Mikro İktisada Giriş 2. Baskı

İÇİNDEKİLER
 

YAZAR HAKKINDA................................................................................ III

ÖNSÖZ.................................................................................................. VII

ÜNİTELER.............................................................................................. IX

İÇİNDEKİLER......................................................................................... XI

FORMÜLLER LİSTESİ.......................................................................... XXI

TABLOLAR LİSTESİ.......................................................................... XXIII

ŞEKİLLER LİSTESİ............................................................................. XXV

1   PİYASADA DENGE............................................................................... 1

1.1   Piyasa............................................................................................. 1

1.1.1    Talep....................................................................................... 1

1.1.2    Arz......................................................................................... 4

1.2   Piyasa Dengesi................................................................................. 5

1.3   Piyasa Dengesinin Değişmesi.............................................................. 6

1.3.1    Talebin Artması......................................................................... 6

1.3.2    Arzın Azalması......................................................................... 8

1.3.3    Talebin Azalması....................................................................... 9

1.3.4    Arzın Artması.......................................................................... 10

1.3.5    Hem Arzın Hem de Talebin Azalması.......................................... 11

1.3.6    Arzın Azalması ve Talebin Artması............................................. 12

Birinci Ünite Çalışma Soruları................................................................... 14

2   REFAH EKONOMİSİ.......................................................................... 17

2.1   Tüketici Fazlası.............................................................................. 18

2.2   Satıcı Fazlası.................................................................................. 21

2.3   Toplam Fazla................................................................................. 24

2.4   Piyasanın Başarısı........................................................................... 26

2.5   Piyasanın Başarısızlığı..................................................................... 30

2.6   Bireysel Talep Eğrisi....................................................................... 31

İkinci Ünite Çalışma Soruları.................................................................... 34

3   PİYASA DENGESİNE MÜDAHALELER............................................... 37

3.1   Müdahale Çeşitleri.......................................................................... 37

3.2   Müdahale Öncesi Durum.................................................................. 37

3.3   Fiyat Müdahalesi............................................................................. 39

3.3.1    Taban Fiyat............................................................................. 39

3.3.2    Tavan Fiyat............................................................................. 41

3.4   Miktar Müdahalesi.......................................................................... 43

3.5   Vergi............................................................................................ 46

Üçüncü Ünite Çalışma Soruları.................................................................. 52

4   ULUSLARARASI TİCARET................................................................. 55

4.1   Uluslararası Ticaretin Tarihi.............................................................. 55

4.2   Uluslararası Ticaretin Faydaları......................................................... 57

4.2.1    Uluslararası Ticaretin Olmadığı Durum........................................ 58

4.2.2    Ülkenin Uluslararası Ticarete Açılması........................................ 59

4.2.2.1     Ülkenin İhracat Yapmaya Başlaması..................................... 59

4.2.2.2     Ülkenin İthalat Yapmaya Başlaması..................................... 61

4.2.3    Uluslararası Ticaretin Sınırlanması.............................................. 64

4.3   Uluslararası Ticaretin Diğer Faydaları................................................. 66

4.3.1    Mamul Çeşitliliği..................................................................... 66

4.3.2    Ölçek Ekonomileri................................................................... 66

4.3.3    Rekabet Artışı......................................................................... 67

4.3.4    Fikir Alışverişi........................................................................ 67

4.4   Uluslararası Ticarete Tenkitler........................................................... 67

4.4.1    Kaybolan İstihdam................................................................... 67

4.4.2    Milli Güvenlik......................................................................... 68

4.4.3    Emekleme Aşamasındaki Sektör................................................. 68

4.4.4    Haksız Rekabet........................................................................ 69

4.4.5    Pazarlık Kozu.......................................................................... 69

Dördüncü Ünite Çalışma Soruları............................................................... 70

