Kütahya Simav Ağzı (E-Kitap)

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ V

KISALTMALAR VE İŞARETLER . xv

ÇEVRİYAZI (TRANSKRİPSİYON) İŞARETLERİ XVII

GiRİŞ . l

BİRİNCİ BÖLÜM

SES BİLGİSİ

1.1. ÜNLÜLER . 11

1. 1 .1. Dilin Durumuna Göre 1 1

1. 1 .2. Dudakların Durumuna Göre 11

1.1.3. Ağzın Durumuna Göre . 11

1.1.4. Simav Yöresinde Kullanılan .nlüler. . 12

1.2. UZUN ÜNLÜLER . 14

1.2.1. Uzun .nlülerin Oluşumu . 14

1.2.1.1. Yabancı Kaynaklı olup Aslen Uzun Olanlar 14

1.2.1.2. Hece Kaynaşması ile Oluşanlar . 14

1.2.1.3. .nsüz Düşmesi İle Oluşanlar 15

1.2.1.4. Hece Düşmesiyle Oluşanlar 16

1.2.1.5. İki .nlünün Yan Yana Gelmesiyle Oluşanlar. . 17

1.2.1.6.Anlama Abartı Katmak Amacıyla Oluşanlar . 17

1.3. KISA ÜNLÜLER 17

1.3.1. Kısa .nlülerin Oluşumu . 17

1.3.1.1. .nsüz Düşmesiyle Oluşanlar 17

1.3.1.2. İkiz .nlüler 18

1.3.1.2.1. Alçalan İkiz .nlüler 18

1.3. 1.2.2. Yükselen İkiz .nlüler. . 18

1.3.1.2.3. Eşit İkiz .nlüler . 18

1.3.1.2.4. Yabancı Kelimelerdeki Uzun .nlülerin .nlü Uyumuna Uyarak

Kısalması. . 19

1.4. ÜNLÜ UYUMU . 19

1.4.1. Kalınlık- İncelik Uyumu (Büyük .nlü Uyumu) 19

1.4.2. Düzlük- Yuvarlaklık Uyumu (Kü.ük .nlü Uyumu) . 19

1.4.3. Yabancı Kaynaklı Kelimelerin Durumu . 20

1.4.4. .nlü Uyumunda Bazı Kelimelerin Eski Şekillerini Korumaları . 20

1 .4. 5. .nlü Uyumunun Bozulması . 20

1.4.6. Uyum Değişmesi . 21

1.4.7. Uzunluk Kayması. . 21

1.5. ÜNLÜ DEĞİŞMELERİ . 21

1 .5. 1. Kalın .nlülerin İncelmesi . 22

1.5.2. İnce .nlülerin Kalınlaşması 22

1. 5. 3. Geniş .nlülerin Daralması. . 23

1.5.4. Dar .nlülerin Genişlemesi. . 23

1.5.5. Düz .nlülerin Yuvarlaldaşması . 23

1.5.6. Yuvarlak .nlülerin Düzleşmesi . 24

1.6. ÜNLÜ DÜŞMESİ (ELİSİON) . 25

1.7. ÜNLÜ TÜREMESİ 26

1.7.1. Ön Türeme (profıx) 26

1.7.2. İç türeme (infıx) 26

1.7.3. Son türeme (suffıx) . 27

1.8. ÜNSÜZLER (CONSONANTS) 27

1.8.1. Seda Bakımından .nsüzler . 27

1.8.2. Oluşum Noktalarına Göre .nsüzler 28

1.8.3. Temas Derecesi Bakımından .nsüzler 29

1.9. ÜNSÜZ DEĞİŞİMLERİ 31

1. 9 .1. Ön Ses .nsüz Değişmeleri 31

1.9.1.1. Ön Seste Tonlulaşma, ötümlüleşme . 31

1.9.1.2. Ön Seste Tonsuzlaşma, ötümsüzleşme . 32

1.9.1.3. Ön Seste Süreksizleşme . 32

1.9.1.4. Ön Seste G.rülen Diğer Ses Olayları 33

1.9.2. İç Seste .nsüz Değişimleri 33

1.9.2. 1. iç Seste Tonlulaşma (Ötümlüleşme) 33

