Eğitim Hakkı ve Özgürlüğü
BİRİNCİ BÖLÜM İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ SİSTEMİ
1. Genel olarak....................................................................................................... 11
I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SİSTEMİ.......................................................... 12
1. Avrupa İnsan Haklan Sisteminin kuruluşu......................................................... 12
2. Sözleşmenin amacı............................................................................................. 15
3. İnsan Haklan Avrupa Sisteminin kurumsal yapısı ve yeri.................................. 17
3.1.İnsan Haklan Avrupa Sisteminin kurumlan..................................................... 17
3.1.1.Bakanlar Komitesi.............................................................................. 18
3.1.2.İnsan Haklan Avrupa Komisyonu...................................................... 18
3.1.3.İnsan Haklan Avrupa Divanı.............................................................. 19
3.1.4. İnsan Haklan Avrupa Komiserliği...................................................... 20
3.2. İnsan Hakları Avrupa Sisteminin yeri sorunu................................................. 20
3.2.1. Diialist yaklaşım................................................................................. 22
3.2.2.Monist yaklaşım................................................................................. 22
3.3.Alman Anayasası sistemi................................................................................ 22
3.4.Fransız Anayasası sistemi............................................................................... 23
3.5. Türk Anayasa sisteminde durum..................................................................... 24
II. İNSAN HAKLARİ VE DEMOKRATİK İDARE................................................... 27
1. İnsan Hakları Avrupa Sistemi ve demokratik idare............................................ 27
1.1. Demokratik idare ve İdarenin işleyişine katılma............................................... 28
1.2. Demokratik idare ve bilgi edinme hakkı........................................................... 29
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI AVRUPA SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜ
1. Genel olarak....................................................................................................... 33
1. İNSAN HAKLARI AVRUPA SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKINA İLİŞKİN PROTOKOLÜN HAZIRLANIŞI 36
1. Genel olarak 36 2. Eğitim Özgürlüğüne ilişkin 1. Protokolün 2. maddesinin hazırlık çalışmaları...37
2.1.« Çekince »1er................................................................................................. 38
2.2.« Bildirim »ler................................................................................................. 38
II. İNSAN HAKLARI AVRUPA SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKI VE
ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KAPSAMI.......................................................................... 39
1. İnsan Haklan Avrupa Sözleşmesinde « Din ve vicdan özgürlüğü »nün
bileşeni olarak « öğretme » özgürlüğü.................................................................... 39
1.1. Din ve inanç özgürlüğünün içsel alanı............................................................. 41
1.2. Din ve inancın dışsallaşması............................................................................ 42
2. Din veya inancını izhar özgürlüğünün parçası olarak öğretim özgürlüğü........... 42
3. Eğitim hakkı....................................................................................................... 43
3.1. Protokolün 2. maddesinde eğitim hakkı........................................................... 44
3.1.1.Eğitim hakkının mutlaklığı : kimse eğitim hakkından mahrum edilemez 44
3.1.2.Eğitimde Devlet tekeli-girişim özgürlüğü................................. 46
3.1.3.Özel okulların kurulması ve Devlet denetimi............................ 47
3.1.3.1. Devlet denetiminin kapsamı.................................................. 48
4.Eğitim özgürlüğü................................................................................................ 48
4.1.Resmi eğitimde çoğulculuk............................................................................. 49
4.1.1.Ailenin dini ya da felsefi inançlarına saygı............................... 51
4.1.2.Ailenin dini ya da felsefi inançlarına saygının anlamı............... 52
4.2.Özel öğretim kurumlarının farklılığı................................................................ 53
5. Öğrenci özgürlüğü.............................................................................................. 54