5   ESNEKLİK.......................................................................................... 73

5.1   Talebin Fiyat Esnekliği.................................................................... 73

5.1.1    Farklı Talep Eğrilerinin Esnekliği................................................ 73

5.1.2    Esnekliğin Ölçülme Yönü.......................................................... 76

5.1.3    Talebin Fiyat Esnekliklerinin Tasnifi........................................... 77

5.1.4    Talep Esnekliğinin Faktörleri..................................................... 78

5.1.4.1     İhtiyaç Derecesi................................................................ 78

5.1.4.2     İkamenin Temini............................................................... 79

5.1.4.3     Mala Harcanan Para.......................................................... 79

5.1.4.4     Zaman............................................................................ 79

5.1.5    Düz Çizgideki Esneklik............................................................. 79

5.1.6    Talebin Fiyat Esnekliği ve Toplam Satış Hasılatı............................ 82

5.2   Talebin Gelir Esnekliği.................................................................... 83

5.3   Çapraz Talep Esnekliği..................................................................... 84

5.4   Arzın Fiyat Esnekliği....................................................................... 85

5.4.1    Farklı Arz Eğrilerinin Esnekliği.................................................. 85

5.4.2    Arzın Fiyat Esnekliklerinin Tasnifi.............................................. 88

5.4.3    Arz Esnekliğinin Faktörleri........................................................ 89

5.4.3.1     Üretim Sürecinin Karakteristiği ve Maliyet Yapısı................... 89

5.4.3.2     Stoklanabilme Özelliği ve Maliyeti....................................... 89

5.4.3.3     Zaman............................................................................ 90

Beşinci Ünite Çalışma Soruları.................................................................. 91

6   DIŞSALLIKLAR.................................................................................. 95

6.1   Dışsallıklar ve Piyasanın Başarısızlığı................................................. 96

6.1.1    Negatif Dışsallıklar.................................................................. 96

6.1.2    Pozitif Dışsallıklar.................................................................... 99

6.2   Dışsallıklara Yönelik Politikalar....................................................... 102

6.2.1    Kumanda Politikaları.............................................................. 102

6.2.2    Vergiler ve Sübvansiyonlar...................................................... 103

6.2.3    Mübadele Edilebilen Kirletme İzinleri........................................ 103

6.2.4    Politikaların Mukayesesi.......................................................... 104

6.2.5    Görsel Mukayese.................................................................... 107

Altıncı Ünite Çalışma Soruları................................................................. 109

