ROMA HUKUKUNDA EXCEPTIO DOLI GENERALIS (GENEL HİLE DEF’İ)

ÖNSÖZ          V

İÇİNDEKİLER          IX

KISALTMALAR       XIII

GİRİŞ: KONUNUN TAKDİMİ, SINIRLANDIRILMASI VE

ÇALIŞMANIN METODOLOJİSİ ÜZERİNE          1

BİRİNCİ BÖLÜM

Exceptio Doli Generalis (Genel Hile Def’i)’in Kavramsal Çerçevesi

1. Roma Hukukunda Def’i (Exceptio)nin İki Yönlü Karakteri Üzerine 5

1.1. “Exceptio” nun Maddi Karakteri 6

1.2. “Exceptio”nun Şekli Karakteri    13

1.3. Ius Civile’ye Göre (Ipso Iure) ve Def’i Yolu İle (Ope Exceptionis)

Karşıtlığı Hakkında        23

1.4. “Exceptio”nun Türleri    28

1.4.1. Def’i (Exceptio) Türlerine Genel Bir Bakış 28

1.4.2. Ius Civile ve Ius Honorarium Olarak Ayrılan Def’iler        29

1.4.3. Hakkaniyet (Aequitas) Temelli Def’iler      36

2. Roma Hukukunda “Dolus” Kavramı ve Görünümleri 43

2.1. Edebi ve Hukuki Metinlerde “Dolus” Kavramı    44

2.1.1. Edebi Metinlerde “Dolus” Kavramı           44

2.1.2. Hukuki Metinlerde “Dolus” Kavramı         48  

2.2. Roma Hukukunda “Dolus” Kavramının Görünümleri      60

2.2.1. Hakkın Doğumundan Önceki Hile/ Gelmekteki Hile (Dolus

Praeteritus) Kavramı         61

2.2.2. Halihazırdaki Hile (Dolus Praesens) Kavramı        64

2.3. Hukuki İşlem Yapmaya Neden Olan Hile (Dolus Causam Dans) ve Farklı Şartlarla Hukuki İşlem Yapmaya Neden Olan Hile (Dolus

Incidens) Kavramları      66

3. “Dolus”a Karşı Tanınan Hukuki Koruma Vasıtaları 70

3.1. Hile Davası (Actio Doli) 71

3.2. Hile Klozu (Clausula Doli)        76

3.3. Eski Hale İade (In Integrum Restitutio Dolum)    85

3.4. Hile Def’i (Exceptio Doli) ve Hile Sebebiyle Karşı Koyma

(Replicatio Doli) 87

3.5. Hile Def’inin (Exceptio Doli) İki Türüne Kısa Bir Bakış: Genel Hile Def’i (Exceptio Doli Generalis) ve Özel Hile Def’i (Exceptio Doli

Specialis) 95

4. Roma Hukuku Geleneğinde “Exceptio Doli Generalis” Kavramı 101

4.1. Exceptio Doli Generalis ve Quintus Mucius Scaevola’nun Asya

Edictum’u          101

4.2. Aquilius Gallus’tan Labeo’ya Exceptio Doli Generalis’ in Genel

Karakteri ve Niteliği       107

4.3. Klasik Hukukçuların Görüşlerinde Exceptio Doli Generalis ve

Hakkın Kötüye Kullanılması Hakkında Notlar     112

5. “Exceptio Doli Generalis” in Fonksiyonları 120

5.1. Exceptio Doli Generalis ve Hakkaniyet (Aequitas)          121

5.2. İyi niyet (Bona Fides) Yaptırımı Olarak Exceptio Doli Generalis 124

5.3. Dürüstlük Kuralı Yaptırımı Olarak Exceptio Doli Generalis        127

5.4. Exceptio Doli Generalis ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı  131

İKİNCİ BÖLÜM

Exceptio Doli Generalis (Genel Hile Def’i)’in Borçlar Hukukunda

Uygulanması

6. Exceptio Doli Generalis’e Sözleşme İlişkilerinde Başvurulan Haller 137

6.1. Exceptio Doli Generalis’in Pactum’ların Yorumundaki Rolü ve      

Exceptio Pacti Conventi ile Yarışması     137

6.2. Exceptio Doli Generalis ve Ceza Koşulu (Stipulatio Poenae)       156

6.3. Sözleşme İlişkileri Bakımından Hapis Hakkı (Ius Retentionis) ve

Exceptio Doli Generalis 164 

6.4. Bağışlama (Donatio)’nın İptalinde Exceptio Doli Generalis’in Rolü        168

6.5. Borç İçin Kesin Vade Tespiti Anlaşması (Constitutum Debiti) ve

Exceptio Doli Generalis 172

7. Sebepsiz Zenginleşme Oluşturabilecek Durumlarda Exceptio Doli

Generalis’in Uygulanması   174

7.1. Hukuki İlişkinin Sebebinin Bulunmayışı veya Hükümsüzlüğü Halinde

Exceptio Doli Generalis’in Rolü 174    

7.2. Kendi Malını Bilmeyerek Satın Alma Durumunda Exceptio Doli

Generalis           192               

7.3.Taraflar Arasındaki Ekonomik Dengeyi Yeniden Kurma Aracı Olarak

Exceptio Doli Generalis 195  

8. Haksız Fiiller Alanında Exceptio Doli Generalis 212
9. Alacaklının Temerrüdü (Mora Creditoris) Durumunda Exceptio Doli

    Generalis’in Rolü    221

10. Exceptio Doli Generalis ve Takas (Compensatio) 227

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Exceptio Doli Generalis (Genel Hile Def’i)’in Diğer Alanlarda

Uygulanması

11. Kişiler Hukuku ve Aile Hukukunda Exceptio Doli Generalis 233

11.1. Exceptio Doli Generalis’in Çeyiz (Dos) Üzerindeki Tasarruflara

İlişkin Rolü ve Dos’un İadesinde Hapis Hakkının (Ius Retentionis)

İleri Sürülmesinde Kullanımı Sorunsalı 234

11.2. Vasi (Tutor) ve Kayyım (Curator) Tasarruflarında Exceptio Doli

Generalis’in Rolü        242

11.3. Peculium Müessesesi ve Exceptio Doli Generalis        251

12. Miras Hukukunda Exceptio Doli Generalis 253

12.1. Mirasçılara Karşı Exceptio Doli Generalis’in Rolü       255

12.2. Muayyen Mal Vasiyetinde Exceptio Doli Generalis’in Rolü     264

12.3. Ölüme Bağlı Bağışlamalarda Exceptio Doli Generalis’in Rolü 279

12.4. Fideicommissum a Debitore Relictum ve Exceptio Doli Generalis        284

13. Eşya Hukukunda Exceptio Doli Generalis 286

13.1. Başkasına Ait Malın Satılması Durumunda Exceptio Doli

Generalis’in Rolü       286

13.2. Başkasına Ait Malın Rehin Verilmesi Durumunda Exceptio Doli

Generalis’in Rolü        296

13.3. İyi niyetli Zilyedin Yaptığı Masraflar Bakımından Hapis Hakkı

(Ius Retentionis) ve Exceptio Doli Generalis   299             

13.4. Arzi İrtifak Hakları ve Exceptio Doli Generalis 311

13.5. İntifa Hakkı ve Exceptio Doli Generalis          317

SONUÇ          319

LATİNCE METİN DİZİNİ    323

KAYNAKÇA 331