . 118

A. KARŞILIKLI SİGORTA . 118

B. REASÜRANS SÖZLEŞMESİ . 119

II. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE TEMEL KAVRAMLAR 120

A. PRİM . 120

B. SİGORTA HİMAYESİ 121

C. KAZA 122

D. RİZİKO 122

E. SİGORTA DEĞERİ . 123

F. SİGORTA MENFAATİ . 124

G. ZARAR 125

İ. SİGORTA TAZMİNATI-SİGORTA BEDELİ . 125

J. İSTATİSTİK . 126

K. CAN SİGORTALARINDA RİYAZİ İHTİYAT 127

III. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ 127

A. TANIMI . 127

B. KONUSU . 130

C. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI . 132

1. Sigortacı . 132

2. Sigorta Ettiren 133

D. ŞEKLİ 134

E. HUKUKİ NİTELİĞİ 134

D. MESAFELİ AKDEDİLEN SİGORTA SÖZLEŞMESİ . 136

F. YABANCILIK UNSURU BULUNAN SİGORTA SÖZLEŞMELERİ 139

1. Uygulanacak Hükümler . 139

2. Türk Hukukunun Doğrudan Uygulanması . 141

G. ZAMANAŞIMI . 142

IV. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI . 146

A. ÖNERİ (İCAP) 148

B. KABUL 148

C. SUSMANIN SİGORTA SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ . 148

V. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI . 150

A. UNSURLARI 150

B. SİGORTA HUKUKUNUN TTK’DA KORUYUCU (EMREDİCİ) HÜKÜMLERLE KORUNMASI . 151

1. Kararlaştırılması Halinde Sözleşmeyi Geçersiz Kılan Şartlar . 152

2. Kararlaştırılması Halinde Geçersiz Olan Şartlar 152

3. Sigorta Ettiren, Sigortalı ve Lehtar Aleyhine Değiştirilemeyen Hükümler (Nispi Emredici Kurallar) 153

VI. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN İHTİLAFLARDA UYGULANACAK HÜKÜMLER 154

A. EMREDİCİ HÜKÜMLER . 154

B. SİGORTA ÖZEL ŞARTLARI . 155

C. SİGORTA GENEL ŞARTLARI 157

1. Tanımı 157

2. Genel Şartların Haksız Şart Kapsamında Değerlendirilmesi . 158

3. Genel Şartların Sigorta Sözleşmesi Devam Ederken Değişmesi . 161

D. TÜRK TİCARET KANUNU HÜKÜMLERİ 161

E. TİCARİ ÖRF VE ADET 161

F. GENEL HÜKÜMLER . 162

VII. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN BAŞKASI ADINA VEYA BAŞKASI LEHİNE YAPILMASI 162

A. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN BAŞKASI TARAFINDAN YAPILMASI . 163

1. Yetkili Temsilci . 164

2. Yetkisiz Temsilci . 165

B. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN BAŞKASI LEHİNE YAPILMASI . 166

VIII. SİGORTA SÖZLEŞMESİNE AİT SÜRELER . 168

1. Şekli (Formel) Süre 168

2. Teknik Süre 168

3. Maddi Süre 169

IX. ÖZEL SİGORTA SÖZLEŞME ŞEKİLLERİ 170

A. GEÇMİŞE ETKİLİ SİGORTA 170

B. GEÇİCİ (MUVAKKAT) SİGORTA KUVERTÜRÜ 173

C. ABONMAN SİGORTA SÖZLEŞMESİ 175

D. BİRLEŞTİRİLMİŞ SÖZLEŞMELER . 182

E. GRUP SİGORTASI . 182

§11. TARAFLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 182

I. BORÇ KAVRAMI . 182

II. YÜKÜMLÜK KAVRAMI 183

III. KÜLFET KAVRAMI 185

IV. SÖZLEŞME ÖNCESİ TARAFLARIN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ . 186

V. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE SİGORTACININ BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ . 187