7   TÜKETİCİ TERCİHLERİ................................................................... 111

7.1   Kardinal Yaklaşım......................................................................... 111

7.2   Ordinal Yaklaşım.......................................................................... 113

7.2.1    Farksızlık Eğrileri................................................................... 114

7.2.1.1     Negatif Eğim.................................................................. 116

7.2.1.2     Kesişmemek................................................................... 116

7.2.1.3     Dışbükeylik.................................................................... 117

7.2.1.4     Değişik Biçimlerdeki Farksızlık Eğrileri.............................. 123

7.2.1.4.1   Tam İkame Durumu.................................................... 123

7.2.1.4.2   Sıfır İkame Durumu.................................................... 124

7.2.2    Bütçe Doğrusu....................................................................... 125

7.2.2.1     Bütçe Doğrusunun Eğimi.................................................. 126

7.2.2.1.1   Negatif Eğim............................................................. 126

7.2.2.1.2   Eğimin Manası........................................................... 127

7.2.2.2     Bütçe Doğrusunun Değişmesi............................................ 127

7.2.2.2.1   Bütçe Doğrusunun Kayması......................................... 127

7.2.2.2.1.1  Bütçe Doğrusunun Dışarı Kayması........................... 128

7.2.2.2.1.2  Bütçe Doğrusunun İçeri Kayması............................. 129

7.2.2.2.2   Bütçe Doğrusunun Eğiminin Değişmesi.......................... 131

7.2.2.2.2.1  A Mamulünün Fiyatının Değişmesi.......................... 131

7.2.2.2.2.2  B Mamulünün Fiyatının Değişmesi.......................... 133

7.2.3    Tüketici Dengesi.................................................................... 134

7.2.4    Tüketici Dengesindeki Değişmeler............................................. 137

7.2.4.1     Gelirdeki Değişme........................................................... 137

7.2.4.2     Fiyatlardaki Değişmeler.................................................... 141

7.2.4.2.1   A Mamulünün Fiyatının Düşmesi.................................. 141

7.2.4.2.2   B Mamulünün Fiyatının Yükselmesi.............................. 142

Yedinci Ünite Çalışma Soruları................................................................ 144

8   ŞİRKET DENGESİ............................................................................. 149

8.1   Üretim Fonksiyonu........................................................................ 149

8.2   Azalan Verim Kanunu.................................................................... 150

8.3   Üretici Dengesinin Kalemleri........................................................... 154

8.3.1    Eş-Ürün Eğrileri..................................................................... 154

8.3.1.1     Negatif Eğim.................................................................. 157

8.3.1.2     Kesişmemek................................................................... 158

8.3.1.3     Dışbükeylik.................................................................... 158

8.3.2    Eş-Maliyet Doğruları.............................................................. 165

8.3.2.1     Eş-Maliyet Doğrusunun Eğimi........................................... 166

8.3.2.1.1   Negatif Eğim............................................................. 166

8.3.2.1.2   Eğimin Manası........................................................... 166

8.3.2.2     Eş-Maliyet Doğrusunun Değişmesi..................................... 167

8.3.2.2.1   Eş-Maliyet Doğrusunun Kayması.................................. 167

8.3.2.2.1.1  Eş-Maliyet Doğrusunun Dışarı Kayması.................... 167

8.3.2.2.1.2  Eş-Maliyet Doğrusunun İçeri Kayması...................... 169

8.3.2.2.2   Eş-Maliyet Doğrusunun Eğiminin Değişmesi................... 170

8.3.2.2.2.1  Sermayenin Fiyatının Değişmesi.............................. 171

8.3.2.2.2.2  Emeğin Fiyatının Değişmesi................................... 172

8.4   Üretici Dengesi............................................................................. 174

8.5   Üretici Dengesindeki Değişmeler..................................................... 176

8.5.1    Üretici Bütçesindeki Değişmeler............................................... 176

8.5.2    Faktör Fiyatlarındaki Değişmeler............................................... 177

8.5.2.1     Sermaye Fiyatının Yükselmesi........................................... 177

8.5.2.2     Emeğin Fiyatının Düşmesi................................................ 179

Sekizinci Ünite Çalışma Soruları.............................................................. 181

9   MALİYETLER................................................................................... 187

9.1   Bazı Mefhumlar............................................................................ 187

9.1.1    Kar...................................................................................... 187

9.1.2    Toplam Maliyet..................................................................... 188

9.2   Dönemler..................................................................................... 188

9.3   Kısa Dönemde Maliyetler............................................................... 189

9.3.1    Sabit Maliyetler..................................................................... 189

9.3.1.1     Ortalama Sabit Maliyetler................................................. 190

9.3.1.2     Marjinal Sabit Maliyetler.................................................. 191

9.3.2    Değişken Maliyetler................................................................ 191

9.3.2.1     Ortalama Değişken Maliyetler........................................... 192

9.3.2.2     Marjinal Değişken Maliyetler............................................ 193

9.3.3    Kısa Dönemde Toplam Maliyetler............................................. 194

9.3.4    Maliyetler Arasındaki İlişkiler.................................................. 196

9.4   Uzun Döneme Geçiş...................................................................... 198

9.4.1    Üretim Kapasitesi ve Maliyetler................................................ 198

9.4.2    Uzun Dönem Ortalama Maliyet Eğrisi........................................ 200

9.4.3    Asgari Etkin Ölçek................................................................. 201

9.4.4    Uzun Dönem Marjinal Maliyet Eğrisi......................................... 201

Dokuzuncu Ünite Çalışma Soruları........................................................... 202