5.1.Eğitim kurumlarında insanca eğitim yada muamele görme hakkı..................... 54
5.2.Öğrencinin (kendini) ifade özgürlüğü.............................................................. 55
6. Öğretmenlerin ve eğitim kurumlarının tarafsızlığı............................................... 58
7. Genel değerlendirme........................................................................................... 58
8.Diğer uluslararası belgelerde eğitim hakkı ve özgürlüğü.................................... 60
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK HUKUKUNDA EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜ
1. Genel olarak....................................................................................................... 65
I. TÜRK HUKUKUNDA EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN DÜZENLENİŞİ 69
1. Ülkemizde eğitimin kısa geçmişi......................................................................... 69
2.Öğrenim özgürlüğü ve eğitim hakkı ayırımı...................................................... 71
3. Türk hukukunda eğitim ve öğretim hakkı ve özgürlüğü..................................... 72
4. Geçmiş Anayasalar döneminde eğitim hakkı ve özgürlüğü................................ 74
4.1. 1924 Anayasası............................................................................................... 75
4.1.1.Tevhid-i Tedrisat Kanunu........................................................ 77
4.1.2.1924 Anayasası ve eğitim özgürlüğü...................................... 79
4.2. 1961 Anayasasına göre.................................................................................. 81
5. Günümüz Türk Hukukunda eğitim hakkı ve özgürlüğü.................................... 85
5.1. 1982 Anayasası'na göre Türkiye'de eğitim hakkı ve özgürlüğü..................... 85
5.1.1.1982 Anayasasında eğitim hakkı ve Devletin eğitim sağlama ödevi..86
5.1.2.Eğitim hakkı ve özgürlüğünün temel anayasal ilkeleri............. 87
5.1.2.1.Genellik-zorunluluk ilkesi........................................ 88
5.1.2.2.Parasızlık ilkesi........................................................ 89
5.1.2.3.Kadın-erkek eşitliği.................................................. 90
5.1.2.4.İmkan ve fırsat eşitliği : yoksul veya özürlülerin eğitim hakkı " '. ' 91
5.1.2.5.Eğitim ve öğretimin engellencmezliği....................... 93
5.1.2.6.Eğitim hakkının mutlaklığı....................................... 93
5.1.2.7. Eğitim ve öğretim Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları
doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarının yapılması ve Devletin gözetim ve denetimi altında yapılacağı ve bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim
yerleri açılamaması................................................................ 94
5.1.2.8.Eğitim ve öğretim hürriyetinin Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaması 96
5.1.2.9.Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir 96
5.1.2.10. Özel okulların eğitim seviyesi.................................. 98
5.1.3.Eğitim ve öğretim kurumlarında yapılabilecek faaliyetler........ 99
5.1.4.Türkçe'den başka dil yasağı..................................................... 99
5.1.4.1. Yabancı Dil Öğretimi Yabancı Dile Eğitim ve
Öğretim............................................................................... 101
5.1.4.1.1.Yabancı dil öğretimi............................................ 102
5.1.4.1.2.Yabancı dille eğitim ve öğretim........................... 103
5.1.5.1982 Anayasasının eğitim ve öğretim özgürlüğüne yaklaşımının değerlendirilmesi 104
5.2. Yasal düzenlemeler...................................................................................... 106
5.2.1.Milli Eğitim Sistemi ile ilgili yasal düzenlemeler................... 106
5.2.2.Milli Eğitim Temel Kanununun kapsamı............................... 108
5.2.2.1.Milli Eğitimin genel amaçları................................. 108
5.2.2.2.Milli Eğitimin özel amaçları................................... 112
5.2.3.METK' ya göre Milli Eğitime hakim temel ilkeler.................. 113
5.2.3.1.Genellik ve eşitlik.................................................. 113
5.2.3.2.Ferdin ve toplumun ihtiyaçları................................ 1Î5
5.2.3.3.Yöneltme............................................................... 115
5.2.3.4.Eğitim hakkı........................................................... 116
5.2.3.5.Fırsat ve imkan eşitliği........................................... 118
5.2.3.6.Süreklilik.............. .....7......................................... 120
5.2.3.7.Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği 120
5.2.3.8.Demokrasi eğitimi.................................................. 123
5.2.3.9.Laiklik.................................................................... 126