A. RİZİKOYU TAŞIMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 187

1. Rizikoyu Taşımak 187

2. Kavram 188

3. İmkânsızlık 190

4. Sigortalanan Riziko . 190

5. Rizikonun Ağırlaşması 192

B. SİGORTA ETTİRENİ AYDINLATMAK . 193

1. Genel Olarak 193

2. Hukuki Niteliği 194

3. Terim Sorunu . 194

4. Aydınlatma Yükümlülüğünün Muhatabı ve Sorumluları 197

a. Muhatabı . 197

b. Sorumluları . 197

5. Yenilenen (Zeyilname Düzenlenen) Sigortalarda Aydınlatma 198

6. Çeşitli Sigorta Türlerinde Aydınlatma . 198

7. Aydınlatma Şekli ve Kapsamı . 199

a. Şekli 199

b. Kapsamı 201

8. Aydınlatma Yükümlülüğüne Aykırılığın Müeyyidesi . 203

9. TTK’ya Göre Aydınlatma Yükümlüğüne Aykırılığın Sonuçları . 203

10. Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi . 210

11. Aydınlatma Metninin Saklanması . 211

12. Aydınlatma Yükümlüğünden kaçınılabilecek Haller . 212

a. Bilgi Talepleri ve Şikayetlerin Cevaplandırılması 212

b. İnternet Sitesi Kurma Zorunluluğu . 212

C. SİGORTACININ SİGORTA POLİÇESİNİ DÜZENLEMESİ VE TESLİM ETMESİ . 213

1. Genel olarak . 213

2. Poliçenin Teslim Süresi . 214

3. Poliçenin Şekli . 217

4. Poliçenin Kapsamı ve Vergisel Yükümlülükler. 218

D. ZARARI TAZMİN ETMEK 219

1. Genel olarak . 219

2. Muacceliyet . 221

3. Avans Ödemesi 222

4. Kısmi Tazminat Ödemeleri 223

5. Rizikonun Gerçekleşmesinde Kusur 223

6. Eşya Üzerinde Rehin Bulunması Halinde Ödeme . 224

a. Genel Olarak Rehinli Eşya 224

b. Gemi İpoteği . 225

aa. İpotekli Gemide Sigorta Tazminatı . 225

bb. Gemi İpoteğinin Sigortacıya Bildirilmesi . 225

cc. Sigortacının Malike Ödeme Yapması . 226

dd. Sigortacının Borcundan Kurtulması . 227

E. GİDERLERİ ÖDEMEK . 227

1. Genel Olarak 227

2. Hukuki Niteliği 228

3. Talep Edilebilecek Giderler . 228

4. Giderleri Talep Edebilme Şartları 229

F. TİCARİ VE MESLEKİ SIRLARI SAKLI TUTMAK 229

G. KİŞİSEL VERİLERİ SAKLAMAK 229

VI. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE SİGORTA ETTİRENİN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 232

A. PRİM ÖDEME BORCU 233

1. Primin Ödenmesi . 233

2. Primin Özellikleri 235

3. Sigorta Himayesinin Başlaması . 236

4. Primin Değişmesi 237

5. Ödeme Yeri 238

6. Primin Muaccel Hale Gelmesi . 238

7. Temerrüt 239

8. Prim Ödememenin Sonuçları . 240

a. Cayma . 240

b. Fesih 241

9. Takas 242

B. BEYAN YÜKÜMLÜLÜĞÜ 243

1. Genel Olarak 243

2. Hukuki Niteliği 244

3. Beyan Yükümlüğünün Safhaları 245

a. Sözleşmenin Yapılmasından Önce 245

aa. Genel olarak 245

bb. Hukuki Niteliği ve Sorumluluğun Kaynağı 246

cc. Yazılı sorular . 247

dd. Önemli Sayılan Hususlar 249

ee. Bağlantı . 249

ff. Beyanla Yükümlü Kişiler . 250

gg. Beyan Hangi Kişilere Yapılmalıdır 251

hh. Teklifin Yapılması İle Kabulü Arasındaki Değişiklikleri Beyan 252

b. Sözleşme Süresi İçinde . 252

c. Riziko Gerçekleştiğinde 253

4. Beyan Yükümlülüğüne Aykırılığın Yaptırımı . 253

a. Cayma Hakkı . 253

aa. Sözleşme Öncesinde 253

(1) Cayma Hakkının Kullanılması . 253

(2) Cayma Hakkının kullanılamayacağı Haller . 254

bb. Sözleşme Süresinde 254

b. Tazminatın İndirilmesini Talep Hakkı 255

C. RİZİKO GERÇEKLEŞTİĞİNDE BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 255

D. RİZİKO GERÇEKLEŞTİKTEN SONRA BİLGİ VERME VE ARAŞTIRMA YAPILMASINA İZİN VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 256