10 TAM REKABET PİYASASI................................................................ 205

10.1  Piyasaların Tasnifi......................................................................... 205

10.2  Tam Rekabet Piyasasının Ortaya Çıkış Şartları.................................... 206

10.3  Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri................................................. 206

10.3.1   Alıcı ve Satıcı Sayısı............................................................... 206

10.3.2   Homojen Mamuller................................................................. 206

10.3.3   Tam Bilgi............................................................................. 207

10.3.4   Piyasada Faaliyet Gösterme...................................................... 207

10.4  Tam Rekabet Piyasasında Tek Fiyat.................................................. 208

10.5  Tam Rekabet Piyasasındaki Şirketin Hasılası...................................... 209

10.5.1   Toplam Hasıla....................................................................... 209

10.5.2   Ortalama Hasıla..................................................................... 209

10.5.3   Marjinal Hasıla...................................................................... 210

10.6  Şirketin Üretim Kararı.................................................................... 211

10.6.1   Veri Yaklaşımı....................................................................... 211

10.6.1.1   Toplam Yaklaşımı........................................................... 212

10.6.1.2   Marjinal Yaklaşımı.......................................................... 212

10.6.2   Görsel Yaklaşımı.................................................................... 213

10.6.2.1   Toplam Yaklaşımı........................................................... 213

10.6.2.2   Marjinal Yaklaşımı.......................................................... 215

10.6.3   Rekabetçi Şirketin İktisadi Kârı................................................. 217

10.7  Kısa Dönemde Farklı İhtimaller....................................................... 219

10.7.1   Aşırı Kâr Eden Şirket.............................................................. 219

10.7.2   Normal Kâr Eden Şirket........................................................... 220

10.7.3   Zarar Eden Şirket................................................................... 221

10.7.3.1   Üretimi Durdurması Gereken Şirket.................................... 223

10.7.3.2   Üretmeye Devam Etmesi Gereken Şirket............................. 224

10.7.3.3   Şirket İçin Gereken Asgari Şart.......................................... 225

10.8  Kısa Dönemde Arz Eğrisi................................................................ 227

10.9  Kısa Dönemden Uzun Döneme Geçiş................................................ 228

10.9.1   İktisadi Kâr........................................................................... 228

10.9.2   İktisadi Zarar......................................................................... 230

10.9.3   Normal Kar........................................................................... 231

10.9.4   Uzun Döneme Geçiş............................................................... 231

Onuncu Ünite Çalışma Soruları................................................................ 235

11 TEKEL PİYASASI............................................................................. 239

11.1  Monopollerin Ortaya Çıkış Sebepleri................................................. 239

11.1.1   Kaynaklar............................................................................. 239

11.1.2   Kanuni Sebepler..................................................................... 239

11.1.3   Ölçek................................................................................... 240

11.2  Monopol Şirketin Üretim ve Fiyatlama Kararları................................. 241

11.2.1   Talep Eğrisi........................................................................... 241

11.2.2   Fiyat ve Hasıla....................................................................... 242

11.3  Monopol Şirketin Kâr Maksimizasyonu............................................. 245

11.4  Monopol Şirketlerin Topluma Maliyetleri.......................................... 247

11.4.1   Tüketicinin Tekel Sömürüsü..................................................... 247

11.4.2   Toplam Fazla Kaybı................................................................ 247

11.5  Fiyat Farklılaştırması..................................................................... 251

11.5.1   Monopolcünün Tek Fiyat Uygulaması........................................ 252

11.5.2   Monopolcünün Eksik Fiyat Farklılaşmasına Gitmesi..................... 253

11.5.3   Monopolcünün Tam Fiyat Farklılaşmasına Gitmesi....................... 254

11.5.4   Fiyat Farklılaşmasının Şartları.................................................. 255

11.5.5   Fiyat Farklılaşmasına Misaller.................................................. 255

11.5.5.1   Öğrenci Fiyatlaması......................................................... 256

