Eser Sözleşmelerinde Hasarın Geçişi

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ III

KISALTMALAR XI

GİRİŞ . 1

BİRİNCİ BÖLÜM

ESER SÖZLEŞMESİ TANIMI, SATIM, HİZMET VE VEKÂLET SÖZLEŞMELERİNDEN FARKLARI, ŞEKLİ, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ

I. ESER SÖZLEŞMESİ TANIMI . 3

II. ESER SÖZLEŞMESİNİN SATIM, HİZMET VE VEKÂLET SÖZLEŞMESİNDEN FARKLARI 8

III. ESER SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI . 9

A. Bir Eser Meydana Getirme . 9

1. Genel Olarak Eser Kavramı . 9

a. Eser Kavramının Kapsamına Yönelik Getirilen Görüşler 10

(1) Eser Sözleşmesinin Konusunu Sadece Maddi Varlıklar İçin Kabul Eden Görüş . 11

(2) Eser Sözleşmesinin Konusunu Maddi Varlıkların Yanı Sıra Gayri Maddi Varlıklar İçin de Kabul Eden Görüş 14

(3) Eser Sözleşmesinin Konusunun Maddi Varlıkların Yanı Sıra Ancak Belirli Şartlarda Gayri Maddi Malları Da Kapsadığı Yönündeki Görüş 17

2. Meydana Getirme Kavramı 22

B. Bedel Unsuru . 23

C. Taraflar Arasında Anlaşma Unsuru 25

IV. ESER SÖZLEŞMESİNDE ŞEKİL . 26

V. ESER SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ . 29

A. Eser Sözleşmesi İsimli Bir Sözleşmedir . 29

B. Eser Sözleşmesi Tam İki Tarafa Borç Doğuran Bir Sözleşmedir 30

C. Eser Sözleşmeleri Rızai Bir Sözleşmedir 30

D. Eser Sözleşmesi İvazlı Bir Sözleşmedir . 31

E. Eser Sözleşmesinin Hukuki Niteliğinin Zaman Bakımından Nitelendirilmesi 31

1. Ani Edimli Sözleşme- Sürekli Borç İlişkisi Doğuran Sözleşme Ayrımı . 32

2. Eser Sözleşmesinin Ani Edimli Sözleşme mi, Sürekli Borç İlişkisi Doğuran Sözleşme mi Olduğu Meselesi 33

a. Eser Sözleşmesini Sürekli Borç İlişkisi Doğuran Bir Sözleşme Olarak Gören Görüş . 33

b. Eser Sözleşmesini Ani Edimli Sözleşme Olarak Gören Görüş . 34

c. Karma Görüş . 36

İKİNCİ BÖLÜM

HASAR (VE YARAR) KAVRAM(LAR)I

I. GENEL OLARAK YARAR KAVRAMI 39

II. GENEL OLARAK HASAR KAVRAMI . 40

A. Geniş Anlamda Hasar (Ayni Hasar) . 40

B. Dar Anlamda Hasar . 41

1. Edim Hasarı (Maddi Edim Hasarı) 42

2. Karşı Edim Hasarı (Bedel Hasarı) 43

III. HASARIN GEÇİŞİ KAVRAMI . 44

A. Tek Tarafa Borç Doğuran Sözleşmelerde Hasarın Geçişi 44

B. Tam İki Tarafa Borç Doğuran Sözleşmelerde Hasarın Geçişi . 45

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ESER SÖZLEŞMESİNDE HASARIN GEÇİŞİNE İLİŞKİN TÜRK BORÇLAR KANUNUNDAKİ DÜZENLEMELER