5.2.3.10. Bilimsellik.............................................................. 129
5.2.3.11.Karma eğitim........................................................ 130
5.2.3.12.Okul ile ailenin işbirliği........................................ 131
5.2.3.13. Her yerde eğitim................................................... 132
6. Resmi eğitimin denetimi.................................................................................. 135
6.1.Eğitim kadrosunun denetimi......................................................................... 137
6.1.1. Türk Milli Eğitim Sisteminde öğretmenlik....................................... 138
6.1.1.1.Öğretmenlik mesleği............................................. 139
6.1.1.2.Laik öğretim kadrosu............................................ 140
6.1.1.3. Öğretmenlerin yetiştirilmeleri................................ 141
6.2.Eğitimde kitap sorunu veya eğitimde çoğulculuk.......................................... 143
• 6.3. Programlar üzerinde Devlet tekeli.............................................................. 145
6.4.Resmi eğitimde okul binaları ve tesisleri....................................................... 145
6.5.Eğitimde araç-gereçler üzerinde Devlet tekeli............................................... 146
7. Yurt dışı eğitim................................................................................................ 147
. TÜRK HUKUKUNDA EĞİTİM HAKKİ VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ 148
1. Öğrenim özgürlüğünün ifade özgürlüğü ile ilişkisi.......................................... 148
2. Öğrenim özgürlüğünün girişim özgürlüğü ile ilişkisi...................................... 148
3. Türk Eğitim Sisteminin farklılığı..................................................................... 149
3.1.Eğitim birliği ilkesi....................................................................................... 149
3.1.1. Eğitim birliği ilkesi ve eğitimde yerel yönetim inisiyatifi.................. 151
3.2.Milli güvenlik eğitimi................................................................................... 152
3.2.1. Milli Güvenlik Bilgisi Dersinin amacı.............................................. 153
3.3.Dini Eğitim/Din Eğitimi................................................................................ 154
3.3.1.Eğitim birliği ilkesi ve din eğitimi..................................................... 155
3.3.2.Dini eğitim/Din eğitimi.......................... ,......................................... 157
3.3.2.1.Dini eğitim............................................................ 158
3.3.2.2. Din eğitimi/ öğretimi............................................. 160
3.3.3.Zorunlu din eğitim ve öğretimi......................................................... 161
3.3.3.1.Eğitim birliği ilkesi ve zorunlu din öğretimi.......... 165
3.3.3.2.Laiklik ilkesi ve Zorunlu din ve ahlâk öğretimi..... 166
3.3.3.3. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve zorunlu inanç
eğitimi................................................................................ 167
3.3.3.4.Din kültürü ve ahlâk öğretiminin ilkeleri............... 168
3.3.3.5. Okul dışında din veya (felsefi) inanç eğitimi ve öğretimi ..170
3.3.3.6.Okul dışı din eğitim ve öğretimi ve Diyanet İşleri Başkanlığı Kur'an Kursları 176
Resmi eğitim-özel eğitim ilişkisi...................................................................... 187
4.1.Resmi ve özel kurumlar arasında olgusal eşitsizlik....................................... 189
4.2.Diploma ve dereceler üzerinde Devlet tekeli................................................. 190
5. Eğitim ve öğrenim özgürlüğü.......................................................................... 190
5.1. Kurumsal çoğulculuk : seçme hakkının anlamı............................................. 193
5.2.Resmi eğitimin çoğulculuğu : resmi eğitimde ana ve babanın haklarına saygı 195
5.3.Kurum içinde eğitim ve öğretim özgürlüğünün tarafları................................ 196
5.3.1.Öğrenci özgürlüğü................................................................. 197
5.3.1.1.Eğitim kurumlarında insanca muamele isteme hakkı 198
5.3.1.2.Öğrencinin ifade ve izhar özgürlüğü....................... 199
5.3.2.Öğretme ve öğretmen özgürlüğü........................................... 202
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARI
1. Genel olarak..................................................................................................... 207
I. ÖZEL OKULLARIN TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ............... 209
1. Özel öğretim kurumlarının hukuki dayanakları................................................ 209
2. Özel öğretim kurumları, girişim özgürlüğü ve sınırları.................................... 210
3. Özel öğretim kurumlarının finansmanına Devlet katkısı.................................. 215
