Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğu ( ARSLANDOĞAN )

Çalışmamızda ilk olarak rehin hakkının maddi hukuk kapsamında ne şekilde anlaşılması gerektiği, hangi mal ve haklar üzerinde uygulandığı, ana esasları ve mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde genel bilgilere yer verilmiş ve takip hukuku kapsamında rehin konusu mal ve alacak kavramının hangi hususlara ilişkin olduğunun çerçevesi belirlenmeye çalışılmıştır. Lex commissoria yasağının söz konusu olduğu hallerde, rehin konusu malın paraya çevrilmesine ilişkin olarak kabul edilmesi gereken esasların belirlenebilmesi amacıyla bu yasağın amacı, tanımı ve unsurları takip hukuku kapsamında incelenmiştir. Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapma zorunluluğuna ilişkin kuralın değerlendirilebilmesi ve borç ilişkilerinde oynadığı rolün saptanabilmesi amacıyla ilk olarak bu kuralın takip hukukuna ilişkin mi yoksa maddi hukuka ilişkin bir kural olduğu ve arkasından da bu hükmün emredici hüküm mü yoksa tamamlayıcı bir hüküm mü olduğu İsviçre takip ve eşya hukuku çerçevesinde ortaya konmaya çalışılmıştır. İİK m.45/I'de yer alan kuralın lafzi yorumunun ortaya çıkardığı birtakım sakıncaların giderilebilmesi amacıyla doktrin tarafından kabul edilen ayrık haller, bu konudaki önemli İsviçre Federal Mahkemesi kararları ışığında incelenmiştir. Son olarak ise rehin konusu şeyin serbest yolla paraya çevrilmesine ilişkin ve alacaklının rehinli malı bizzat satın almasına ilişkin sözleşmelerin geçerliliği lex commissoria yasağı ve rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapma zorunluluğu çerçevesinde belirlenmeye çalışılmıştır.(GİRİŞTEN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
§1 Maddi Hukuk ve Takip Hukuku Kapsamında Rehin Hakkı
I. Genel Olarak
II. Maddi Hukuk Kapsamında Rehin Hakkı
A. Rehin Hakkının Mevzuatta Düzenlenme Sistematiği ve Rehin Hakkı ile Sağlanan Yetkilerin Ana Çerçevesinin Belirlenmesi
B. Taşınır Rehni
C. Taşınmaz Rehni (İpotek)
III. Takip Hukuku Bakımından Rehin Hakkı ve Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Zorunluluğu
A. İcra ve İflas Kanunu'nun Belirlediği Rehin Hakkının Kapsamı (İİK m.23)
B. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğu (İİK m.45)
§2 Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğunun Temeli Olarak Lex Commissoria Kuralı
(Rehin Hakkı Sahibi Alacaklının Rehinli Malı Edinme Yasağı)
I. Lex Commissoria Yasağı Kavramı
A. Konunun Önemi
B. Lex Commissoria Yasağı Kavramı
II. Lex Commissoria Yasağının Amacını Açıklayan Görüşler
A. Bizzat İhkak-ı Hak Yasağı
B. Rehin Veren Borçlunun Gabine Karşı Korunması Gerekliliği
C. Lex Commissoria Sözleşmelerinin Ahlaka Aykırılık Oluşturduğu
D. Alacaklının Rehinli Şeyin Alacağı Aşan Değerine Sahip Olmasının Engellenmesi Gerekliliği (Rehin Hakkı Sahibi Alacaklının Haksız Zenginleşmesinin Engellenmesi)
E. Lex Commissoria Yasağının Bir Tehlike Yasağı Olarak Kabul Edilmesi Gerektiği
F. Rehin Sisteminin Korunması Gerekliliği
G. Rehin Veren Borçlunun Korunması Gerekliliği
III. Lex Commissoria Yasağının Tanımı ve Unsurları
A. Lex Commissoria Yasağının Tanımı
B. Lex Commissoria Yasağının Unsurları
IV. Lex Commissoria Yasağının Uygulama Alanı
A. Taşınır Rehni
B. Taşınmaz Rehni
C. Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Kurulan Rehin
D. Taşınmaz Yükü (Gayrimenkul Mükellefiyeti)
E. Kanundan Doğan Rehin Hakları
V. Lex Commissoria Yasağına Aykırılığın Sonuçları
