İş hukuku sürekli gelişen dinamik bir yapıya sahiptir. Çalışma yaşamına etki eden gelişmeler, iş hukukunun farklı bir alanını öne çıkarabilmektedir. Sanayi devrimi sonrasında ortaya çıkan modern iş hukuku döneminde küresel çapta etkili olan çalışma hayatında böylesine derin etkileri olan  bir salgın hastalık yaşanmamıştı. Ancak 2020 yılında ortaya çıkan ve bütün dünyayı etkileyen koronavirüs salgını, çalışma ilişkilerinde ani ve uzun süre etkili değişikliklere neden olmuştur.

Zorlayıcı sebep kavramı ve buna bağlı uygulamalar, iş hukukunun en çok talep gören konusu haline gelmiştir. Bu arada konuyla ilgili  mevzuatın çelişkili ve yetersiz olduğu  ortaya çıkmıştır.

Ülkemizde koronavirüs etkilerinin gecikmeli olarak ortaya çıkması, salgın etkilerinin yaşandığı diğer ülke örneklerinden faydalanmamızı sağlamış ve ilk hastalık vakası yaşandığı günlerden itibaren bazı yasal değişikliklerle çalışma ilişkilerine yön verilmeye başlanmıştır. Yine de "mücbir sebepler" başlığı altında konunun ayrıntılı biçimde ve bir bütün olarak düzenlendiği mevzuat ihtiyacı bulunmaktadır.

Bu çalışmada zorlayıcı sebeplerle zorunlu nedenler arasındaki ilişki ele alınmış, iş sözleşmesinin sona ermesi ile çalışma ve dinlenme sürelerine etkileri ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Konuyla ilgili öğreti görüşleri ile geçmiş dönem Yargıtay uygulamalarına yer verilmiştir.

İş hukukunun yeni kurumları olan "fesih yasağı" ile "tek taraflı ücretsiz izin" ve "nakdi ücret desteği" bakımından ayrıntılı değerlendirmeler yapılmıştır. Sözü edilen kurumları ilgilendirebilecek Yargıtay kararlarına yer verilerek, olası sorunlar ve çözüm önerileri ele alınmıştır.

Koronavirüs salgının iş hukukuna etkilerinin değerlendirildiği çalışmamızın, çalışma yaşamına katkı sağlaması dileğimizdir.

İÇİNDEKİLER

I. ZORLAYICI SEBEPLER15

A.GENEL OLARAK ZORLAYICI SEBEPLER 15

B.ZORLAYICI SEBEPLER/FESİH İLİŞKİSİ (7244 s.y. öncesi)17

C.ZORLAYICI SEBEPLERLE İLGİLİ YARGITAY
KARARLARI25

D.ZORLAYICI SEBEPLERLE İLGİLİ BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI43

II. YENİ KORONAVİRÜS'ÜN ÇALIŞMA VE DİNLENME
 SÜRELERİNE  ETKİLERİ48

A. KISA ÇALIŞMA48

a. Kısa Çalışma ve Ödeneği48

b. Kısa Çalışma Şartları48

c. Kısa Çalışma Uygulamasında Süre51

d. Süre Şartını Taşımayan Çalışanların Durumu51

e. Kısa Çalışma Başvurusu51

f. Ödeneğin Miktarı52

g. Kısa Çalışma Uygulaması/İşveren İçin Fesih Yasağı52   

h. Kısa Çalışma Süresi İçinde İşçiye Yıllık İzin
Kullandırılması 54

ı. Kısa Çalışma Uygulaması/Çalışma Koşulları Esaslı
Değişiklik54

i. Kısa Çalışma Ödeneği ile Gerçek Ücret Arasındaki Farkın İşveren Tarafından Ödenmesi56

j. Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanamayan İşçilerin
Durumu  57

k.Kısa Çalışma Döneminde Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanması57

l.Kısa Çalışma Uygulamasında İşçinin Fazla Çalışma
Yapması58

m. Kısa Çalışma Süresinin Yıllık İzne Hak Kazanmada Etkisi60

n. Kısa Çalışma Süresinin  İhbar ve Kıdem Tazminatı ile
İş Güvencesi Sürelerine Etkisi61

o.Kısa Çalışma Uygulamasında Eşit Davranma Borcu63

ö.Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi64

p.Kısa Çalışma Döneminde Sigorta Primi Ödenmesi65

r.Kısa Çalışma Ödeneği Ödenmesi veya Geri Alınması
Taleplerinde Görevli/Yetkili Mahkeme 66