E. ZARARI ÖNLEME, AZALTMA VE SİGORTACININ RÜCU HAKLARINI KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ . 256

F. ZARAR GÖREN MAL VE ZARARIN GERÇEKLEŞTİĞİ YERDE DEĞİŞİKLİK YAPMAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ . 257

G. SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN YÜKÜMLÜLÜKLER . 258

KONUNUN ÖZETİ . 259

I. SİGORTACININ BORÇ VE YÜKÜKÜMLÜLÜKLERİNE AYKIRI DAVRANMASI HALİNDE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR 259

II. SİGORTA ETTİRENİN BORÇ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİNE AYKIRI DAVRANMASI HALİNDE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR. 260

§12. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERME HALLERİ . 262

I. POLİÇEDE KARARLAŞTIRILAN SÜRENİN GELMESİ 262

II. SİGORTACININ İFLASI . 262

III. TARAFLARIN ANLAŞMASI 262

IV. TARAFLARDAN BİRİNİN SÖZLEŞMEYİ FESHETMESİ VEYA CAYMASI . 263

A. FESİH 263

1. Olağanüstü Durumlarda Fesih . 263

2. Sigorta Priminin Artırılmasında Fesih . 263

3. Kısmi Fesih ve Cayma . 264

B. CAYMA. 264

1. Tarafların Aczi, Takibin Semeresiz Kalması . 264

2. Sigortacının İflası 264

V. SİGORTALI MALIN SAHİBİNİN DEĞİŞMESİ 265

VI. RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİ 265

VII. SİGORTA KONUSUNUN ORTADAN KALKMASI 266

KONUNUN ÖZETİ . 266

I. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN CAYMA HALLERİ . 266

II. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİ FESİH HALLERİ 267

III. KUSURUN AĞIRLIĞINA GÖRE TAZMİNATTAN İNDİRİM YAPILMASI GEREKEN HALLER 268

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÖZEL SİGORTA TÜRLERİ

§13. TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE SİGORTA TÜRLERİ 274

I. MAL SİGORTASI . 275

A. GENEL OLARAK . 275

B. MAL SİGORTALARINA İLİŞKİN İLKELER . 277

1. Menfaat İlkesi 277

a. Müşterek Menfaat . 277

b. Müşterek Menfaat Durumunda Başkası Lehine Sigorta . 277

c. Menfaat Üzerinde Sınırlamalar . 278

aa. Sınırlı Ayni Hak 278

bb. Haciz . 279

2. Sigorta Değerinin Sigorta Bedeline Denkliği İlkesi 280

a. Aşkın Sigorta . 280

b. Eksik Sigorta . 281

c. Takseli Sigorta 283

d. Birden Fazla Sigorta . 283

aa. Müşterek sigorta 284

bb. Çifte sigorta 285

cc. Kısmi sigorta . 285

3. Tazminat İlkesi 286

a. Aşkın Sigorta . 286

b. Eksik Sigorta . 286

c. İlk Tehlike Sigortası 286

4. Halefiyet İlkesi 287

C. UYGULAMADA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN MAL SİGORTASI TÜRLERİ 287

1. Yangın Sigortası 288

a. Sigorta Bedelinin Kapsamı 289

aa. Taşınmaz mallarda: . 289