4. Özel okulların kurulma usulü........................................................................... 216
5. Resmi ve özel kurumlar arasında olgusal eşitsizlik.......................................... 218
6. Özel Öğretim kurumları ve milli eğitim kamu hizmeti...................................... 219
7. Özel öğretim kurumlarına hakim olan ilkeler................................................... 227
II. ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARININ DENETİMİ...................................... 229
1. Genel olarak..................................................................................................... 229
2. Denetimin hukuki dayanakları......................................................................... 229
2.1 Özel öğretim kurumlan « işlemleri »nin yargısal denetimi............................. 231
2.2.Özel öğretim kurumlarının idari denetimi...................................................... 232
2.3.Özel öğretim kurumlarının pedagojik denetimi............................................. 232
2.3.1.Özel Eğitim kurumlannın biçimsel denetimi.......................... 233
2.3.1.1.Özel okul binalarının denetimi................................. 233
2.3.1.2.Özel okulann araç-gereçleri üzerinde denetim......... 235
2.3.1.3.Özel personelinin çalışma koşulları üzerinde denetim 236
2.3.2.Özel öğretim kurumlarının entelektüel denetimi ve bu denetimin hukuki araçları 236
2.3.2.1.Eğitimde kitap sorunu............................................. 240
2.3.2.2.Özel Öğretim kurumlarında uygulanacak programlar üzerinde Devlet tekeli 241
2.3.2.3.Özel öğretim kurumlannın eğitim personelinin
denetimi............................................................................... 242
2.3.2.4.Yönetici personelin denetimi................................... 245
3. İnsan haklan Avrupa Sisteminde özel öğretim kurumları (özel okullar) ve denetimi 247
4. Özel öğretim kurumlarının mali denetimi......................................................... 253
III.YABANCİ VE AZINLIK OKULLARININ TÜRK HUKUKUNDAKİ STATÜSÜ VE DENETLENMELERİ 255
1. Yabancı Okulları ve Azınlık Okulları ayırımı ve bu okulların hukuki dayanakları 255
2. Yabancı vc Azınlık okullarına hakim esaslar................................................... 257
3. Yabancı ve azınlık okullarının faaliyeti............................................................ 259
BEŞİNCİ BÖLÜM
EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN AVRUPA İNSAN HAKLARI SİSTEMİNDE SINIRLANMASI
1. Genel olarak..................................................................................................... 265
I. AVRUPA SİSTEMİNDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI 268
Avrupa İnsan Hakları Divanının çoğulcu yaklaşımı............................................ 268
1.1. Divanının değişmez amacı : demokratik toplum............................................ 268
İnsan Hakları Avrupa Sözleşmene ve yargı organlarına göre sınırlamanın sınırları 269
2.1.Demokratik bir toplum(une societe democratique) gereği............................. 270
2.2.Sınırlama gerekli (zorunlu) olmalıdır............................................................ 270
2.3.Sınırlama ölçülü olmalıdır (principe de la proportionnalite).......................... 270
2.4.Mukayese (comparaison) ilkesi.................................................................... 271
2.5.Kanunla sınırlama zorunluluğu..................................................................... 271
2.6.Sınırlamanın meşru bir amaca yönelik olması(un but legitime):.................... 272
3. Değerlendirme özgürlüğü(marge d'appreciation)............................................. 273
4. Ayrımcılık yasağı............................................................................................. 273
5. Sözleşmede düzenlenen Temel Hak ve Hürriyetlerin kötüye kullanılması yasağı 273
6. Dikey koruma : Devlete karşı koruma :........................................................... 274
7. Yatay koruma : özel kişi ya da gruplara karşı koruma..................................... 274
II.AVRUPA İNSAN HAKLARI SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKI
VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜ SINIRLAMA NEDENLERİ........................................ 275
1. Öğretme ve eğitim özgürlüğünün sınırlama nedenleri....................................... 275
2. Sözleşmenin 9. maddesinde düzenlenen öğretme özgürlüğünün sınırlanması..275
3. İfade özgürlüğüne ilişkin 10. maddeden doğacak « sınırlama nedenleri »........ 278
3.1. İfade özgürlüğünü sınırlama nedenleri.......................................................... 279
3.2.Fikir özgürlüğünün özel durumu.................................................................. 280
