Kamu Yönetiminin Şeffaflığı ve Bilgi Edinme Hakkı

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ........................................................................................................................ V

İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... VII

SİMGELER VE KISALTMALAR ............................................................................ XI

GİRİŞ ............................................................................................................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

İDARENİN MODERNLEŞMESİ SÜRECİNDE GİZLİLİK POLİTİKASI VE YÖNETİMDE ŞEFFAFLIK BAĞLAMINDA BİLGİ EDİNME HAKKININ DOĞUŞU

I. İDARE KAVRAMI VE GİZLİLİK POLİTİKASI .................................................... 5

A. İdare Kavramı ve İdare Kavramı İle İlişkili Kavramlar ........................................ 5

1. Kavram Olarak İdare ........................................................................................ 5

2. İdare Kavramı ile Yönetim ve Yönetişim Kavramlarının İlişkisi ..................... 9

B. İdarede Gizlilik Politikası ................................................................................... 11

1. Geleneksel Bir Politika Olarak İdarede Gizlilik ............................................. 11

a. Bürokrasi ..................................................................................................... 14

b. Bürokrasi ve Gizlilik Politikası Arasındaki İlişki ....................................... 18

2. Gizlilik ve Kapalılık Kavramı ....................................................................... 20

3. İdarede Gizlilik Politikasının Nedenleri ........................................................ 22

4. Gizliliğin Kaynakları ...................................................................................... 37

5. Gizliliğin Olumsuz Sonuçları ......................................................................... 39

II. YÖNETİMDE ŞEFFAFLIK ................................................................................... 41

A. Gizlilik Politikasından Şeffaflığa Geçiş Süreci ................................................... 41

B. Kavram Olarak Şeffaflık ve Şeffaf Devlet ......................................................... 45

1. Şeffaflık Kavramının Demokrasiyle Olan İlişkisi .......................................... 48

2. Hukuk Devleti İlkesi Işığında Hukukun Hâkimiyeti İçin Şeffaflık ............... 51

3. Şeffaflık Kavramının İyi İdare/İyi Yönetim/İyi Yönetişim Hakkıyla İlişkisi ................................. 53

C. Şeffaflığın Unsurları............................................................................................ 60

1. Bilgi Verme Ödevi ......................................................................................... 61

2. Bilgi Edinme Hakkı ........................................................................................ 62

3. İdari Usul ....................................................................................................... 63

a. Kavram Olarak İdari Usul ........................................................................... 63

b. İdari Usul İlkelerinin Şeffaflığa Etkisi ........................................................ 65

4. Toplantıların Halka Açık Olması ................................................................... 67

D. Şeffaflığın Çeşitleri ............................................................................................. 68

E. Şeffaf Yönetimin Araçları .................................................................................. 71

1. İdarenin Bilgi Verme Ödevi ........................................................................... 72

2. İdari İşlemlerin Gerekçelendirmesi ................................................................ 73

3. Bireylerin Bilgi Edinme Hakkının Korunması ............................................... 74

4. Başvuru Yollarının Gösterilmesi .................................................................... 74

5. Açık Devlet Verileri ....................................................................................... 75

İKİNCİ BÖLÜM

BİLGİ EDİNME HAKKININ TEORİK ÇERÇEVESİ VE POZİTİF HUKUKTAKİ YERİ

I. BİLGİ EDİNME HAKKI ......................................................................................... 79

A. Bilgi Edinme Hakkı ve Hak ile İlişkili Kavramlar .............................................. 79

1. Tanım Olarak Bilgi Kavramı ve Bilgi Edinme Hakkı Kapsamında Bilgi ..... 79

2. Bilgi Edinme Hakkı Kapsamında Belge Kavramı .......................................... 81

3. Bilgi Edinme Kavramı .................................................................................... 84

4. Bilgi Edinme Hakkının Tanımı ve İlkeleri ..................................................... 86

B. Bilgi Edinme Hakkının Amacı ............................................................................ 90

C. Bilgi Edinme Hakkının Önemi ............................................................................ 92

D. Bilgi Edinme Hakkının Niteliği .......................................................................... 95

E. Bilgi Edinme Hakkının Temel İnsan Hakları Arasındaki Yeri ve Diğer Haklarla İlişkisi .............................. 99

1. Temel İnsan Hakkı Olarak Bilgi Edinme Hakkı ............................................. 99

2. Bilgi Edinme Hakkının Basın Özgürlüğüyle İlişkisi .................................... 105

3. Bilgi Edinme Hakkı ve İfade Özgürlüğü ..................................................... 106

4. Bilgi Edinme Hakkının Dilekçe Hakkıyla İlişkisi ........................................ 108

5. Bilgi Edinme Hakkı İle Eşitlik İlkesi İlişkisi ............................................... 109

6. Bilgi Edinme Hakkı ile Savunma ve Adil Yargılanma Hakkı Arasındaki İlişki...................................... 111

F. Bilgi Edinme Hakkının Kapsamı ...................................................................... 113

G. Bilgi Edinme Hakkının Uluslararası Metinlerdeki Yeri ................................... 118

II. TÜRK HUKUKUNDA BİLGİ EDİNME HAKKI ............................................... 124

A. Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkının Gelişimi ................................................... 124

B. Bilgi Edinme Hakkının Sınırları ....................................................................... 130

1. Yargı Denetimine Kapalı İşlemler ............................................................... 136

2. Devlet Sırrı ................................................................................................... 141

3. Ülkenin Ekonomik Çıkarlarına İlişkin Bilgi ve Belgeler ............................ 147

4. İstihbarata İlişkin Bilgi ve Belgeler .............................................................. 148

5. İdari Soruşturmaya İlişkin Bilgi ve Belgeler ............................................... 152

6. Adli Soruşturma ve Kovuşturmaya İlişkin Bilgi ve Belgeler ....................... 153

7. Özel Hayatın Gizliliği ................................................................................... 155

8. Haberleşmenin Gizliliği ............................................................................... 163

9. Ticari Sır ...................................................................................................... 165

10. Fikir ve Sanat Eserleri ............................................................................... 169

11. Kurum İçi Düzenlemelere İlişkin Bilgi veya Belgeler ............................... 172

12. Kurum İçi Görüş, Bilgi Notu ve Tavsiyeler ............................................... 174

13. Tavsiye ve Mütalaa Talepleri ..................................................................... 176

14. Gizliliği Kaldırılmış Bilgi ve Belgeler ....................................................... 178

C. Bilgi Edinme Hakkının İhlal Edilmesi Halinde Uygulanacak Disiplin ve Ceza Hükümleri ...................................... 180

D. Rapor Hazırlanması .......................................................................................... 183

SONUÇ ..................................................................................................................... 185

KAYNAKLAR .......................................................................................................... 189