A. Lex Commissoria Sözleşmelerinin Ayrı Akdedilmesi Durumunda Yaptırımın Ortaya Konması
B. Rehin Sözleşmesine Konan Bir Şart ile Kararlaştırılan Lex Commissoria Sözleşmelerine Uygulanacak Yaptırıma İlişkin Doktrin Görüşleri
C. Kısmi Hükümsüzlük Görüşü
§3 Lex Commissoria Yasağına İlişkin Olarak Özellik Arz Eden Bazı Durumlar
I. Teminat Amaçlı Karma İnançlı İşlemler
A. Ana Hatlarıyla İnançlı İşlem Kavramı
B. Teminat Amaçlı Karma İnançlı İşlemler
C. Konusu Taşınır veya Taşınmaz Mal Olan Teminat Amaçlı İnançlı İşlemler
D. Konusu Alacaklar Olan Teminat Amaçlı İnançlı İşlemler
E. Teminat Amaçlı İnançlı Sözleşmelerin Lex Commissoria Yasağı Çerçevesinde Değerlendirilmesi
II. Rehinli Malın Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmesi Uyarınca Satılması (Vefa Sözleşmesi)
A. Ana Hatları ile Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmeleri
B. Teminat Amaçlı Geri Alım Sözleşmelerinin Lex Commissoria Yasağı Çerçevesinde Değerlendirilmesi
III. Teminat Amaçlı Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmeleri
A. Ana Hatları ile Teminat Amaçlı Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmeleri
B. Teminat Amaçlı Satış Vaadi Sözleşmelerinin Lex Commissoria Yasağı Çerçevesinde Değerlendirilmesi
§4 Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin İcra ve İflas Kanunu m.45/I Hükmünün Takip Hukukuna İlişkin mi Yoksa Maddi Hukuka İlişkin mi
Bir Düzenleme Olduğunun Belirlenmesi
I. Kuralın Hukuki Niteliğinin Belirlenmesine İlişkin Doktrinde Ortaya Çıkan Görüşler
A. Kuralın Takip Hukukuna İlişkin Bir Düzenleme Olduğuna İlişkin Görüşler
B. Kuralın Maddi Hukuka Ait Olduğuna İlişkin Görüşler
II. İsviçre Federal Mahkemesi'nin Bank für Handel und Industrie in Neustadt Kararı'nda (14.07.1910, BGE 36 I 337) Kuralın Hukuki Niteliğinin Belirlenmesine İlişkin Yapılan Tespitler
A. Karara Konu Olan Olay
B. Mercii Görüşleri
C. İsviçre Federal Mahkemesi Kararının Değerlendirilmesi
III. Türk Yargıtay Kararlarında Konunun İncelenmesi
§5 Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin İcra ve İflas Kanunu m.45/I Hükmünün Emredici Karaktere Sahip Olup Olmadığı Meselesi
I. Genel Olarak
II. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Emredici Olduğuna İlişkin Görüş
A. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Emredici Hüküm Niteliğine İlişkin Görüş
B. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Kamu Düzenine İlişkin Emredici Hüküm Niteliğine İlişkin Görüş
III. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Emredici Değil Tamamlayıcı Hukuk Kuralı Olduğuna İlişkin Görüş
IV. Türk Yargı Kararlarında İİK m.45 Hükmünün Emredici veya Tamamlayıcı Hüküm Niteliğine İlişkin Varılan Tespitler
A. Genel Olarak
B. Yargıtay İcra ve İflas Dairesi'nin İcra ve İflas Kanunu m.45 Hükmünün Tamamlayıcı Hukuk Normu Olduğuna İlişkin Kararları (1941-1966)
C. Yargıtay İcra ve İflas Dairesi'nin İcra ve İflas Kanunu m.45 Hükmünün Emredici Hukuk Normu Olduğuna İlişkin Kararı (1966)
D. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin İcra ve İflas Kanunu m.45 Hükmünün Emredici Hukuk Normu Olduğuna İlişkin Kararları
E. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin İcra ve İflas Kanunu m.45 Hükmünün Tamamlayıcı Hukuk Normu Olduğuna İlişkin Kararları
F. Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin İcra ve İflas Kanunu m.45 Hükmünün Emredici Hukuk Normu Olduğuna İlişkin Kararları
V. Türk Takip Hukukunda İcra ve İflas Kanunu md. 45 Hükmüne İlişkin Olarak Kodifikasyon Çalışmaları