1.9.2.2. İç Seste Tonsuzlaşma (Ötümsüzleşme) 34

1 .9.2.3 İç Seste Sızıcılaşma . 35

1 .9.2.4. iç Seste Süreksizleşme . 35

1.9.2.5. İç Seste Akıcı .nsüzler Arasındaki Değişmeler. . 36

1.9.2.6. İç Seste Meydana Gelen Diğer .nsüz Değişmeleri . 36

1.9.2.7. İç Seste .nsüz Benzeşmesi (Assimilation) . 37

1.9.2.7.l. İlerleyici Benzeşme 37

1.9.2.7.1.1. Yarı Benzeşme 37

1.9.2.7.1.2. Tam Benzeşme . 37

1.9.2.7.2. Gerileyici Benzeşme 38

1.9.3. Son Ses .nsüz Değişmeleri . 39

1.9.3.1. Son Seste Tonsuzlaşma (ötümsüzleşme) 39

1.9.3.2. Son Seste Tonlulaşma (ötümlüleşme) 39

1.9.3.3. Son Seste Sızıcılaşma (Süreklileşme) . 40

1.9.3.4. Son Seste Süreksizleşme . 41

1.9.3.5. Bazı Kelimelerin Eski Şekillerini Korumaları . 41

1.10. BENZEŞMEZLİK (DiSSiMiLATiON) . 41

1. 11. ÜNSÜZ DÜŞMESİ. . 41

1.11.1. Kelime Başında .nsüz Düşmesi 41

1.11.2. Kelime İçinde .nsüz Düşmesi 41

1.11.3. Kelime Sonunda .nsüz Düşmesi 42

1.12. ÜNSÜZ İKİZLEŞMESİ . 43

I. 13. İKİZ ÜNSÜZÜN TEKLEŞMESİ . 43

1.14. HECE KAYNAŞMASI (CONTRACTİON) 44

1.15. HECE YUTUMU/ DÜŞMESİ (HAPLOLOGİE) . 44

I. 16. ÜNSÜZ TÜREMESİ . 44

1.16.1. Kelime Başı .nsüz Türemesi (Ön türeme/ .nsüz ilişmesi/ Prothesis) . 45

1.16.2. İç Seste .nsüz Türemesi (Orta Türeme) 45

1 .16.3. Son Seste .nsüz Türemesi . 45

1.17. ÜNSÜZLERDE YER DEĞİŞTİRME (METATHESİS) 46

İKİNCİ BÖLÜM

ŞEKİL BİLGİSİ

2.1. İSİMLER 47

2.1. 1. Çekim Ekleri . 47

2.1.1.1. Hal (Durum) Ekleri 47

2.1.1.1. l.T anılama Durumu (İlgi Hali - Genitif Hali) 48

2.1.1.1.2. Yalın Durumu (Nominative) 49

2.1.1. 1.3. Belirtme Durumu (Yükleme Hali - Accusative) . 49

2.1. 1. 1.4. Yönelme Durumu (Yaklaşma - Dative) . 50

2.1.1.1.5. Bulunma Durumu (Kalma Durumu - Locative) 50

2.1.1.1.6. Çıkma Durumu (Ayrılma / Uzaklaşma - Ablative) 51

2 .1.1. 1. 7. Vasıta Durumu (İnstrumental) . 5 2

2.1.1.1.8. Eşitlik Durumu (Ecvative) 52

2.1. 1. 1. 9. Yön Gösterme Durumu (Direktive) 52

2.1.1.2. İsimlerde Çokluk 53

2. 1 .1.3. İyelik Ekleri 54

2.1.1.4. İlgi (Aitlik) Eki 56

2.1.1.5. Soru Eki 56

2.1.2. Yapım Ekleri . 56

2.1.2.1. İsimden İsim, Sıfat ve Zarf Türeten Elder . 57

2.1.2.2. İsimden Fiil Yapım Ekleri . 60

2.1.2.3. Fiilden İsim Yapım Ekleri . 61

2.1.2.4. Fiilden Fiil Yapım Ekler 63

2.2. ZAMİRLER 64

2.2.1. Kişi (Şahıs) Zamirleri 64

2.2.2. Dönüşlülük Zamiri . 66