11.5.5.2   İndirim Kartları............................................................... 256

11.5.5.3   Miktar Fiyatlaması.......................................................... 256

11.6  Monopollere Karşı Kamu Politikaları................................................ 256

11.6.1   Rekabetin Korunması.............................................................. 257

11.6.2   Tekellerin Düzenlenmesi......................................................... 257

11.6.3   Kamulaştırma........................................................................ 257

11.6.4   Bir Şey Yapmamak................................................................. 257

Onbirinci Ünite Çalışma Soruları.............................................................. 258

12 TEKELCİ REKABET PİYASASI......................................................... 261

12.1  Özellikler..................................................................................... 261

12.2  Kısa Dönemde Denge..................................................................... 262

12.2.1   Kısa Dönemde Aşırı Kâr.......................................................... 262

12.2.2   Kısa Dönemde Zarar............................................................... 263

12.3  Uzun Dönemde Denge.................................................................... 264

12.4  Tam Rekabet ile Tekelci Rekabet Piyasasının  Mukayesesi.................... 266

12.4.1   Tekelci Rekabet Piyasasında Kapasite Fazlası.............................. 266

12.4.2   Tekelci Rekabet Piyasasında Aşırı Fiyat..................................... 268

12.4.3   Tavır Farklılığı....................................................................... 268

Onikinci Ünite Çalışma Soruları............................................................... 269

13 OYUN TEORİSİ ve OLİGOPOL PİYASASI......................................... 271

13.1  Oligopol Piyasanın Özellikleri......................................................... 271

13.2  Oyun Teorisi................................................................................ 272

13.2.1   Zanlı İkilemi.......................................................................... 272

13.2.2   Duopoli................................................................................ 276

13.2.2.1   Üretimin Paylaşılması...................................................... 276

13.2.2.2   Şirketlerin Aralarında Anlaşması........................................ 277

13.2.2.3   Şirketlerden Birinin Hile Yapması...................................... 278

13.2.2.4   İki Şirketin de Hile Yapması.............................................. 279

13.2.3   Duopoli Örneğinde Oyun Teorisi............................................... 280

Onüçüncü Ünite Çalışma Soruları............................................................. 284

14 EMEK PİYASALARI.......................................................................... 287

14.1  Emek Arzı.................................................................................... 287

14.1.1   Bireysel Emek Arzı................................................................. 287

14.1.2   Piyasa Emek Arzı................................................................... 290

14.1.3   Emek Arzındaki Değişimler..................................................... 291

14.1.4   Emek Arz Esnekliği................................................................ 292

14.1.5   Emek Arzıyla Alakalı Unsurlar................................................. 293

14.1.5.1   Diğer Ücret Oranları........................................................ 293

14.1.5.2   Ücret Dışı Gelir.............................................................. 294

14.1.5.3   Bireylerin Boş Zaman Tercihleri........................................ 294

14.1.5.4   İşlerin Ücret Dışı Yönleri.................................................. 294

14.1.5.5   İşçi Sayısının Artması...................................................... 294

14.1.6   Maaşlı Çalışanlar.................................................................... 294

14.2  Emek Talebi................................................................................. 295

14.2.1   Ürün Piyasasında Tam Rekabetçi Bir Şirketin Emek  Talep Eğrisi... 299

14.2.2   Ürün Piyasasında Eksik Rekabetçi Bir Şirketin Emek Talep Eğrisi... 300

14.2.3   Emek Talebindeki Değişimler................................................... 301

14.2.4   Emek Talep Esnekliği............................................................. 302

14.2.5   Kısa ve Uzun Dönem Emek Talepleri......................................... 304

14.3  Emek Piyasasında Denge................................................................ 305

Ondördüncü Ünite Çalışma Soruları.......................................................... 307

KAYNAKLAR........................................................................................ 313