bb. Taşınır Mallarda 289

b. Ek Sözleşme İle Sigorta Teminatı Kapsamına Alınabilecek Rizikolar . 290

c. Teminat Kapsamı Dışındaki Haller . 290

d. Özel Şekilli Yangın Poliçeleri . 291

aa. Abonman Poliçeleri . 291

bb. Dalgalı (Mütemevviç) Sigorta Poliçesi . 292

cc. Ayarlama Klozlu Poliçeler 292

dd. İlk Ateş Sigortası Poliçeleri 292

ee. Yeni Değer Klozlu Sigorta Poliçeleri 293

e. Hasarın Gerçekleşmesi Halinde Sigorta Ettirenin/Sigortalının Yükümlükleri 294

f. Yangın Sigortasında Menfaat Sahibinin Değişmesi 294

2. Nakliyat (Taşıma) Sigortaları 294

a. Deniz Taşımasına Dair Klozlar . 295

b. Sigorta Abonman Poliçesi . 296

c. Uluslararası Eşya Satım Sözleşmelerinde Sigorta . 296

aa. Türleri 296

bb. Satış Bedelinin Ödenmesi . 299

d. Sigorta Enstitü Yük Klozları . 301

aa. (A) Klozu 302

bb. (B) Klozu 303

cc. (C) Klozu . 304

3. Borç Ödeme Sigortası 305

a. Sigortanın Konusu . 305

b. Teminatlar . 305

aa. İşsizlik Teminatı 305

bb.Geçici İş Göremezlik Teminatı 306

cc. Ek Sözleşme ile Teminat Kapsamına Dâhil Edilebilecek Hâller 307

c. Sigortanın Süresi ve Sona Ermesi . 308

4. Kara Araçları Kasko Sigortası . 308

a. Sigortanın Konusu . 308

b. Kasko Poliçesinde Bulunması Gereken Özellikler . 309

c. Rizikolar 309

aa. Sigorta Kapsamında Olan Rizikolar 309

bb. Sigorta Teminatı Kapsamı Dışında Olan Rizikolar 310

cc. Ek Teminat İle Kapsam İçine Alınabilen Rizikolar 312

c. Sigorta Teminatı Kapsamındaki Kişiler 313

d. Kiralık Araçlar 314

e. Hasarın Gerçekleşmesi Halinde Sigortalı veya Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri 316

5. Zorunlu Deprem Sigortası . 317

a. Genel Olarak . 317

b. Zorunlu Deprem Sigortasının Hukuki Niteliği 319

c. DASK’ın Amacı 320

d. Sigortanın Kapsamı ve Teminat Dışı Haller . 320

aa. Kapsamı 320

bb. Teminat Verilen Binalar . 322

cc. Sigorta Kapsamı Dışında Kalan Binalar 322

e. Teminat Dışında Kalan Haller . 323

f. Aşkın Sigorta ve Muafiyet . 323

aa. Aşkın Sigorta . 323

bb. Muafiyet 323

g. Sigortanın Başlangıcı ve Sonu 323

h. Malikin Sorumluluğu ve Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Yükümlülükler 324

aa) Malikin ve İntifa Hakkın Sahibinin Sorumluluğu . 324

bb) Devre Mülk Binalarda Sorumluluk 324

cc) Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Yükümlülükler . 324

i. Hasarın Tespiti, Tazminatın Hesaplanması ve Tazminatın Ödenmesi . 325

aa. Hasarın Tespiti 325

bb. Tazminatın Hesabı 325

cc. Tazminatın Ödenmesi . 326

j. Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü, Fesih ve İptaller . 326