I. GENEL OLARAK . 47

II. BEKLENMEDİK OLAY SEBEBİ İLE HASARA HANGİ TARAFIN KATLANACAĞI SORUNU . 48

A. TBK md. 483/I’in Uygulanma Şartları . 49

1. Eser Kısmen Veya Tamamen Telef Olmalıdır . 49

2. Eser Beklenmedik Olay Sonunda Telef Olmuş Olmalıdır . 50

a. Genel Olarak . 50

b. 483. Maddede Düzenlenen Beklenmedik Olay Kavramı . 51

3. Eser Teslim Edilmemiş Olmalıdır 54

a. Teslim Kavramı 54

(1) Taşınır Eserlerin Teslimi . 56

(2) Bağımsız Maddi Varlığı Olmayan Eserlerde Teslim 57

(3) Fikir Eserlerinin Teslimi . 57

(4) Taşınmaz Eserlerin Teslimi. 58

i. Eserin Yüklenicinin Arsasında Yapılması Halinde . 58

ii. Eserin İş Sahibinin Arsasında Yapılması Halinde 59

b. Teslim Zamanı 60

c. Teslim Borcunun İfa Yeri . 61

d. Kullanma İzni Alınmasının Teslime Etkisi 62

4. İş Sahibi Mütemerrit Olmamalıdır . 63

B. TBK md 483/I Kapsamında İfa İmkânsızlığı 63

1. Genel Olarak 63

a. Sözleşme Öncesi İmkânsızlık . 65

b. Geçerli Şekilde Kurulan Sözleşmede Sonraki İmkansızlık 66

2. Teslimden Önce Beklenmedik Olay Sonucu Oluşan İfa İmkansızlığı 70

C. Beklenmedik Olay Sonucu İş Sahibinin Hasara Katlanması 72

D. TBK md. 483/I Kapsamında Hasara Kimin Katlanacağı Sorunu 74

III. BEKLENMEDİK OLAY SONUCU TELEF OLAN ESERDE MALZEMEYE GELEN HASARA KİMİN KATLANACAĞI SORUNU 75

IV. ESERİN İŞ SAHİBİNİN RIZİKO ALANINDA GERÇEKLEŞEN SEBEPLERLE TELEF OLMASI HALİNDE HASARA KİMİN KATLANACAĞI SORUNU 77

A. TBK md. 483/II’nin Uygulama Şartları 77

1. Hasara Sebebiyet Veren Olaylar İş Sahibinin Rizikosu Alanında Meydana Gelmiş Olmalıdır . 77

2. İş Sahibinin Kusurlu Olması Gerekir . 79

3. Yüklenicinin, Zamanında, Durumun Gereklerine Göre İhtarda Bulunmuş Olması Gerekmektedir . 79

B. TBK Md. 483/II Kapsamında Hasara Kimin Katlanacağı Sorunu 79

V. YÜKLENİCİNİN ESER MEYDANA GETİRME BORCUNUN İŞ SAHİBİ İLE İLGİLİ SEBEPLER NEDENİYLE İMKÂNSIZLAŞMASI HALİNDE HASARIN GEÇİŞİ 81

A. TBK md. 485/I’in Uygulanması Şartları 82

1. Eserin Tamamlanması Bakımından Objektif İmkansız Doğmalıdır . 82

2. İmkânsızlık İş Sahibinin Şahsında veya Riziko Alanında Gerçekleşen Beklenmedik Olay Neticesinde Meydana Gelmiş Olmalıdır 83

B. Yüklenicinin Eser Meydana Getirme Borcunun İş Sahibinin Riziko Alanında Gerçekleşen Ve İş Sahibinin Sorumlu Olmadığı Sebeplerle İmkânsızlaşması Halinde Hasarın Geçişi 83

1. Genel Olarak 83

2. Sonuçları 85

a. Sözleşmenin İleriye Etkili Olarak Sona Ermesi . 85

b. Yüklenicinin İleri Sürebileceği Talepler 85

C. Yüklenicinin Eser Meydana Getirme Borcunun İş Sahibinin Riziko Alanında Gerçekleşen ve İş Sahibinin Sorumlu Olduğu Sebeplerle (Kusuruyla) İmkânsızlaşması Durumu . 86

1. Genel Olarak 86

2. TBK md. 485/II’nin Uygulanması Şartları 86

a. Eserin Tamamlanması İmkânsızlık Sebebi İle Mümkün Olmamalıdır 86

b. İş Sahibinin İmkânsızlığın Ortaya Çıkışında Kusuru Bulunmalıdır . 87

3. Sonuçları 87

a. Sözleşmenin İleriye Etkili Olarak Sona Ermesi . 87

b. Yüklenicinin İleri Sürebileceği Talepler 88

D. TBK md. 483 ile TBK md. 485 Hükümlerinin Uygulanabilirlik Tartışması 88

VI. YÜKLENİCİNİN ÖLÜMÜNÜN VEYA KUSURLU OLMAKSIZIN ESERİ MEYDANA GETİRMEDE YETERSİZ HALE GELMESİ DURUMUNDA HASARIN GEÇİŞİ . 90

A. Genel Olarak . 90

B. TBK md. 486’nın Uygulanma Şartları 92

1. Eser Sözleşmesi Yüklenicinin Kişisel Özellikleri Gözönünde Tutularak Yapılmış Olmalıdır 92

a. Yüklenicinin Eseri Şahsen Veya Kendi Yönetimi Altında Meydana Getirme Borcu 93

(1) Eserin Yüklenici Tarafından Şahsen Meydana Getirilmesi 94

(2) Eserin Yüklenicinin Şahsi Denetimi Altında Meydana Getirilmesi 95

b. Eseri Şahsen Meydana Getirme Borcunun Tbk Md. 486 Bakımından Değerlendirilmesi 98

c. Yüklenicinin Tüzel Kişi Olması Halinde TBK md. 486’nın Uygulama Alanı Sorunu. 98

2. İşin Tamamlanması, Yüklenicinin Ölümü Veya Kusuru Olmaksızın İşi Yapmaktan Aciz Kalması Dolayısıyla Mümkün Olmamalıdır . 100

C. TBK md. 486’nın Uygulanmasının Sonuçları 102

1. Eser Sözleşmesinin Sona Ermesi . 102

2. Eserin Kullanılabilecek Kısımlarının İş Sahibi Tarafından Kabulü Ve Bedel Ödeme Zorunluluğu 102

3. Kural Olarak Yüklenicinin Tazminat Sorumluluğunun Doğmaması Durumu 103

D. TBK Md 486’nın TBK Md. 136 Hükmü Bakımından Değerlendirilmesi . 104

SONUÇ . 107

KAYNAKÇA 109

ÖZGEÇMİŞ . 115