2.2.3. İşaret (Gösterme) Zamirleri . 67

2.2.4. Soru Zamirleri 69

2.2.5. Belirsizlik Zamirleri . 69

2.3. SIFATlAR 69

2.3. 1. Niteleme (Vasıflandırma) Sıfatları . 70

2.3.2. Belirtme Sıfatları . 70

2.3.2.1. İşaret Sıfatları 70

2.3.2.2. Sayı Sıfatları 70

2.3.2.2. 1. Asıl Sayı Sıfatları . 71

2.3.2.2.2. Sıra Sayı Sıfatları . 72

2.3.2.2.3. Üleştirme Sayı Sıfatları 72

2.3.2.2.4. Kesir Sayı Sıfatları . 72

2.3.2.2.5. Topluluk Sayı Sıfatları 72

2.3.3. Soru Sıfatları . 73

2.3.4. Belirsizlik Sıfatları . 73

2.4. ZARFLAR . 73

2.4.1. Yer-YönZarfları . 73

2.4.2 Zaınan Zarfları . 74

2.4.3.Durum (Hal) Zarfları . 74

2.4.4. Azlık- Çokluk (Miktar) Zarfları 74

2.4.5.Soru Zarfları 75

2.5. FİİLLER 75

2.5. 1. Kişi Ekleri . 75

2.5.2. Fiil Kipleri 79

2.5.2. 1. Haber (Bildirme) Kipleri . 79

2.5.2. 1. 1. Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman (-mlş) . 79

2.5.2.1.2. G.rülen (Kesin) Geçmiş Zaman (-Dl) 80

2.5.2.1.3. Şimdiki Zaman [-(I)yor] . 81

2.5.2.1.4. Gelecek Zaman (-EcEk) 82

2.5.2.1.5. Geniş Zaman (-r) 83

2.5.2.2. Dilek (Tasarlama) Kipleri 84

2.5.2.2. 1. Emir Kipi . 84

2.5.2.2.2. Şart Kipi (-sA) 85

2.5.2.2.3. İstek Kipi (-A): 86

2.5.2.2.4. Gereklilik Kipi (-mElİ) . 87

2.5.3. Ek Fiil . 87

2.5.3. 1. Hikaye Birleşik Zaınan 88

2.5.3.2. Rivayet Birleşik Zaman . 89

2.5.3.3. Şart Birleşik Zaman . 90

2.5.4. Birleşik Fiiller 91

2.5.4.1. Kurallı Birleşik Fiiller 91

2.5.4.1. 1. Yeterlik Fiili: -(y)Abil- 91

2.5.4.1.2. Tezlik Fiili: -(y)lver- . 91

2.5.4.1.3. Sürerlik Fiili: (-E+kal-, -Ip+dur-, -Ip+gel-, -E+koy-) 91

2.5.4.1.4. Yaklaşma Fiili: -(y)a/-(y)e yaz- 92

2.5.4.2. Yardımcı Fiillerle Oluşmuş Birleşik Fiiller . 92

2.6. FİİLİMSİLER . 93

2.6.1. İsim-Fiiller 93

2.6.2. Sıfat - Fiiller . 93

2.6.3. Zarf- Fiiller 94

2.7. EDATLAR 96

2.7.1. Sorma Edatları 96

2. 7. 2. Karşılaştırma-Denkleştirme Edatları 97

2.7.3. Cümle Başı Edatları 97

2.7.4. Gösterme Edatları . 97

2. 7.5. Cevap Edatları 97

2.7.6. Son Çekim Edatları . 97

2.8. BAĞLAÇLAR . 99

2.8.1. Sıralama Bağlaçları 99

2.8.2. Sona Gelen Bağlaçlar . 99

2.9.ÜNLEMLER . 99

2.9.1. Seslenme Ünlemleri 100

2.9.2.Cevap Ünlemleri 100

SONUÇ . 101

EKLER . 105

SÖZLÜK . 237

SİMAY ve YÖRESİ AĞIZLARINDA KULLANILAN YAZI DİLİNDE

RASTLANMAYAN KELİMELER* . 243

KAYNAKÇA 251

Özgeçmiş 255