VI. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin İİK m.45/I Hükmünden Kaynaklanan Muhalefetin İleri Sürülmesi
A. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Muhalefetin İtiraz Yolu ile İleri Sürülmesi Gerektiği
B. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Muhalefetin Şikayet Yolu ile İleri Sürülmesi Gerektiği
VII. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna Ek Olarak İİK m.45 Hükmü ile Düzenlenen Seçimlik Takip Yolları
A. Konunun Nitelendirilmesi
B. Konut Finansmanından Kaynaklanan Rehin ile Teminat Altına Alınmış Alacaklar (İİK m.45/II)
C. Alacağın Bir Kambiyo Senedine Bağlı Olması (İİK m.45/III ve m.167/I)
D. İpotek ile Temin Edilmiş Faiz ve Senelik Taksit Alacakları (İİK m.45/IV)
§6 Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin İcra ve İflas Kanunu m.45/I Hükmünün Emredici Niteliğine Bağlı Olarak
Değerlendirilmesi Gereken Bazı Meseleler
I. Genel Olarak
II. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin İcra ve İflas Kanunu m.45/I (İsv. İİK m.41) ile Sağlanan İmkandan Takibin Başlamasından Önce Feragat Edilmesinin Mümkün Olup Olmadığı Meselesi
A. Genel Olarak
B. Dinkel Kararı, 19.03.1901 (BGE 27 I 129)
C. Stadlin-Weiss Kararı, 14.04.1932 (BGE 58 III 55)
D. Zuber Kararı, 27.04.1932 (BGE 58 III 57)
E. İsviçre Federal Mahkemesi'nin Takipten Önce Borçlunun Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kurala Başvurmaktan Feragat Edip Edemeyeceğine İlişkin Kararların Değerlendirilmesi
III. Alacaklıya Genel Haciz Yolu ile Takip Yapma ile Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Arasında Seçim Hakkı Veren Sözleşmelerin Geçerliliği
IV. Alacaklının Rehin Hakkından Feragatinin Geçerliliği
V. Alacaklının Rehne İkinci Derecede Başvuracağının Kararlaştırılması
VI. Rehinli Malın Üçüncü Kişiye Ait Olması Halinde Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Uygulanabilirliği Meselesi
A. Asıl Borç İlişkisi Dışında Bir Üçüncü Kişinin Malı Üzerinde Rehin Tesis Edilebilmesinin Esasları
B. Rehinli Malın Üçüncü Kişiye Ait Olması Halinde Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Uygulanması Gerektiği İleri Süren Görüş
C. Rehinli Malın Üçüncü Kişiye Ait Olması Halinde Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Uygulanmaması Gerektiği İleri Süren Görüş
VII. İpotek Konusu Malı Yabancı Bir Ülkede Bulunması Halinde Rehnin Paraya Çevrilmesi ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kuralın Emredici Olup Olmadığı Meselesi
VIII. Aynı Rehinli Malın Birden Fazla Borcu Temin Etmesi
IX. Türk Medeni Kanunu md.866 Düzenlemesinin Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğuna İlişkin Kural ile İlişkisi
A. İlişkinin Niteliğinin Belirlenmesi
B. Türk Medeni Kanunu m.866/III Düzenlemesine Aykırılık Hallerinde Başvurulacak Takip Yolunun Belirlenmesi
§7 Rehin Konusu Şeyin Serbest Yolla Paraya Çevrilmesine İlişkin Sözleşmeler ve Alacaklının Rehinli Malı Bizzat
Satın Almasının Lex Commissoria ve Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip Yapma Zorunluluğu Çerçevesinde Değerlendirilmesi
I. Genel Olarak
II. Rehin Konusu Şeyin Serbest Yolla Paraya Çevrilmesine İlişkin Sözleşmeler
A. Rehin Konusu Şeyin Serbest Yolla Paraya Çevrilmesine İlişkin Sözleşmelerin Geçerliliğinin Alman ve İsviçre Hukuku Düzenlemelerinde İncelenmesi
B. Rehin Konusu Şeyin Serbest Yolla Paraya Çevrilmesine İlişkin Sözleşmelerin Geçerliliğinin Türk Hukuku Bakımından İncelenmesi
III. Rehin Konusu Şeyin Rehin Hakkı Sahibi Alacaklı Tarafından Bizzat Satın Alınması
SONUÇ
KAYNAKÇA