4. Ek Protokolün 2. maddesinde düzenlenmiş olan eğitim hakkının sınırlanması 281
SONUÇ...................................................................................................................... 282
RESUME EN FRANÇAIS........................................................................................ 288
SEÇİLMİŞ BİBLİYOGRAFYA 293
- Açıklama
BİRİNCİ BÖLÜM İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ SİSTEMİ
1. Genel olarak....................................................................................................... 11
I. AVRUPA İNSAN HAKLARI SİSTEMİ.......................................................... 12
1. Avrupa İnsan Haklan Sisteminin kuruluşu......................................................... 12
2. Sözleşmenin amacı............................................................................................. 15
3. İnsan Haklan Avrupa Sisteminin kurumsal yapısı ve yeri.................................. 17
3.1.İnsan Haklan Avrupa Sisteminin kurumlan..................................................... 17
3.1.1.Bakanlar Komitesi.............................................................................. 18
3.1.2.İnsan Haklan Avrupa Komisyonu...................................................... 18
3.1.3.İnsan Haklan Avrupa Divanı.............................................................. 19
3.1.4. İnsan Haklan Avrupa Komiserliği...................................................... 20
3.2. İnsan Hakları Avrupa Sisteminin yeri sorunu................................................. 20
3.2.1. Diialist yaklaşım................................................................................. 22
3.2.2.Monist yaklaşım................................................................................. 22
3.3.Alman Anayasası sistemi................................................................................ 22
3.4.Fransız Anayasası sistemi............................................................................... 23
3.5. Türk Anayasa sisteminde durum..................................................................... 24
II. İNSAN HAKLARİ VE DEMOKRATİK İDARE................................................... 27
1. İnsan Hakları Avrupa Sistemi ve demokratik idare............................................ 27
1.1. Demokratik idare ve İdarenin işleyişine katılma............................................... 28
1.2. Demokratik idare ve bilgi edinme hakkı........................................................... 29
İKİNCİ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI AVRUPA SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜ
1. Genel olarak....................................................................................................... 33
1. İNSAN HAKLARI AVRUPA SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKINA İLİŞKİN PROTOKOLÜN HAZIRLANIŞI 36
1. Genel olarak 36 2. Eğitim Özgürlüğüne ilişkin 1. Protokolün 2. maddesinin hazırlık çalışmaları...37
2.1.« Çekince »1er................................................................................................. 38
2.2.« Bildirim »ler................................................................................................. 38
II. İNSAN HAKLARI AVRUPA SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKI VE
ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KAPSAMI.......................................................................... 39
1. İnsan Haklan Avrupa Sözleşmesinde « Din ve vicdan özgürlüğü »nün
bileşeni olarak « öğretme » özgürlüğü.................................................................... 39
1.1. Din ve inanç özgürlüğünün içsel alanı............................................................. 41
1.2. Din ve inancın dışsallaşması............................................................................ 42
2. Din veya inancını izhar özgürlüğünün parçası olarak öğretim özgürlüğü........... 42
3. Eğitim hakkı....................................................................................................... 43
3.1. Protokolün 2. maddesinde eğitim hakkı........................................................... 44
3.1.1.Eğitim hakkının mutlaklığı : kimse eğitim hakkından mahrum edilemez 44
3.1.2.Eğitimde Devlet tekeli-girişim özgürlüğü................................. 46
3.1.3.Özel okulların kurulması ve Devlet denetimi............................ 47
3.1.3.1. Devlet denetiminin kapsamı.................................................. 48
4.Eğitim özgürlüğü................................................................................................ 48
4.1.Resmi eğitimde çoğulculuk............................................................................. 49
4.1.1.Ailenin dini ya da felsefi inançlarına saygı............................... 51
4.1.2.Ailenin dini ya da felsefi inançlarına saygının anlamı............... 52