II. SORUMLULUK SİGORTASI . 327

A. SORUMLULUK SİGORTALARININ, MAL VE CAN SİGORTALARINDAN FARKLARI 327

B. SORUMLULUK SİGORTASININ ÖZELLİKLERİ . 328

1. Tanımı 328

2. Uygulanacak Hükümler . 330

3. Hukuki Niteliği 330

4. Sigortacının Hakları . 331

a. Sigortacının Bilgi Alma Hakkı 331

b. Takas . 331

c. Halefiyet 332

5. Sigorta Geçerlilik Süresi 334

6. Sözleşme Hükümleri İle Üçüncü Kişi Aleyhine Düzenlenme Yapmanın Geçerliliği Sorunu . 334

7. Manevi Tazminat Talepleri 335

8. Müteselsil Sorumluluk . 336

9. Sigortacının Yaptığı Kısmi Ödemeler . 336

10. Zarara Kasten Sebep Olma 337

11. Bildirim Yükümlülüğü . 337

12. Hukuki Koruma . 338

a. Genel Olarak . 338

b. Yapılacak Hukuki Yardımlar 338

13. Üçüncü Kişinin Doğrudan Sigortacıya Dava Açma Hakkı 339

a. Genel Olarak . 339

b. Doğrudan Dava Hakkına Dair Hukuki Düzenleme . 340

c. Doğrudan Dava Hakkının Amacı 341

d. Doğrudan Doğruya Davada Sigortacının Yapabileceği Savunma 342

e. Doğrudan Dava Hakkında Zamanaşımı Süresi . 342

14. Öde ki Ödeme Alabilesin (Pay to be Paid) Kuralı . 344

15. Sözleşmeye Yetki veya Tahkim Şartı Konulması 344

C. ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI 345

1. Genel Olarak 345

2. Zorunlu Sorumluluk Sigortasının Düzenlenmesi . 345

3. Zorunlu Sorumluluk Sigortasının Tanımı ve Türleri . 347

a. Tanımı . 347

b. Türleri . 348

aa. Kanunla Düzenlenmiş Olan Zorunlu Sigortalar 348

bb. Yönetmelik İle Düzenlenmiş Olan Zorunlu Sigorta Türleri . 354

cc. Cumhurbaşkanlığı Kararı (Bakanlar Kurulu Kararı) İle Düzenlenmiş Olan Zorunlu Sorumluluk Sigortaları. 359

4. Zorunlu Sorumluluk Sigortasının Denetimi ve Takibi 361

D. GÜVENCE HESABI . 363

1. Yasal Düzenleme ve Amacı . 363

2. Kapsamı . 364

3. Güvence Hesabına Başvurabilecekler 364

4. Güvence Hesabının Gelirleri . 366

5. Güvence Hesabının Giderleri. 367

E. UYGULAMADA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN SORUMLULUK SİGORTASI TÜRLERİ . 367

1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası . 368

a. Hukuki Düzenleme 368

b. ZMSS’da Kusur Kavramı . 372

aa. Genel Olarak . 372

bb. Kazanın Alkolün Etkisi ile Meydana Gelmesi 375

c. Aracın Yurtdışında Kullanılması. 378

d. Sigortanın Kapsamı . 379

e. Sigortanın Kapsamı Dışında Kalan Haller 382

f. Sigorta Priminin Belirlenmesi ve Sigortacının Sözleşme Yapmaktan Kaçınması . 383

aa. Sigorta Priminin Belirlenmesi . 383

bb. Sigortacının Sözleşme Yapmaktan Kaçınması . 384

g. Aküerya Hesabı . 385

h. Tazmin Edilecek Zararlar 386

i. Tazminatın Ödenmesi 391

j. İşletenin Değişmesi 393

k. Sigortadan Yaralanacak Kişiler. 393

aa. İşletenin eylemlerinden Sorumlu Olduğu Araç Sürücüsü ve Sürücü Yardımcıları . 393

bb. İşletenin Eşi, Çocukları ve Yakınları 394

cc. Diğer Kişiler 400

dd. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hesabında Uygulanacak Tablo 401

