Hukuk Metodolojisi

içindekiler
ÖNSÖZ    2
GİRİŞ: METOT DAN METODOLOJİYE    11
A. Genel Olarak    11
1. Formel doğruluk    12
2. İçeriksel doğruluk    12
B. Bilginin Olanaklılığı    14
C, Bilginin Niteliği    19
D. Akıl Yürütme    23
1. Tümevarım Yönteminin Kanıtlamada Kullanılması    24
a. Eksik Tümevarım    24
b. Tam Tümevarım    25
2. Tümdengelim Yönteminin Kanıtlamada Kullanılması    25
3. Akıl Yürütme Hatalan    27
E. Doğa Bilimleri-Sosyal Bilimler Metod Farklılıkları    28
1. Araştırmanın Düzeyi Sorunu    30
2. Kavramsallaştırma Sorunu    31
3. Deney Yapmanın Olanaksızlığı    32
4. Değişkenlerin Çokluğu    33
5. Ölçme İşlemleriyle İlgili Sorunlar    33
6. Toplumsal Olayın Bilimsel Çalışmalara Farklı Açılardan Konu Olması    34
7. Tarih Toplum Bilim İlişkisi    35
I. HUKUKUN KÖKENİ VE TEMELLENDİRİLMESİ    36
A. Hukuk Değişik Açılardan Ele Alınabilir    36
I. Genel Olarak    36
2. Hukuk Kavramına Daraltıcı Yaklaşımlar    39
B. Bir Hukuk Tanımı Vermenin Zorunluluğu    40
1. Hukukun Tanımı ve Bu Tanımdan Çıkan Fonksiyonlar    43
2. Hukuku Tek Boyutlu Kavramanın Taşıdığı Güçlükler    43
3. Hukukun Fonksiyonlan ve Bu Fonksiyonlar Arasındaki Çatışık
(Antinomik) İlişkiler    46
C. Hukuksal Formalizm    47
D. Hukukun Formel ve Normatif Teorisi    50
E. Geçerlilik, Etkinlik. Adalete Uygunluk Kriterleri    51
1. Geçerlilik    52
2. Etkinlik    53
3. Adalete Uygunluk    53
11. HUKUK NORMUNUN İRDELENMESİ    55
A. Hukuk Normunun Dilsel-lçeriksel Değerlendirmesi.    55
1. Dilsel Değerlendirme    55
2. İçeriksel Değerlendirme    55
B. Hukuk Normunun Dilsel-Yapısal Değerlendirmesi    58
1. Dii-Düşünce İlişkisi    58
2. Dil-Eylem İlişkisi    59
C. Hukuk-Dil İlişkisinde Problematik Alanlar    61
1. Hukuk ve Dil İlişkisinde Metodolojik Problemler    61
a. Tanımlama    61
b. Dildeki Karşıtlık İlişkileri    65
2. Doğa Yasası ve Hukuk Normu Ayırımının Zorunluluğu    66
D. Hukuk Normunun Yöntem Olarak Ele Alınış Biçimleri    68
1. Klasik Yaklaşımlar    68
a. Kavram Hukukçuluğu    69
b. Taraf Çıkarlarının Birarada Değerlendirilmesi    70
c. Teknik Hukuk Okulu    72
d. Materyal Mantık Yaklaşımları    73
2, Yöntem Açısından Güncel Durum    73
a. Topik (Özdeyiş)    74
b. Somutlaştırma    77
c. İçerik Çözümlemesi    79
(I) Objektiflik    79
(2) Sistematiktik    79
(3) Sayısallaştırma    80
(4) Açık İçerik    80
d. Fenomenoloji    81
e. Amerikan Hukuki Realizmi    83
f. Argümantasyon Teorisi    85
E. Önerme Olarak Hukuk Normu    89
1. Hukuk-Mantık İlişkisinde Mantığa Giriş İçin Kavramsal Çözümleme    89
a. Mantık Sisteminin Üç Temel İlkesi    90
(1). Özdeşlik (İdentite) İlkesi    ,    90
(2). Çelişmezlik (Diversitas) İlkesi    90
(3). Üçüncü Halin Olmazlığı İlkesi ( Tertium Non Datur)    91
b. Hakikat. Gerçeklik, Doğruluk    92
c. Mantık İlkelerinin Kullanımı    93
2. Kavram. Önerme ve Önerme Çeşitleri    95
a. Kavram Türleri    95
b. İçlem vc kaplam    97
(1). Kavramlar Arası ilişkiler    97
(2). Önerme    98
(3). Önerme Türleri    99
i. Epistomolojik Yönden Önerme Türleri    99