4.2.Özel öğretim kurumlarının farklılığı................................................................ 53
5. Öğrenci özgürlüğü.............................................................................................. 54
5.1.Eğitim kurumlarında insanca eğitim yada muamele görme hakkı..................... 54
5.2.Öğrencinin (kendini) ifade özgürlüğü.............................................................. 55
6. Öğretmenlerin ve eğitim kurumlarının tarafsızlığı............................................... 58
7. Genel değerlendirme........................................................................................... 58
8.Diğer uluslararası belgelerde eğitim hakkı ve özgürlüğü.................................... 60
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK HUKUKUNDA EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜ
1. Genel olarak....................................................................................................... 65
I. TÜRK HUKUKUNDA EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN DÜZENLENİŞİ 69
1. Ülkemizde eğitimin kısa geçmişi......................................................................... 69
2.Öğrenim özgürlüğü ve eğitim hakkı ayırımı...................................................... 71
3. Türk hukukunda eğitim ve öğretim hakkı ve özgürlüğü..................................... 72
4. Geçmiş Anayasalar döneminde eğitim hakkı ve özgürlüğü................................ 74
4.1. 1924 Anayasası............................................................................................... 75
4.1.1.Tevhid-i Tedrisat Kanunu........................................................ 77
4.1.2.1924 Anayasası ve eğitim özgürlüğü...................................... 79
4.2. 1961 Anayasasına göre.................................................................................. 81
5. Günümüz Türk Hukukunda eğitim hakkı ve özgürlüğü.................................... 85
5.1. 1982 Anayasası'na göre Türkiye'de eğitim hakkı ve özgürlüğü..................... 85
5.1.1.1982 Anayasasında eğitim hakkı ve Devletin eğitim sağlama ödevi..86
5.1.2.Eğitim hakkı ve özgürlüğünün temel anayasal ilkeleri............. 87
5.1.2.1.Genellik-zorunluluk ilkesi........................................ 88
5.1.2.2.Parasızlık ilkesi........................................................ 89
5.1.2.3.Kadın-erkek eşitliği.................................................. 90
5.1.2.4.İmkan ve fırsat eşitliği : yoksul veya özürlülerin eğitim hakkı " '. ' 91
5.1.2.5.Eğitim ve öğretimin engellencmezliği....................... 93
5.1.2.6.Eğitim hakkının mutlaklığı....................................... 93
5.1.2.7. Eğitim ve öğretim Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları
doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarının yapılması ve Devletin gözetim ve denetimi altında yapılacağı ve bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim
yerleri açılamaması................................................................ 94
5.1.2.8.Eğitim ve öğretim hürriyetinin Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaması 96
5.1.2.9.Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir 96
5.1.2.10. Özel okulların eğitim seviyesi.................................. 98
5.1.3.Eğitim ve öğretim kurumlarında yapılabilecek faaliyetler........ 99
5.1.4.Türkçe'den başka dil yasağı..................................................... 99
5.1.4.1. Yabancı Dil Öğretimi Yabancı Dile Eğitim ve
Öğretim............................................................................... 101
5.1.4.1.1.Yabancı dil öğretimi............................................ 102
5.1.4.1.2.Yabancı dille eğitim ve öğretim........................... 103
5.1.5.1982 Anayasasının eğitim ve öğretim özgürlüğüne yaklaşımının değerlendirilmesi 104
5.2. Yasal düzenlemeler...................................................................................... 106
5.2.1.Milli Eğitim Sistemi ile ilgili yasal düzenlemeler................... 106
5.2.2.Milli Eğitim Temel Kanununun kapsamı............................... 108
5.2.2.1.Milli Eğitimin genel amaçları................................. 108
5.2.2.2.Milli Eğitimin özel amaçları................................... 112
5.2.3.METK' ya göre Milli Eğitime hakim temel ilkeler.................. 113
5.2.3.1.Genellik ve eşitlik.................................................. 113
5.2.3.2.Ferdin ve toplumun ihtiyaçları................................ 1Î5
5.2.3.3.Yöneltme............................................................... 115
5.2.3.4.Eğitim hakkı........................................................... 116
5.2.3.5.Fırsat ve imkan eşitliği........................................... 118
5.2.3.6.Süreklilik.............. .....7......................................... 120