l. Hatır Taşımaları . 402

m. İkame Araç . 406

n. Dava Şartı . 407

o. Zamanaşımı . 408

2. İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası 408

a. Genel Olarak . 408

b. Sigortanın Konusu 409

c. Sigorta Kapsamında Olan Rizikolar 409

d. Sigorta Kapsamı Dışında Olan Rizikolar 409

3. Taşıyıcı Mali Sorumluluk Sigortası . 411

a. Genel Olarak . 411

b. Taşıyıcının Sorumluluğu . 411

c. Sorumluluğun Kapsamı . 412

d. CMR (Taşıyıcının Malî Sorumluluğu) Sigortaları . 413

aa. Kapsamı 413

bb. CMR Sigortalarının Uluslararası Karayolu Taşımacılığındaki Yeri ve Önemi 415

4. Hekim Zorunlu Sorumluluk Sigortası 415

a. Malpraktis Kavramı 415

b. Hukuki Düzenleme . 417

aa. Amacı 417

bb. Düzenleme 418

c. Kapsamı 421

d. Sigorta Kapsamına Dahil Olan Alacaklar . 422

aa.Sigorta Kapsamındaki Rizikolar 424

bb. İlave Sözleşme İle Sigorta Kapsamına Alınabilen Rizikolar 425

cc. Sigorta Kapsamı Dışındaki Rizikolar 426

dd. Sigortacının, Sigorta Ettirene Rücu Edebileceği Haller 427

e. Sigortanın Süresi ve Bildirim 428

aa. Olay Esaslı Sigorta 428

bb. Talep Esaslı Sigorta 429

cc. Karma Esaslı Sigorta . 432

f. Sigortacının Hukuki Yardımı ve Sigortalının Sulh Sözleşmesi Yapması 433

F. SİGORTACININ TAZMİNATI ÖDEMESİ 434

G. SORUMLULUK SİGORTALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ . 435

III. CAN SİGORTALARI 437

A. CAN SİGORTALARI İLE MAL SİGORTALARI ARASINDAKİ FARKLAR 438

B. CAN SİGORTASI KAPSAMINDA YAPTIRILABİLECEK SİGORTALAR 438

1. Hayat Sigortası 438

a. Hayat Sigortasının Tarafları 440

aa. Sigortacı 440

bb. Sigorta Ettiren . 440

cc. Sözleşmenin İlgilisi Sıfatıyla Lehtar . 441

(1) Genel Olarak 441

(2) Atanması 442

(3) Lehtarlar Arasında Paylaşım 444

b. Hayat Sigortası Türleri 446

aa. Yaşama Koşullu Hayat Sigortası . 446

bb. Ölüm Koşullu Hayat Sigortası 446

c. Tontin 446

d. Grup Sigortası . 447

e. Sigorta Değeri . 449

f. Beyan Yükümlülüğü 450

aa. Sözleşmenin Yapılması Sırasında . 450

bb. Sözleşmenin yapılması sırasındaki beyan yükümlülüğünün ihlali . 453

cc. Sözleşmenin Devamı Esnasında beyan yükümlülüğünün ihlali 454

g. Sigortanın Sona Ermesi . 454

aa. Sigortacının Ödünç Vermesi . 454

bb. Prim Ödenmesinden Muaf Sigorta 454

cc. Sigortadan ayrılma 454

dd. Sigorta Ettiren veya Sigortalının Sözleşmeden Cayması 455

h. Düzenlenen Özel Haller 456

aa. Sigorta Ettiren veya Lehtarın Sigortalıyı Öldürmesi . 456

bb. Lehtarın Sigorta Ettirenin Yerine Geçmesi . 457

cc. Sigortalının İntihar Etmesi 458

dd. Sigortacının iflası 458

i. Hayat Sigortalarına Uygulanacak Hükümler . 459

2. Kaza sigortası 459

a. Tanımı . 459

b. Sigortalı Olabilecek Kişiler . 461

c. Uygulanacak Hükümler. 462

3. Hastalık ve Sağlık Sigortası . 462

a. Tanımı . 462

b. Sigortanın Yaptırılması . 463

c. Sigorta Değeri . 464

d. Sigorta Teminatları . 464

e. Ömür Boyu Yenileme Garantisi 465

f. Bekleme Süresi 467

g. Bilgi İsteme Hakkı 468

h. Hastalık ve Sağlık Sigortasına Uygulanacak Diğer Hükümler . 468

C. CAN SİGORTALARINDA KORUYUCU HÜKÜMLER 470

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SİGORTA DAVALARI

§14. SİGORTACININ HALEFİYETİ . 475

I. GENEL OLARAK HALEFİYET KAVRAMI . 475

