Kamu Ekonomisine Giriş

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

KAMU EKONOMİSİNDE ARZ VE TALEP

FASIL I
PtYASA EKONOMİSİ VE KAMU EKONOMİSİ
1.1. Piyasa talebi ve siyasal talep, 4; 1.2. Piyasa üretimini piyasa talebi düzenler, •:
1.3. Kamu hizmetleri ûıetiminl siyasal talep düzenler, 7; 1.4. Kamu hizmetleri ûra-
timinde kullanılan kaynaklarm değerini piyasa belirler. S-. J.5., Piyasa içt    (Azel)
fayda ve m«lly«; toplumsal    fayda ve    maliyet,    lOj 1.6. Düzenleyici    hizmetler    v«
âoğ,rudan üretken hizmetler, 13; 1.7. Pazarlanamaz nitelikteki kamu hizmetleri, 14;
l.â. Pazarlaoâbilir nitelikteki kamu hizmetleri, 17; 1.9. Kamu kesiminin piyasa ta¬
lebi için üretimi, İfi; J.ıo. Doğal tekeller, 20; 1.11. Kamu hizmeti türleri ve pij-asa
mal ve hizm«tlan. 21; 1.12. Kamu ekonomisinin işlevleri, 23; 1.13. Gelir, da�ıltmjni
düzeltme işlevi, 24; 1.14. Tam kullaıumı gerçekleştirme işlevi, 25; l.is. Fiyat istik-
rannı sağlama işlevi, 26; l.ie. İktisadi kalkınmajn gerçekleştirme işlevi, 27;

FASIL II
KAMU HİZMETLERİNDE KIVAM (OPTİMUM� ORETIM DOZEYİ
Zl. Piyasa matlarında etkin üretim düzeyinin gerçekleşmesi, 31; 2.2. Ortak tüketim
hizmetleri talep eğrisi, 33; 2.3.rKamu hizmeti denge üretimi, 37; 2.4. Genel denge
çözümü, 41; S.S. Kamu hizmetleri kıvam düzeyi ve gelir dağılımı; 45.

FASIL III

KAMU HİZMETLERİNİN TEMEL NİTELİKLERİ VE KIVAM ÜRETİM DÜZEYİ
3.1. Kamu hizmetlerinin temel nitelikleri, Sİ; 3.2. Faydanın pasarlanamaması, 53;
3.3. Ortak (topluca, kollektif) tüketim, 55; 3.4. Hizanetten yaiurlananlarin tüketim¬
de rekabeti, 57; 3.5. Hizmet üretiminde ya da tüketiminde yasal zorunluk. 58; 3.8.
kamu hizmetlerinin temel nitelikleri ve piyasanın etkinliği, 58; 3.7. Piyasa malla-
nnın ve kamu hizmetlerinin niteliklerine göre kıvam (optimum) üretim düzeyleri,
flO; 3.8. Dış etkileri olmayan özel mal ve hizmetlerde optimum. 61; 3.0. Onak tüke¬
tim mallarında opUmum. 62; 3.10. Tüketimde rekabet, 64; 3.11. Zor kullanımı gerek-
tiren hizmetler. 64.


FASIL IV
KAMU EKONOMİSİNDE KARAR ALMA: flj OYLAMA
■i.!. Ksunu hizmetleri talebi ve piyasa talebi, 87; 4.2. Kajnu ekonomisinde gereMrcl
(normatif)-ve olgucu (pozitif) yaklaşımlar, 69; <3. Vödi mnt ve mali sömürü, TO;
4.4. Seçmen isteklerinden toıilumsal isteklere geçiş: Oylama, 71; 4.5. Oylama yön¬
temleri: Basit çoğunluk, mutlak çoğ�mluk, 73; 4.8. Eleme yöntemleri, 78; 4.7. Ter¬
cihleri a�rhklandırma, 78; 4.B. Oylama sonucu    olarak eylemsizlik (status (iuo),
81; 4 0. Dönemsel çoğunluklar. 82; 4.10. Dönemsel çoğunluk nadeni;    Cok doruklu
tercih eirileri, 84; 4.11. Arrov'un çözümsüzlük teoremi, 87; 4.12. Azınlık zararlar!
y» oylama maliyetleri, 4.13. Nitelikli çoğunluklarda karar esnekliği, 91.

FASIL V
KAMU EKONOMİSİNDE KARAR ALMA: (2) ANLAŞMALAR VE OYUN
KURAMI
5.1. Seçim konusunda seçenekler ve oylama süreci, 96; 5.2. Seçmen yeglemleri ve
anlaşmaları, B7;5.3. Anlaşmalı oylamalar: Oy alışverişi, iC»; 5.4. Vergi fiyatlarının
de�şkenli�, . 104:5.5    Tercihlerin ajırlıklandıniması, 108; 6.6. Oy bütçesi, 100; 5.7.
Oyun kuramı, 109; 5.8. Toplamı sıfır olan oyunlar ve minimak� stratejisi, 110.

FASIL VI
KAMU EKONOMİSİNDE KARAR ALMA; fS) İLETKEN KURUMLAR VE
SEÇİMLER
« I. Kuramlar ve kurallardan kurumlara, 116; 6.2. öı,©! çıkar ve kamu yaran, 117;
fl.3. Siyasal katılım,    121; 9.4. Çıkar ve baskı    grupları,    lt3; 129; 6.7,    Koalisyon ve
hizip. 132; 6.6. Siyasal seçimler; Katılma, 134; 6.8. Seçim sistemleri, 137; 6.10. Seçim
çevreleri, 138; e.ll. Oylama yöntemleri 141; a.İZ. Oylama yöntemlerinin deterlendi-
rilmest. 145; 6.13. Demokratik    olmayan    rejimlerde    politika    kararlan. 146; 8.14.
Kollektivist rejimlerde politika kararlan, 147:

FASIL VII
kamu HİZMETLERİNDE Q!Rİ$IM VE FİRMA
7.J. Kamu eıkonomisi üretim birimi: Devlet dairesi (büro), 151; 7.2. Siyasal girişim,
153; 7,3. İktidar partisi, 154; 7.4. Muhalefet partileri, 156; 7.5.    Bürokrasi,    158; 7.8.
Bir bürokratik üretim modeli, 159; 7.7. Etkin devlet dairesi (büro) büyüklü�, ve
iletişim, 183; 7.8. Bürokraside verime özendirici rekabet ve ödüller, 164; 7.9. Bürok¬
rasinin üretimi ve piyasa üretimi: Emanet, ihale, hizmet kuponu, 166.

FASİL vnı
kamu ekonomisi ÜRETİM BİRİMLERİ
8.1. Hizmetleri yerelleştirmenin ekonomik    gerekçesi, 170; 8.2, Hizmet    yerelleştir¬
mede talep şartlan, 171; 6.3. Hizmet yerelleştirmede arz şartlan, 173; e.4. Yerel hiz¬
met birimlerinde yatay ilişkiler: a. Türdeşleşme, 177; 8.5. Yatay ilişkiler; b. Mali
afiiBürü, 17»; a.«. Yatay ilijkiler: c. Yerel hismet birimleri «rasınd» fmyd» v» ma-
ay«t sacılmaltfı. î80: e.7. Y«t»y iK�ilor: d. Yerel idarolerin vergi ihracı ve mat¬
rah (Saveti. 181; 8.0. Yerellejtirilemeyen hizmetler, 182; S.O. Dikey ilişkiler: *. Hiz-
m«tl«rüı ulusaJlajmafii, İM; e.JO. Düey iUjlriler:    b. Mericeaden    yerel    idarelere
y&rdımlar, ISS; a.JI. TûAiye'de kamu ekonomisi Oretim birimleri. 188; S.12. Ulus¬
lararası düzeyde kamu hiztoMi üretimi. 188-, S.I3. Kamu ekonomisi birimi olanak
vakıflar    kamuya yanu-h demakler, ısa.

FASIL IX

KAMU HIZMETLCnl SİPARİŞİ; BÜTÇE
0.1. Bfltce n»llr7 192: 0.2. BOtCS ilkeleri, IM: 9.3. Gelirlerin genelliği ilkesi re ge
ilrleris hizmetlere ba£lanamam«sı. İM; 9.4. Geiir ve giderlerin &yn ayn oyiemmas-,
ilkesi, 186;' 9.5. Geleneksel batçe:    Örgüt batçesi,    iMh, fi.e. Program ve if (perfor-
manoe) bütçesi (PtB), aoi; 0.7. PİB; a. Amaclann saptanması, 203; P.8. Amaçları
gerçAkleftiniMk İçin yapılacak işler; Program, 205; C.B. PİB: c.    Hirmet düzeyinin
ve fayYtesmın ölçülmesi. 206; e.ıo. Program, iş bütçesi tekniklerinin değerlendiril¬
mesi, 306; B.ll. Bütçede siyasal pssaurlık; îUyorElams yöntemi, 210; 9.J2. Türkiye'de
batçe uygulaması, 212.


İKİNCİ BÖLÜM

KAMU HİZMETLER!

PASiL X
KAMU HARCAMALARININ GENEL EVRİMİ
10. t. Kamu harcamaJan; Kapsam ve sınıflandırma, 218; iO.2 Kamu harcamalanmn
miktar ▼» bileşimi:    Wagner    Kanunu, 221; J0.3. Maricsist    varsayımlar,    222; lO.f
Kamu harcAmalanmn verimi konusunda başka varsayımlar, 223; lO.S. Wagner ka¬
nununun gözlemle kanrtlanması, 225; 10.8. Kamu harcamalarında mericazi ve yerel
idare paylarının evrimi, 227; 10.7. K«mu harcamalannıb sınırlan, 228; 10-4. Türki¬
ye'de kamu barcamalanmn aeyri, 228.

FASIL XI
KAMU HARCAMALARI VE GELİR DAÖHJMI
11.1. Kamu harc&malarmm gelir da�Iımına etkisi,    ıı.Z. Kamu hizmellerinin
re gelir aktarmaianmn faydalan, 238; 11.3. Hizmet faydalan ve harcama etkileri,
23S; İİ.4. Bütçe yansımasımn basitleştirilmiş yorumu, 242; ll.S. Kamu hizmetlerinin
faydalarının yaasımeeı, 242; ıl.â. Kamu harcamalannm gelir    dagıhmınA    etkisi,
243; 11.7. Kamu hizmetlerinin yararlananlara d�bmı, 244; ll.S. Kamu    bütçesinin
g«lir dajıhmına etkisi; Bir tümel yansıma modeli, 248.
FASIL Xtl
GENEL HÜZMETLER!: (i; DÜZEN VF ŞOVENLİK
12.1. Yasa ve dûzea «gemenliği, 252; iZ,2. Kurdllann konması.-    YüE&ma, 232: 12.3.
Kurallann uygulanması, 254; 12.4. Suçlann önlenmesi, 253; iz.S. Suçlulann yakalan¬
ması V8 suçlanması (iddia); 257; 12.0. Yargı ve cewüaadirma. 292; 12.7. Hukui da¬
ralan. 263; 12.8. Yargî kararlanıtm uygulannıasi: İnlaz ve icra, 265.

FASIL Xttt
ŞENEL HİZMETLER: İ2) SAVUNMA
13.1. Savunma hi2im»tinln özellikleri, 288; J3.2. Savunmanın iki yaran; Caydırma ve
koruma Isavma), 270; 13.3. Savunmada hizmet düzeyinin ölçülmesi (üretim mikta¬
rı), Z72; 13.4. Savunma hizmetinin maliyet etkinliği, 273; 13.5. Savunmada uluslara¬
rası maliyet paylajami: Askeri ittilaklar, 274; 13.6. Savunma sistemleri, 276; 13.7.
Aakerîik ejritiminin ekonomik faydalan, 277; 13.8. Sa\-unmanm yurtta yasa ve dü¬
zen «gsmenliğiae katkısı. 273.

FASIL XIV
SAĞLIK HİZMETLERİ
14.1. Kamu ekonomisinde saflık hizmetleri 282; 14.2. Hayatın değeri, 283; 14.3 Te¬
davi hizmetleri. 285; 14.4. Tedavi hizmetlerinin en uygun dûzeyt� sunulması. 287;
14.5. Hekimlimin - sosyalleştirilmesi ve taıagün. 290; 14.6. Üretici firma olarak has-
tahancler, 292 14.7. Zorunlu hastalık sigortası, 294; 14.S. Koruyucu sağlık hizmetleri,
367; 14.0. Beslenme hizmetleri, 2S9; iCiO.Aiie pl&nlaması, 299.

FASIL XV
EĞİTİM, ARAŞTIRMA VE BILOİ HİZMETLERİ
IS.l.    Çağımızda bilgi devrimi ve kamu ekonomisi 30S; 15.2. Eğitimin kamuiaştınl-
��1, 305; 15.3. Piyasada meslek eğitimi, 3C7; ıs.4. Eğitimin dışardan (cabadan) ka-
Jia�çlan, 310; 15.5. Bir eğitim    plânlama modeli,    310; 1S.9. Eğitimde    dikey kaynak
dagımni: İlk, orta ve yüksek eğitim, 315; 15.7. Bir tüketim    olarak eğitim, 317; 15.8.
Araştırma ve geliştirme hizmetleri, 318; 75.9. Bilgi toplama hizmeti, 321; 15.10. Me¬
teoroloji, rasathane bilgileri ve hava tahminleri, 322; is.ll. Bilgilerin stokîanması
ve halka iletilmesi, 323; 15.12. İş ve işçi bulma hizmeti. 324.

FASIL XVI
ÇEVREYİ KORUMA. ALAN KULLANIMI VE KENT HİZMETLERİ
18.1. Çevreye zaiŞırler: Piyasa    çözümleri. 330; J6.2. Çevreyi koruma: Kamu ekono¬
misi çözümleri, 33-1; IS.3. Çevrenin tahribi ve ulusal gelir, 338; ıe.4. Doğanm korun¬
ması: Canlı doğa, 338; le.S. Doğanın korunması; Cansız doğa, 343; 16.9. Alan kulla¬
nımı (land US9) ve böigeleme (zoning), 346; 16.7. Gecekondu önleme ve konut yar¬
dımları, 352; le.B. Belediye hizmetlori, î55.
— XI —

FA6İL XVII
ULAŞTIRMA VE HABERLEŞME HİZMETLERİ
17.1. Ulaşın» hizmetlerinde kamu    ekonomisi. 364; J7.2. Karayolları, 365; 17.3. Kara¬
yolunda    tıkanma ve enuygun baç, 307; 17.4. Suyolîan, 390: 27.5. DemiryoiJan, 371;
I7.S BoruyoUan, 372; 17.7. Havayolları. 373; jr.e. Kent alanı tasın hizmetleri, 374;
17.9. Haberleşme hizmetleri: Posta, telgraf re telefon, 377; 17.10. Haijer ve radyo-te-
levizyon hizmetlert, 3S1.

FASIL XVin
KAMU HİZMETLERİNDE FAYDA MALİYET ARAŞTIRMASI
13.1. Kamu hizmetlerinin değerlemesi: Fayda - maliyet yöntemi, 365; J8.2. Faydalar
V© maliyetlerinin    kapsamı,    586; ie.3. Fayda ve    maliyetlerin    ölcüimeei.    3B8; 18.4.
Gölge fiyatlar, 3C0; 18.5. Gölge ücretler, 332; IS.e. Dolaylı vergiler; Marjinal maliyet
ve satış fiyAtı farkları, 393; 1B.7. Faiz haddinin seçimi, 384; 13.8. Fayda-maliyet tah-
Ulinde proje sıralama yöntemleri, 396; IS.i. fayda-maliyet    tahlillerioin uyguîama
Planlan, 306; 16.10. Su işleri projelwi, 400; IB.tl. Karayolları projeleri, 402; İS.2. Alan
kullanımı vs jehirciUk projeleri, 407.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KAMU GELtRLERÎ
FASIL XIX
DEVLET gelirlerinin BİLEŞİMİ VE EVRİMİ
Î9.1. Piyasa finansmanı ve büiçe finansmanı (özel finansman, kamusal finansman).
413; 19.Z. Keuııusa.1    finansman    teknikleri. 413; 18.3. VergUemo    eiçalcri.    417; ıa.<.
Vergilerin gelir ve fiyat    etkileri. 418; 19.5. İktisadi gelişme ve devlet gelirlerinin
yapısı, 420; 10.6. Sosyalist toplumlanda kamu gelirleri, 42i.

FASIL XX
SATIŞ VERGİLERİ: (1) GENEL SATIŞ VERGİLERİ
30.1. Satış vergileri: Kavram ve türleri, 427; 20.2. Ciro vergisi. 428; 20.3. Katma de-
İrer vergisi, 431; 20.4. Katma değer vergisinin türleri, 432; 30.5. KDV'nin hesaplama
usulü, 434; ao.8. Toplu satış    vergileri: (aî İmalat satış    vergisi, 437; 30.7. Toplu sa-
tiş vergileri; (b) Parakende    satış vergisi, 439; 30.8. Genel satış    vergilerinde yan¬
sıma. 442.

FASIL XXI
SATİŞ VEROtLERI; (2) ÖZEL SATIŞ VERGİLERİ
Zl.l. ÖEel satış vergilerinin türleri, 448; Zf.2. Özel tüketim vergileri, 449; 21.3. özel
satış vergilerinde yansıma, 452; 21.4. Mali tekeller, 456; 21.S. Tekel halinde özel satış
— XII —

vergrisinin yansıması, 457; 2J.«. Dış ticaretten alınan vergiler, 459; 21.7. Dış ticarstt«n
alman vergilerde yansıma. 482. Elü: satış vergileri ve *irdj çıktı tablosa 496.

FASİL XXH
MÜLKİYET VERGİLERİ
28.J. Mülloyet vergisi türleri, 474; 22.2. Servet vergileri, 4T5; 22.3. MüUdyet vergiler-
inde matrahın saptanması 477; 22.4. Yadımı yenUemeksizin matrahı piyasa değerine
yakîaştırnis yöntemleri, 478; 22.5. Emlak vergisinde beyan SUcesi, 460; 22.8, Taşınmaz
mülkiyet vergilerinin iktisadi etkileri ve yansıma, 481; 22.7, Taşınmaz rantlarının
vergilendirilmesi, 483; 22.6. Tajıaır mülkiyet vergilerinde yansıma, 484.

FASİL XXIII
GEUR VERGİLERİ
23.1. Gelir vergisi türleri, 487; 2d.2. Gelir kavramı;    aksm-gelir, geniş anlamda ge¬
lir 488; 23.3. Geliri vergjleme teknikleri, 490; 23.4. Galit vergisinin yükünün dajı-
hmı, 491; 23.5. Gelir vergisinin iktisadi etkileri ve yansıtpa, 493; 23.8. Kurumlar ver¬
gisi, 495; 23.7. Kurumlar vergisinin yar.sımo&ı ve iletmelerin statüsüne «tkisi, 48C;
23,0. Veraset ve intikal vergileri, 488; 23.0. Veraset ve intik&i vergisinin etkileri ve
yansıması, SOO.

FASİL XXIV
HİZMETİN ÖD�İLMESİ; YARARLANMA VERGİLERİ
34.J. Kamu ekonomisinde hizmetin ödatilmesi; Yararlanma vereileri. S04:    S4.9. Harç-
1ar, 506; 24.3.' Ruhsatiyeler, 506; 24,4.. Resimler, SOfi; 24.5. Hizmeti ödetme, 511; 24.9.
Belediye hizmet bedelleri, 512; 24.7. Devlet hizmeti bedeli olarak rüşvet, 513.


DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HAZİNE İŞLEMLERİ VE LXUSAL GELİR
FASİL XXV
KAMU BORÇLAfU: (1) GERÇEK BORÇLANMA
25.1. Kamu ekonomisinde Hazine, 521: 25.2. K&mu: geliri olarak borçlanma, 522; 2S.S.
Borçların vade b&kıımnden    çeşitleri, 523; 25.4. İç ve dış    borçlar, 324; 24.9. C�ü�
İÜ ve zorunlu borç verme, SZS,- 25.0. Gerçek borçlanma, sözde (nominai) borçlan¬
ma, 525; 25.7. tç borçlann yükü: Toplumsal ve bireysel bakış acısı. S26; Z5.8, İç borç-
lann toplumsal yükü. 258; 25.8. Yerel idarelerin borçlarının yükü, 528; 2S.J0. Borç¬
ların yükü: Dış borçlar, 530. 25. il. Borçlann kalkması, 5S1; 2S.J2. Hazine borçlarının
idaresi, 532; 23.13. Hazine bcrçlanmn vade yapısındaki değişmelerin toplam talebe
etkisi, 535; 25.İ4. Dış borçlann idaresi, 537; 25.15. Türkiye'de kamu borçlan ve Hazine
işlemleri, 537.
— XIII —

FASIL XXVI
KAMU BORÇLARI; (2; PARA BASMA
26.1. Hazine    borçları ve para basma, 541; 2B.Z. Enflasyon    nedir? 543; 29.3. Beklen¬
meyen enflasyonun yükü. 544; 28.4. Beklenen enflasyonun yükü, 545; 2Ö.5. Enflas¬
yonun kaynaklann dağılımına etkisi. 547; 38.6. Enflasyonun devlet gelirlarine etkisi,
549.

FASIL XXVII
KAMU HARCAMALARI VE ULUSAL GELİR
27.1. Hazine işlemleri ve ulusal �lir, 553; 27.2. Keynes Devrimi ve maliye politikası,
554; 27.3. Toplam harcamalar ve ulusal gelir, 555; 27.4. Kamu giderlerinin (bütçe¬
nin) çarpan    etkisi, 556; 27.5. Vergi    oranındaki    artışın    çarpana ve bütçe    açıgrına
etkisi, 561; 27.S. Yaiınmların    değişkenliği ve    ulusal gelir    belirlenmesi.    Yatırım
tasarruf eü:risi (IS), 563 ; 27.7. Para arzı ve ulusal gelir: iikidite anı ejrisi, (LM),
566; 27.8. Mal ve para piyasalarının birieştirilmesi, 568; 27.». Para ve mal piyasalar
dengesinde mali ve parasal çarpanlar,569.

FASIL XXVIII
MALİYE POLİTİKASINA KAR$I PARA POLİTIKASİ
ZS.J. Maliye politikası ve para politikası. 573; 23.2. Para ve maliye politikalarının
etkinliği, 574; 28.3. Para-miktar kuramı; Klasikler ve Chicago Okulu, 577; 2S.4. Ma¬
liye ve para politikalarının etkinlimi: Gözlem ve kanıtlar, 582; 26.S. Türkiye'de para
ve maliye politikaları, 584 ; 28.6. Maliye ve para pralitikalan ve açık ekonomi, 587;
28.7. Sabit para deleri sisteminde maliye ve para politikaları, 589; 2S.8. Esnek para
değeri sisteminde maliye ve para politikaları, 582; 2S.S. Amaçlarin çokluğunda etkin
politikaların kıvam bileşimi. 595.