Osmanlı Hukukunda Şüf'a Hakkı ( AYGÜN )

Mülkiyet hakkının bireye mal üzerinde sınırsız yetkiler bahşettiği prensip olarak kabul edilmekle beraber, birçok toplumda ihtiyaca binaen söz konusu yetkiler bazı sınırlandırmalara uğramıştır. Şüf'a hakkı da kadim devirlerden beri birçok hukuk sisteminde farklı şekillerde yer alan, mülkiyet hakkına getirilmiş sınırlandırmaların önde gelenlerindendir. Hanefi fıkıh bilginleri şüf'a hakkını, İslam'ın genel prensipleri ışığında, toplumun telakki ve teamüllerini göz önünde bulundurarak, çoğu yerde Cumhur fukahadan farklı ve geniş bir perspektifle ele almıştır. İslam hukuk tarihinin altı asırdan fazla bir bölümünü temsil eden Osmanlı hukukunda şüf'a hakkı, temel özellikleri itibariyle Hanefi doktrini ile uyum içerisindeyken bazı konularda teori veya uygulama bakımından farklılıklar içermektedir. Bu durum Hanefi hukukunun zaman içerisinde teori ve uygulama açısından geçirdiği evreleri ve fıkhın dinamikliğini gözler önüne sermektedir. Çalışmamızda şüf'a hakkı fıkıh eserleri, fetva mecmuaları, kadı sicilleri ve kanun mecmuaları yoluyla Osmanlı hukuku özelinde incelenmiş, hem Hanefi doktrini hem de Osmanlı hukukunun kendi içerisindeki teori ve pratiği açısından mukayeseye tabi tutulmuştur.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
İSLAM HUKUKUNDA ŞÜF'A HAKKI
1. Şüf'a Hakkının Mahiyeti
1.1. Şüf'a Hakkının Tanımı ve İlgili Kavramlar
1.2. Şüf'a Hakkının Tarihi Arka Planı
1.3. Şüf'a Hakkının Gayesi
1.4. Şüf'a Hakkının Hukuki Niteliği
1.5. Şüf'a Hakkının Meşruiyeti
1.6. Şüf'a Hakkının Çeşitleri
1.7. Şüf'a Hakkının Sebepleri
1.8. Sebeplerin/Şefi'lerin Dereceleri
2. Şüf'a Hakkının Rükün ve Şartları
2.1. Rükünleri
2.2. Şartları
3. Şüf'a Hakkının Kullanılma Usulü (Taleb-i Şüf'a)
3.1. Taleb-i Muvasebe
3.2. Taleb-i Takrir ve İşhad
3.3. Taleb-i Husumet ve Temellük
4. Şüf'a Hakkının Kullanılmasının Sonuçları
5. Şüf'ada Hile
İKİNCİ BÖLÜM
OSMANLI DEVLETİ'NDE HUKUK
1. Osmanlı Hukukunun Genel Yapısı
1.1. Osmanlı Hukukunun Şer'i ve Örfi Karakteri
1.2. Örfi Hukuk ve Kanun
1.3. Örfi Hukukun Tarihi Kökeni ve Doğuş Sebepleri
1.4. Şer'i ve Örfi Hukukun Birbiriyle İlişkisi
1.5. Şer'i ve Örfi Hukukun Sahaları
1.6. Fetva - Kaza İlişkisi
1.7. Resmi Mezhep Uygulaması
2. Osmanlı Hukukunun Yürürlük ve Bilgi Kaynakları
2.1. Fıkıh Kitapları
2.2. Fetva Mecmuaları
2.3. Kanunnameler
2.4. Şer'iyye Sicil Defterleri
3. Mahkemeler
3.1. Klasik Osmanlı Mahkemesi
3.2. Divan-ı Hümayun
3.3. Veziriazam Divanları
3.4. Kazasker Divanları
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
OSMANLI HUKUK TEORİSİ VE UYGULAMASINDA ŞÜF'A HAKKI
1. Şüf'a Hakkının Meşruiyeti
2. Şüf'a Hakkının Sebepleri
2.1. Şüf'a Sebebi Olarak Aynı Avluda (Sahn) Bulunma
3. Şefi'lerin Dereceleri
4. Meşfu'un Şefi'ler Arasında Taksimi
5. Şüf'a Hakkının Şartları
5.1. Akitte Bulunması Gereken Şartlar
5.2. Akdin Konusuna Dair Şartlar
5.3. Meşfu' Akar Bedeline Dair Şartlar
5.4. Tarafların Durumu
6. Satış Sonrası Meşfu' Akardaki Değişiklikler
7. Osmanlı Hukukunda Uzun Süreli Kullanma Hakkı Veren Bazı Uygulamalarda Şüf'a Hakkı
7.1. Osmanlı Devletinde Arazi Türleri
7.2. Miri Arazi Rejimine Genel Bir Bakış ve Şüf'a Hakkı
7.3. Vakıf Akarda Şüf'a Hakkı
7.4. Mukataalı Akarda Şüf'a Hakkı
7.5. İcareteynli Akarda Şüf'a Hakkı
7.6. Sükna, Girdar ve Gedik Nitelikli Akarlarda Şüf'a Hakkı
8. Taleb-i Şüf'a
8.1. Taleb-i Muvasebenin Müddeti
8.2. Taleb-i Muvasebede Beyyine ve Yemin
8.3. Taleb-i Husumetin Müddeti
9. Şüf'ada Hile
SONUÇ