5.2.3.7.Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği 120
5.2.3.8.Demokrasi eğitimi.................................................. 123
5.2.3.9.Laiklik.................................................................... 126
5.2.3.10. Bilimsellik.............................................................. 129
5.2.3.11.Karma eğitim........................................................ 130
5.2.3.12.Okul ile ailenin işbirliği........................................ 131
5.2.3.13. Her yerde eğitim................................................... 132
6. Resmi eğitimin denetimi.................................................................................. 135
6.1.Eğitim kadrosunun denetimi......................................................................... 137
6.1.1. Türk Milli Eğitim Sisteminde öğretmenlik....................................... 138
6.1.1.1.Öğretmenlik mesleği............................................. 139
6.1.1.2.Laik öğretim kadrosu............................................ 140
6.1.1.3. Öğretmenlerin yetiştirilmeleri................................ 141
6.2.Eğitimde kitap sorunu veya eğitimde çoğulculuk.......................................... 143
• 6.3. Programlar üzerinde Devlet tekeli.............................................................. 145
6.4.Resmi eğitimde okul binaları ve tesisleri....................................................... 145
6.5.Eğitimde araç-gereçler üzerinde Devlet tekeli............................................... 146
7. Yurt dışı eğitim................................................................................................ 147
. TÜRK HUKUKUNDA EĞİTİM HAKKİ VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ 148
1. Öğrenim özgürlüğünün ifade özgürlüğü ile ilişkisi.......................................... 148
2. Öğrenim özgürlüğünün girişim özgürlüğü ile ilişkisi...................................... 148
3. Türk Eğitim Sisteminin farklılığı..................................................................... 149
3.1.Eğitim birliği ilkesi....................................................................................... 149
3.1.1. Eğitim birliği ilkesi ve eğitimde yerel yönetim inisiyatifi.................. 151
3.2.Milli güvenlik eğitimi................................................................................... 152
3.2.1. Milli Güvenlik Bilgisi Dersinin amacı.............................................. 153
3.3.Dini Eğitim/Din Eğitimi................................................................................ 154
3.3.1.Eğitim birliği ilkesi ve din eğitimi..................................................... 155
3.3.2.Dini eğitim/Din eğitimi.......................... ,......................................... 157
3.3.2.1.Dini eğitim............................................................ 158
3.3.2.2. Din eğitimi/ öğretimi............................................. 160
3.3.3.Zorunlu din eğitim ve öğretimi......................................................... 161
3.3.3.1.Eğitim birliği ilkesi ve zorunlu din öğretimi.......... 165
3.3.3.2.Laiklik ilkesi ve Zorunlu din ve ahlâk öğretimi..... 166
3.3.3.3. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve zorunlu inanç
eğitimi................................................................................ 167
3.3.3.4.Din kültürü ve ahlâk öğretiminin ilkeleri............... 168
3.3.3.5. Okul dışında din veya (felsefi) inanç eğitimi ve öğretimi ..170
3.3.3.6.Okul dışı din eğitim ve öğretimi ve Diyanet İşleri Başkanlığı Kur'an Kursları 176
Resmi eğitim-özel eğitim ilişkisi...................................................................... 187
4.1.Resmi ve özel kurumlar arasında olgusal eşitsizlik....................................... 189
4.2.Diploma ve dereceler üzerinde Devlet tekeli................................................. 190
5. Eğitim ve öğrenim özgürlüğü.......................................................................... 190
5.1. Kurumsal çoğulculuk : seçme hakkının anlamı............................................. 193
5.2.Resmi eğitimin çoğulculuğu : resmi eğitimde ana ve babanın haklarına saygı 195
5.3.Kurum içinde eğitim ve öğretim özgürlüğünün tarafları................................ 196
5.3.1.Öğrenci özgürlüğü................................................................. 197
5.3.1.1.Eğitim kurumlarında insanca muamele isteme hakkı 198
5.3.1.2.Öğrencinin ifade ve izhar özgürlüğü....................... 199
5.3.2.Öğretme ve öğretmen özgürlüğü........................................... 202
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARI
1. Genel olarak..................................................................................................... 207
I. ÖZEL OKULLARIN TÜRK EĞİTİM SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ............... 209