A. TANIMI . 475

B. HALEFİYETİN TÜRLERİ 475

1. Naklen Halefiyet-Kurucu Halefiyet . 475

2. Külli Halefiyet-Cüzi Halefiyet. 476

C. HALEFİYETİN RÜCUDAN FARKLARI 476

II. SİGORTA HUKUKUNDA HALEFİYET 479

A. MAL SİGORTALARINDA HALEFİYET 480

B. SORUMLULUK SİGORTALARINDA HALEFİYET . 482

III. HATIR ÖDEMESİNDE HALEFİYET 483

IV. SİGORTA TAZMİNATININ KAPSAMI . 483

§15. GENEL OLARAK RÜCU . 485

I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ . 485

A. TANIMI . 485

B. HUKUKİ NİTELİĞİ 485

II. HAKKIN KAPSAMI 485

A. RÜCU HAKKININ HALEFİYETLE GÜÇLENDİRİLMESİ . 485

B. HALEFİYETE DAYALI RÜCU HAKKI VE HALEFİYETE DAYANMAYAN RÜCU HAKKI 486

III. ZAMANAŞIMI SÜRESİ . 488

§16. SİGORTA DAVALARI . 489

I. SİGORTA DAVALARINDA ARABULUCULUK VE DAVA AÇILMASI 489

II. MAHKEMELERİN GÖREV VE YETKİSİ . 490

A. SİGORTA DAVALARINDA GENEL YETKİLİ MAHKEME 490

B. GÖREVLİ MAHKEME . 490

1. Tüketici Tarafından Açılan veya Tüketiciye Karşı Açılan Davada Görevli Mahkeme 491

2. Halefiyetten Doğan Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme 493

3. Güvence Hesabına Karşı Açılan Davada Görev ve Yetki . 496

4. Trafik Kazalarında Görevli Mahkeme . 497

5. Zorunlu Deprem Sigortasından Kaynaklanan Davalar 500

6. Sigortacıya Doğrudan Dava Açılması Halinde Yetkili ve Görevli Mahkeme . 500

7. Yabancı Sigorta Şirketlerine Karşı Açılan Davalarda Yetkili Mahkeme 502

III. TAHKİM 503

A. TANIMI . 504

B. TÜRLERİ. 504

1. İç Tahkim-Yabancı Tahkim . 504

2. Ad Hoc Tahkim-Kurumsal Tahkim . 506

a. Ad Hoc Tahkim . 506

b. Kurumsal Tahkim . 507

3. İhtiyari Tahkim-Zorunlu Tahkim . 509

a. İhtiyari Tahkim 509

b. Zorunlu Tahkim 509

III. SİGORTA TAHKİMİ 510

1. Sigorta Tahkimi . 510

2. Uygulanacak Hükümler . 510

3. Sigorta Tahkiminin Konusu . 511

4. Sigorta Tahkiminin Süresi . 512

5. Sigorta Tahkiminin Hukuki Niteliği 512

6. Sigorta Tahkimini Genel Tahkimden Ayıran Hususlar . 513

7. Sigorta Tahkim Komisyonu . 514

a. Komisyonunun Kurulma Amacı . 514

b. Komisyon Üyeleri . 515

aa. Üyelerin Sayıları . 515

bb. Komisyon Üyelerinin Özellikleri 516

cc. Komisyon Müdürünün Özellikleri 516

c. Tahkim Komisyonunun Toplantıları . 518

d. Tahkim Komisyonu Başkanlığı’nın Görevleri 518

8. Sigorta Tahkimine Üyelik 519

9. Sigortacının Tahkim Sistemine Dâhil Olması . 520

10. Sigorta Hakemi ve Raportörleri . 520

a. Tanımı . 520

b. Yeterlilikleri 521

c. Listeye Kaydolma ve Silinme . 523

d. Özellikleri . 523

aa. Sigorta Hakemleri ve Raportörlerin Tarafsız Olması 524

bb. Sır Saklama Yükümlülüğü 524

11. Hakemlerin Reddi 524

12. Sigorta Tahkimine Başvuru Yapılması 525

a. Komisyona Başvuru Şartları . 525

b. Hakem İncelemesinin Yapılması 528

c. Tahkim Süresi ve Hakem Ücreti . 528

13. Tahkimde Yargılama Usulü . 530

a. Genel Olarak . 530

b. Delillerin Toplanması . 531

14. Hakem Kararlarına Karşı Kanun Yolları . 533

a. Kesin Hakem Kararları 533

b. İtiraz 533

c. Temyiz 534

15. Sigorta Hakem Kararına Karşı İptal Davası Açılıp Açılamayacağı . 538

16. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yapma Hakkı. 539

17. Seyahat Sağlık Sigortası Kapsamında Tahkim 541

KAVRAM DİZİNİ . 545