ii. Yapısal Açıdan Önerme Tipleri    100
İÜ. Modalite Açısından Önerme Tipleri    101
iv. Bağlantı Açısından Önerme Tipleri    101
aa. Disjunktif (Ayrık) Önermeler    102
bb. Hipotetik (Koşullu) Önerme    102
cc. Kategorik Önerme Türleri    103
F. Mantığın Hukukta Kullanımı    104
1. Mantık ve Hukuk Normu    104
2. Norm Analizi    106
a. Normatif Önermelerin Temel Niteliği    106
b. Hukuk Önermesinin Kendisine Özgü Nitelikleri    107
3. Hukuk Normunun İç ve Dış Unsurları ve Tipikliği    108
a. Hukuk Normunun Dış Unsurları    109
(1). Geçerlilik, Uygulanabilirlik ve Doğruluk Açısından Hukuk Normu.. 109
(2). Hukuk Normu Genel ve Soyuttur    118
(3). Hukuk Normunun Maddi ve Biçimsel Olarak Değerlendirilmesi    119
i. Biçimsel Norm Anlayışı    119
ii. Maddi Norm Anlayışı    120
b. Hukuk Normunun İç Unsurları    121
(1) Norm Dilek, Rica ya da Öğüt Değildir    121
(2) Hukuk Normu Emir İşlevli Haber Tümcesidir    122
(3) Hukuk Normu "Olması Gereken"e Yönelik Önermeler Alanındadır.. 125
(4) Hukuk Normu Olması Gerekene Yönelik Diğer Önerme
Biçimlerinden Ayrılır...    127
(5) Olması Gereken Alanındaki Önermeler Doğruluk Kriteri İle
Ölçülemezler    .    129
(6) Norm Belli Sebep, Amaç ve Konu Unsurlarını İçerir    131
i. Sebep Unsuru    131
ii. Amaç Unsuru    132
iii. Konu Unsuru    132
4. Hukuk Normunun Mantıksal Analizi    135
a. Genel Olarak    133
b. Kıyas Türleri ve Hukukta Uygulanması    135
(1). Kesin (Kategorik) Kıyas    135
(2).Zincirleme Kıyas    136
(3).Eksik Önermeli Kıyas    137
(4). Kategorik Olmayan Kıyaslar    138
i. Hipotetik (Koşullu Kıyas)    138
aa. Modus Ponens (Ön bileşenin evetlenmesi)    138
bb. Modus Tollens (Ard bileşenin değillenmesi)    139
ii. Ayrık Öncüllü (Disjunktif Kıyas)    139
İÜ. İkilem (Dilemma)    140
5. Normlar Hiyerarşisi ve Önemi    141
6. Hukuk Normunun Tipleri    142
a. Genel Olarak    142
b. Dil-Mantık Yapısı Açısından Norm Çeşitleri    144
(1). Olumlu Norfnlar    145
i. Birinci Derece Normlar    145
ii. İkinci derece Normlar    147
(2). Olumsuz Normlar    148
i. İzin veren ve Yoksun Bırakan Normlar    149
ii. Sınırlandırıcı Normlar    149
İÜ. Yetki Veren-Yoksun Bırakan Normlar    149
iv. Açıklayıcı Normlar    150
c. Kategorik-Hipotetik Normlar       150
(1). Kategorik Normlar    150
(2). Hipotetik Normlar    151
d. Aralarındaki Bağlantıları Bakımından Norm Çeşitleri    151
(1). Bağımsız Normlar    152
i. Tam Normlar    152
ii. Eksik Normlar    153
(2). Bağımlı Normlar    153
i. Atıf Normları    153
ii. Tanıma Normları    154
İÜ. Tanım Normları    154
iv. Yorum Normları    155
V. Genişletici-Daraltıcı Normlar    157
VI. Gerçekleştirici-Geçici Normlar    157
vıı. Çatışma Normları    158
e. Uygulamada Hukuk Normları    158
(1). Emredici Hukuk Kurallan    159
i. Kamu Düzeni Kriteri    160
ii. Genel Ahlak ve Adap Kriteri    161
üi. Zayıfların Korunması Kriteri    162
(2). Emredici Olmayan Hukuk Kuralları    162
(3). Yorumlayıcı ve Tanımlayıcı Hukuk Kurallan    163
III. POZİTİF HUKUKUN UYGULANMASI    164
A. Genel Olarak    164
B. Pozitif Hukukun İçeriğinin Saptanması    166