s.Kısa Çalışmayla İlgili Yargıtay Kararları67

ş.Kısa Çalışma Uygulamasıyla İlgili Bölge Adliye Mahkemesi Kararları104

B.YILLIK ÜCRETLİ İZİN 120

a. İşverenin Yönetim Hakkı120

b. Avans İzin Kullanımı121

c.Yargıtay Kararları 123

C.HAFTALIK İZİN  HAKKI131  

a. Açıklama131

b.Yargıtay Kararları133

D.ÜCRETLİ İZİN134

E.ÜCRETSİZ İZİN  (7244 S.Y. Öncesi Dönem[1])135

a.Açıklama135

b.Yargıtay Kararları136

F. KANUNİ ASKI HALİ138  

G.TELAFİ ÇALIŞMASI139

a.Açıklama139

b.Yargıtay Kararları144

H.DENKLEŞTİRME146  

a. Açıklama146

b. Yargıtay Kararları 148

I.UZAKTAN ÇALIŞMA154

a.Açıklama 154

b.Yargıtay Kararları 156

İ.KISMİ ÇALIŞMA159

a. Açıklama159

b. Yargıtay Kararları162

J. ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK168

a.Açıklama168

b.Yargıtay Kararları171

K.HAFTA TATİLLERİ İLE BAYRAM VE GENEL TATİLLERDE SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI187

a. Telafi Çalışması İle Karşılanması187

b.  Ödenmesi Gereken Ücret187  

c. Yıllık İzinden Sayılma187

d. Yargıtay Kararları188

e.Bölge Adliye Mahkemesi Kararları189

III. 7244 SAYILI KANUN'UN GETİRDİĞİ  DEĞİŞİKLİKLER194

A.GEÇİCİ FESİH YASAĞI194

a. İşveren Yönünden Fesih Yasağı194

b. İşçi Yönünden Fesih Yasağı204

c.Fesih Yasağının İhlali206

aa. Genel Olarak206

bb. İşverenin Fesih Yasağına Aykırılığının
Hukuki Sonuçları206

cc. İşçinin Fesih Yasağına Aykırılığının
Hukuki Sonuçları209

B.TEK TARAFLI ÜCRETSİZ İZİN210

a. Açıklama210

b.Ücretsiz İzin Uygulamasına Dair Yargıtay Kararları216

C. NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ220

a. Genel Olarak220

b. Nakdi Ücret Desteği Şartları221

aa. Çalışanlar Bakımından221

bb. İş Sözleşmesi Feshedilenler Bakımından226   

c. Başvuru Usulü228

aa. Çalışanlar Bakımından228

bb.İş Sözleşmesi Sona Erenler Bakımından229   

d.Nakdi Ücret Desteği Uygulamasında Yaptırım 229

D. KISA ÇALIŞMADA DERHAL ÖDEME DÖNEMİ231

E. TOPLU İŞ HUKUKUNDA  SÜRE UZATIMI232

 IV. 7266 SAYILI KANUN İLE SÜRELERİN UZATILMASI233  

A. GENEL OLARAK233

B.İŞ HUKUKUNDA SÜRELERİN UZAMASI235

a. Usul Hukukuna İlişkin Süreler Bakımından Değerlendirme235

b.Maddi Hukuka İlişkin Süreler Bakımından
Değerlendirme236

aa.  Zamanaşımına Etkileri 237

bb. Hak Düşürücü Sürelere Etkileri238

cc.Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre Dışındaki
Maddi Hukuk Sürelerine Etkileri240

V.KISA SORULAR VE CEVAPLARI244

VI.KORONAVİRÜS  İLE İLGİLİ MEVZUAT274

A.İŞ KANUNU  (İlgili Maddeler)274

B. İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNU (İlgili Maddeler)281

C. 7226 SAYILI KANUN (İlgili Maddeler)290

D.İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU (İlgili Maddeler)292

E.SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNU
(İlgili Maddeler)294

F.TÜRK BORÇLAR KANUNU (İlgili Maddeler)294

G.4447 SAYILI İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNUNUN GEÇİCİ 24 ÜNCÜ MADDESİ KAPSAMINDA YAPILACAK NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ UYGULAMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR298