İŞ AKDİ ‘ÇALIŞMA SÜRELERİ VE FAZLA ÇALIŞMA’

ÖNSÖZ                V

İÇİNDEKİLER  VII

KISALTMALAR              XVII

GİRİŞ               1

BİRİNCİ BÖLÜM

• 1. İŞ HUKUKUNUN DOĞUŞU VE ÖZELLİKLERİ 7

İŞ HUKUKUNA GİRİŞ    7

1. İŞ HUKUKUNUN TANIMI VE KONUSU 7
2. İŞ HUKUKUNUN KAPSAMI VE GELİŞİMİ 10

2.1. Avrupa’daki Gelişimi      11

2.2. Türkiye’deki Gelişimi      12

2.2.1. Cumhuriyet Öncesi Dönem              12

2.2.2. Cumhuriyet Sonrası Dönem             14

2.3. Kapsamı            17

3. İŞ HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 1

3.1. İşçilerin Korunması İlkesi              18

3.2. İşçi Lehine Yorum İlkesi 19

3.3. İşçinin Kişiliğinin Korunması İlkesi              20

4. İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 21

4.1. Genel Hukuk Kaynakları                21

4.1.1. Ulusal Kaynaklar  21

4.1.1.1. Yazılı Kaynaklar     21

4.1.1.2. Yazısız Kaynaklar   24

4.1.1.3. Yardımcı Kaynaklar              24

 4.1.2. Uluslararası Kaynaklar       25

4.1.2.1. ILO Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri ve

Tavsiye Kararları   25

4.1.2.2. İki Taraflı Anlaşmalar           26

4.1.2.3. Çok Taraflı Anlaşmalar        26

4.2. İŞ HUKUKUNA ÖZGÜ KAYNAKLAR              26

4.2.1. Bireysel İş Sözleşmesi        26

4.2.2. Toplu İş Sözleşmesi            26

4.2.3. İşyeri İç Yönetmelikleri      27

4.2.4. İşyeri Uygulamaları             29

5. İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 30

5.1. İşçi     30

5.2. İşveren              31

5.3. İşveren Vekili   33

5.4. Alt İşveren       34

5.5. Çırak  38

5.6. Stajyer               39

5.7. İşyeri Ve İşletme             40

5.7.1. İşyerinin Devri     41

5.7.2. Devrin Hüküm ve Sonuçları              42

İKİNCİ BÖLÜM

• 2. ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNİN TEMELİ 44

1. İŞ HUKUKUNDA İŞ AKDİNE GENEL BAKIŞ 44

1.1. İş Akdinin Tanımı Ve Unsurları    45

1.1.1. Bağımlılık Unsuru                46

1.1.2. Ücret Unsuru       47

1.1.3. İş Görme Unsuru 49

1.2. İş Akdinin Kurulması Ve Hükümleri            50

1.2.1. İşçinin İş Akdinden Doğan Borçları 52

1.2.1.1. İş Görme ve Şahsen İfa Borcu           52

1.2.1.2. Özen Borcu            52

1.2.1.3. Sadakat Borcu       53

1.2.1.4. Talimatlara Uyma Borcu     54

1.2.1.5. Rekabet Etmeme Borcu     55

1.2.2. İşverenin İş Akdinden Doğan Borçları            56

1.2.2.1. Ücret Ödeme Borcu            56

1.2.2.2. İşçiyi Gözetme Borcu          57

1.2.2.3. İşçinin Kişiliğini Koruma Borcu          59

1.2.2.4. Eşit İşlem Yapma Borcu      59

1.2.2.5. İSG Eğitimi Verilmesi Borcu               62

1.2.2.6. Diğer Borçları        63

1.3. İş Akdinin Türleri            64

1.3.1. Belirli ve Belirsiz Süreli İş Akitleri    64

1.3.2. Sürekli ve Süreksiz İş Akitleri            67

1.3.3. Deneme Süreli İş Akitleri   68

1.3.4. Tam ve Kısmi Süreli İş Akitleri          69

1.3.5. Gece Çalışması     70

1.3.6. Kısa Çalışma          72

1.3.7. Mevsimlik ve Kampanya Çalışmaları               75

1.3.8. Postalar Halinde İşçi Çalıştırma        75

1.3.9.Hazırlama Tamamlama ve Temizleme İşleri  77

1.3.10. Asgari ve Azami Süreli İş Akitleri   79

2. BASIN İŞ HUKUKUNDA İŞ AKDİNE GENEL BAKIŞ 79

2.1. Kavram Ve Tarihe Bakış 79

2.2. Basın İş Akdinin Kapsamı              80

2.3. Basın İş Akdinin Tanımı Ve Özellikleri        81

2.4. Basın İş Akdinin Unsurları             83

2.4.1. Bağımlılık Unsuru                83

2.4.2. Ücret Unsuru       84

2.4.3. İş Görme Unsuru 85

3. DENİZ İŞ HUKUKUNDA İŞ AKDİNE GENEL BAKIŞ 85

3.1. Deniz İş Akdinin Tanımı Ve Özellikleri       85

3.2. Deniz İş Akdinin Unsurları            89

3.3. Deniz İş Akdinde Yer Alması Gereken Hususlar       89

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

• 3. İŞİN DÜZENLENMESİ 92

1. ÇALIŞMA SÜRELERİ 92

1.1. Çalışma Süresi Kavramı 92

1.2. Çalışma Sürelerinin Dağılımı         95

1.2.1. Çalışma Süresinin Günlere Eşit Dağılımı         97

1.2.2. Çalışma Süresinin Günlere Farklı Dağılımı     97

1.2.2.1. Her Hafta 45 Saat Çalışma  97

1.2.2.2. Haftalık Ortalama 45 Saat Çalışma   98

1.3. Normal Çalışma Süresi  99

1.3.1. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünebilen ve

Denkleştirmenin Uygulanmadığı İşlerde       99

1.3.2. Denkleştirme Esasının Uygulandığı Hallerde 101

1.3.3. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen İşlerde              102

1.4. Haftalık Ve Günlük Çalışma Süreleri          103

1.4.1. Haftalık Çalışma Süresi      103

1.4.1.1. Haftalık Çalışma Süresinde Azami Sınır           103

1.4.2. Günlük Çalışma Süresi       104

1.5. Fiili Ve Çalışılmış Gibi Sayılan (Farazi) Çalışma Süreleri         104

1.5.1. Fiili Çalışma Süresi              104

1.5.2. Çalışılmış Gibi Sayılan (Farazi) Çalışma Süresi              105

1.5.2.1. Yasal Farazi Çalışma Süreleri             106

1.5.2.1.1. Çalışma Yerine Ulaşma ve Çıkma İçin

Gerekli Süreler   106

1.5.2.1.2. Başka Yerde Çalıştırılmak Üzere Yolda Geçen Süreler               107

1.5.2.1.3. İşverenin Emrine Hazır Olarak İşyerinde Boşta Geçirilen Süreler           107

1.5.2.1.4. İşverenin Evinde veya Bürosunda Yahut

İşverenle İlgili Bir Amaçla İşçinin Meşguliyeti

Esnasında Geçen Süreler 107

1.5.2.1.5. Emzirme İzninde Geçen Süreler     108

1.5.2.1.6. Araçta Geçen Süreler        108

1.5.2.2. Akdi Farazi Çalışma Süreleri              108

1.6. Sağlık Kuralları Uyarınca Günlük Çalışma Sürelerinin Azaltılması         109

2. ESNEK ÇALIŞMA SÜRELERİ 110

2.1. Esneklik Kavramı             110

2.2. Çalışma Sürelerine Esneklik Sağlayan Düzenlemeler             115

2.3. Esnek Çalışma Türleri    115

2.3.1. Kısmi Süreli Çalışma            116

2.3.1.1. Çağrı Üzerine Çalışma          119

2.3.1.2. Kayan İş Süreleri  119

2.3.1.2.1. Basit Kayan İş Süresi          120

2.3.1.2.2. Vasıflı Kayan İş Süresi        121

2.3.1.3. İş Paylaşımı (Job Sharing)   122

2.3.2. Telafi Çalışması    124

2.3.3. Uzaktan (Tele) Çalışma      126

2.3.4. Evden Çalışma      128

2.3.5. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi     131

2.3.6. Crowdwork Modeli Çalışma              135

2.3.7. Platform Modeli Çalışma   137

3. FARKLI ÇALIŞMA TÜRLERİ 139

3.1. Gönüllü Çalışma              139

3.2. Fasılalı Çalışma                141

3.3. Toplum Yararına Çalışma              143

4. ARA DİNLENMESİ 144

4.1. Genel Olarak    144

4.2. Ara Dinlenmesi               145

5. ÜCRETLİ TATİLLER 146

5.1. Hafta Tatili        146

5.2. Ulusal Bayram Ve Genel Tatiller  148

5.3. Yıllık Ücretli İzin (Yıllık Dinlenme)               149

5.3.1. Yıllık Ücretli İzinin Koşulları              150

5.3.1.1. En Az Bir Yıl Çalışmış Olmak               150

5.3.1.2. Niteliklerinden Ötürü Bir Yıldan Az Süren Mevsimlik ve Kampanya İşlerinde Çalışmamak  153

5.3.2. Yıllık Ücretli İznin Kullanılması          154

5.4. Mazeret İzni     156

5.8. Analık İzni         156

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

• 4. FAZLA ÇALIŞMA 158

1. FAZLA ÇALIŞMA UYGULAMASI 158

1.1. Tarihsel Gelişim Süreci  158

2. FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA 161

2.1. Fazla Çalışma Kavramı   162

2.2. Denkleştirme Uygulaması Ve Fazla Çalışma             164

2.3. Fazla Çalışmanın Sınırları              166

2.4. Fazla Çalışma Türleri      167

2.4.1. Olağan Fazla Çalışma          167

2.4.2. Zorunlu Nedenle Fazla Çalışma        168

2.4.3. Olağanüstü Nedenle Fazla Çalışma 169

2.5. Fazla Sürelerle Çalışma Kavramı  170

3. FAZLA ÇALIŞMANIN VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMANIN KOŞULLARI 171

3.1. Fazla Çalışmanın Koşulları            171

3.1.1. İşverenin Talepte Bulunması            172

3.1.2. İşçinin Onayının Bulunması               172

3.1.3. Fazla Çalışma Süresinin Aşılmaması                174

3.2. Denkleştirme Uygulaması             176

4. FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILAMAYACAK İŞLER VE İŞÇİLER 179
5. FAZLA ÇALIŞMANIN KARŞILIĞININ ÖDENMESİ 180

5.1. Fazla Çalışmada Ücretlendirme  181

5.2. Fazla Çalışma Karşılığının Zamlı Olarak Ödenmesi  182

5.3. Fazla Çalışma Karşılığı Serbest Zaman Uygulaması  185

6. FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI 187

6.1. İspat Yükü        188

6.2. İspat Araçları   190

6.2.1. İkrar       192

6.2.2. Senet     192

6.2.2.1. Makbuz   193

6.2.2.2. Ücret Hesap Pusulası           193

6.2.2.3. Bordrolar               194

6.2.3. Keşif       194

6.2.4. Bilirkişi Raporu    195

6.2.5. Tanık      196

6.2.6. Yemin     199

7. FAZLA ÇALIŞMADA FAİZ VE ZAMANAŞIMI 201

7.1. Zamanaşımı      201

7.2. Faiz    201

BEŞİNCİ BÖLÜM

• 5. DİĞER İŞ KANUNLARI AÇISINDAN ÇALIŞMA SÜRELERİ VE

FAZLA ÇALIŞMA   203

1. BASIN İŞ KANUNUNDA ÇALIŞMA SÜRELERİ 203

1.1. Genel Olarak    203

1.2. Basın İş Hukukunun Gerekliliği    205

1.3. Basın İş Hukukunun Ülkemizdeki Gelişimi 206

1.4. Basın İş Kanunu Açısından Normal Çalışma Süresi 208

1.5. Basın İş Kanunu Açısından Denkleştirme  209

1.6. Basın İş Kanunu Açısından Fazla Çalışma   209

1.6.1. Günlük Çalışma Süresini Aşan Fazla Çalışma 211

1.6.2. Ulusal Bayram ve Genel Tatillerde Yapılan Fazla Çalışma          212

1.6.3. Hafta Tatilinde Yapılan Fazla Çalışma             213

1.6.4. Fazla Çalışma Karşılığında Ödenecek Ücret  214

1.6.5. Fazla Çalışmanın İspatı       214

2. DENİZ İŞ KANUNUNDA ÇALIŞMA SÜRELERİ 215

2.1. Genel Olarak    215

2.2. Deniz İş Hukukunun Kaynakları   218

2.3. Deniz İş Akdinde Yaş Ve Ehliyet   220

2.4. Deniz İş Kanunu Açısından Normal Çalışma Süresi 221

2.5. Deniz İş Kanunu Açısından Fazla Çalışma  224

2.6. Fazla Çalışmanın Belgelenmesi   226

2.7. Deniz İş Hukuku’nda Fazla Çalışma Sürelerinin Belirlenmesi                227

2.8. Fazla Çalışma Sayılmaya Haller   228

2.9. Deniz İş Hukuku’nda Fazla Çalışmanın İspatı            229

2.10. Deniz İş Hukuku’nda Fazla Çalışma Ücreti              230

ALTINCI BÖLÜM

• 6. İŞ AKDİNİN SONA ERMESİ VE SONA ERMENİN HUKUKİ

SONUÇLARI           233

1. GENEL OLARAK İŞ AKDİNİN SONA ERMESİ 233

1.1. Ölüm 233

1.2. İkale   234

1.3. Sürenin Bitimi  235

1.4. Fesih  236

2. İŞ AKDİNİN FESİH İLE SONA ERMESİ 236

2.1. Fesih Kavramı  236

2.2. Bildirimli Fesih 237

2.2.1. Fesih Bildirim Süreleri (İhbar Önelleri)          238

2.2.2. Bildirim Sürelerine İlişkin Ücret       239

2.2.3. İşçiye Yeni İş Arama İzni Verilmesi  240

2.2.4. Fesih Hakkının Kötüye Kullanımı     241

2.2.4.1. Kötüniyet Tazminatı             241

2.2.4.2. İhbar Tazminatı     241

2.2.4.3. Sendikal Tazminat                242

2.3. BİLDİRİMSİZ (HAKLI SEBEPLE) FESİH           244

2.3.1. İşçinin Haklı Sebeple Derhal Fesih Hakkı       245

2.3.2. İşverenin Haklı Sebeple Derhal Fesih Hakkı  247

2.4. FESHİN HUKUKİ SONUÇLARI        250

2.4.1. Çalışma Belgesi    250

2.4.2. İbraname              251

2.4.3. Kıdem Tazminatı  251

2.4.3.1. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları    253

2.4.3.2. Ölüm Tazminatı ile Kıdem Tazminatı İlişkisi    255

2.4.3.3. Kıdemin Hesaplanması        255

2.4.3.4. Kıdem Tazminatı Tavanı      257

2.4.3.5. Kıdem Tazminatı Fonu        257

2.4.4. İşsizlik Sigortası    258

2.4.5. Yeni İşverenin Sorumluluğu              260

2.6.6. Rekabet Yasağı     261

2.6.6.1. Genel Olarak         261

2.6.6.2. Sözleşmede Şekil  263

2.6.6.3. Rekabet Yasağının Sınırları 264

2.6.6.4. Rekabet Yasağının İhlalinde İşveren Tarafından

Açılabilecek Davalar             267

2.6.6.4.1. Haksız Rekabetin Tespiti Davası      267

2.6.6.4.2. Haksız Rekabetin Önlenmesi Davası              267

2.6.6.4.3. Eski Hale Getirme Davası  267

2.6.6.4.4. Tazminat Davası  268

3. İŞ GÜVENCESİ 268

3.3. KAPSAMI          268

3.4. İŞ GÜVENCESİNİN ŞARTLARI        269

3.4.1. İşyerinde Otuz veya Daha Fazla İşçi Çalıştırılması         269

3.4.2. İşçinin Kıdeminin En Az Altı Ay Olması           270

3.4.3. Belirli Konumdaki İşveren Vekili Olmamak    271

3.4.4. İş Akdinin Belirsiz Süreli Olması       272

3.5. Feshin Geçerli Nedene Dayandırılma Zorunluluğu 273

3.5.1. Geçerli Neden Kavramı      273

3.5.1.1. İşçinin Fiziki ve Mesleki Yetersizliği  274

3.5.1.2. İşçinin davranışları               275

3.6. Fesih Bildirimine İtiraz   275

3.6.1. İşe İade Davası     275

3.6.2. Dava Açma Süreci / Arabulucuya Başvuru    277

3.7. Geçersiz Feshin Sonuçları             278

3.7.1. Kendine Özgü Geçersizlik  278

3.7.2. Dava Sürerken Ortaya Çıkan Olgular              279

3.7.3. Özel Bir Dava Şartı: Arabuluculuk   280

3.8. Son Çare İlkesi / Ultima Ratio      282

• 7. SONSÖZ 284

KAYNAKÇA    293