1. Gerekçe    169
a. Gerekçenin Gerekçesi    169
b. Gerekçenin Kapsamı    171
2. Teknik Olarak Uygulama ile İlgili Sorunlar    173
3. Normun Yürürlüğe Girmesi    174
4. Normun Yürürlükten Kalkması    175
a. Açık Yürürlükten Kalkma    175
b. Örtülü Yürürlükten Kalkma    176
c. Özel Durumlar    176
5. Normun Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması    177
a. Normun Yer Bakımından Uygulanması    177
b. Normun Zaman Bakımından Uygulanması    178
C. Yorum    .    179
1. Neden Yorum Yapmaya Gereksinim Duyulur?    183
2. Yorum Türleri    186
a. Yasama Yorumu    186
b. Yargı Yorumu    188
3. Yorum Yöntemleri    193
a. Söze Göre (Lafzî) Yorum    194
b. Mantıksal-Sistematik Yorum Metodu    198
c. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Argüman    201
d. Amaçsal Yorum Yaklaşımları    201
(1). Sübjektif-Teleolojik Tarihi Yorum    201
(2). Objektif-Teleolojik Yorum    205
(3). Amaca Göre Yorumun Farklı Uygulamaları    209
i. Teleolojik Daraltıcı Yorum    209
ii. Teleolojik Genişletici Yorum    210
4. Bir Yorum Yöntemi Olarak "Yasa Koyucunun Niyeti"    212
a. Kollektif Niyet Kavramı Üzerine Tartışmalar    212
b. Yasa Koyucunun Niyetine Ulaşma    215
c. Niyet Çokluğu ve Çatışması Durumları    218
D. Boşluk Doldurma    221
I. Boşluk Doldurma Sorunu    222
2. Boşİuk Nedenleri ve Türleri    226
a. Açık Boşluk    227
b. Bilinçli Boşluk    228
c. Örtülü Boşluk    229
d. Gerçek Olmayan Boşluk    230
e. Hüküm içi Boşluk    230
3. Boşlukların Doldurulmasında İçtihadı Birleştirme Kararlarının İşlevi    231
4. Yorum - Örnekseme (Analoji) ilişkisi    231
a. Yorum-Örnekseme İlişkisinde Ortaya Çıkan Sorunlar    233
b. Emsal Yargı Kararlarında Örnekseme    238
(1). Eşsürcmli (Synchronique) Analiz    240
(2). Ardsüremli (Diachronique) Analiz    240
(3). İçtihadın Somut Olaya Emsal Olması    240
(4). İçtihadın Somut Olaydan Ayrılması    240
(5). İçtihadın İptali    242
5. Öncelik (Evleviyet; Argumentum a Fortiori)    242
a. Büyükten Küçüğe Doğru Akıl Yürütme (Argumentum a Maiori ad
Minus)    243
b. Küçükten Büyüğe Doğru Akıl Yürütme (Argumentum a Minori ad
Maius)    244
6. Zıt Kavram (Mefhumu Muhalif;Argumentum e Contrario)    245
7. Standartlar    247
E. Hukukun Sistemleştirilmesi    ;    248
1. Genel Olarak    .    248
2. Normlar Hiyerarşisi    252
a. Ulusal Hukuk-Uluslararası Hukuk Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar    254
b. Norm Çatışkılarının Giderilmesinde İzlenecek Yöntem    258
3. Hukukun Genel İlkeleri    262
a. Hukukun Genel İlkelerinin Çeşitli Açılardan Sınıflandmlması    266
b. Hukuk Prensipleri ve Hukuk Politikaları Ayırımı    269
c. Hukukun Genel İlkeleri ve Normlar Hiyerarşisi    271
d. Yazılı Hukuk Kuralı ve Prensiplerin Niteliklerinin Ayniması ve
Çatışmaları Halinde İzlenecek Yol    272
e. İJluslararası Hukuk Belgelerinde Yer Alan Hukukun Genel İlkeleri ile İç
Hukuk Normlannın ve Özellikle Anayasa'nın Çatışması Durumu    111
f. Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Hukukun Genel ilkeleri    278
Bibliyografya    281