1. Özel öğretim kurumlarının hukuki dayanakları................................................ 209
2. Özel öğretim kurumları, girişim özgürlüğü ve sınırları.................................... 210
3. Özel öğretim kurumlarının finansmanına Devlet katkısı.................................. 215
4. Özel okulların kurulma usulü........................................................................... 216
5. Resmi ve özel kurumlar arasında olgusal eşitsizlik.......................................... 218
6. Özel Öğretim kurumları ve milli eğitim kamu hizmeti...................................... 219
7. Özel öğretim kurumlarına hakim olan ilkeler................................................... 227
II. ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARININ DENETİMİ...................................... 229
1. Genel olarak..................................................................................................... 229
2. Denetimin hukuki dayanakları......................................................................... 229
2.1 Özel öğretim kurumlan « işlemleri »nin yargısal denetimi............................. 231
2.2.Özel öğretim kurumlarının idari denetimi...................................................... 232
2.3.Özel öğretim kurumlarının pedagojik denetimi............................................. 232
2.3.1.Özel Eğitim kurumlannın biçimsel denetimi.......................... 233
2.3.1.1.Özel okul binalarının denetimi................................. 233
2.3.1.2.Özel okulann araç-gereçleri üzerinde denetim......... 235
2.3.1.3.Özel personelinin çalışma koşulları üzerinde denetim 236
2.3.2.Özel öğretim kurumlarının entelektüel denetimi ve bu denetimin hukuki araçları 236
2.3.2.1.Eğitimde kitap sorunu............................................. 240
2.3.2.2.Özel Öğretim kurumlarında uygulanacak programlar üzerinde Devlet tekeli 241
2.3.2.3.Özel öğretim kurumlannın eğitim personelinin
denetimi............................................................................... 242
2.3.2.4.Yönetici personelin denetimi................................... 245
3. İnsan haklan Avrupa Sisteminde özel öğretim kurumları (özel okullar) ve denetimi 247
4. Özel öğretim kurumlarının mali denetimi......................................................... 253
III.YABANCİ VE AZINLIK OKULLARININ TÜRK HUKUKUNDAKİ STATÜSÜ VE DENETLENMELERİ 255
1. Yabancı Okulları ve Azınlık Okulları ayırımı ve bu okulların hukuki dayanakları 255
2. Yabancı vc Azınlık okullarına hakim esaslar................................................... 257
3. Yabancı ve azınlık okullarının faaliyeti............................................................ 259
BEŞİNCİ BÖLÜM
EĞİTİM HAKKI VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN AVRUPA İNSAN HAKLARI SİSTEMİNDE SINIRLANMASI
1. Genel olarak..................................................................................................... 265
I. AVRUPA SİSTEMİNDE HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SINIRLANMASI 268
Avrupa İnsan Hakları Divanının çoğulcu yaklaşımı............................................ 268
1.1. Divanının değişmez amacı : demokratik toplum............................................ 268
İnsan Hakları Avrupa Sözleşmene ve yargı organlarına göre sınırlamanın sınırları 269
2.1.Demokratik bir toplum(une societe democratique) gereği............................. 270
2.2.Sınırlama gerekli (zorunlu) olmalıdır............................................................ 270
2.3.Sınırlama ölçülü olmalıdır (principe de la proportionnalite).......................... 270
2.4.Mukayese (comparaison) ilkesi.................................................................... 271
2.5.Kanunla sınırlama zorunluluğu..................................................................... 271
2.6.Sınırlamanın meşru bir amaca yönelik olması(un but legitime):.................... 272
3. Değerlendirme özgürlüğü(marge d'appreciation)............................................. 273
4. Ayrımcılık yasağı............................................................................................. 273
5. Sözleşmede düzenlenen Temel Hak ve Hürriyetlerin kötüye kullanılması yasağı 273
6. Dikey koruma : Devlete karşı koruma :........................................................... 274
7. Yatay koruma : özel kişi ya da gruplara karşı koruma..................................... 274
II.AVRUPA İNSAN HAKLARI SİSTEMİNDE EĞİTİM HAKKI
VE ÖZGÜRLÜĞÜNÜ SINIRLAMA NEDENLERİ........................................ 275
1. Öğretme ve eğitim özgürlüğünün sınırlama nedenleri....................................... 275
2. Sözleşmenin 9. maddesinde düzenlenen öğretme özgürlüğünün sınırlanması..275
3. İfade özgürlüğüne ilişkin 10. maddeden doğacak « sınırlama nedenleri »........ 278
3.1. İfade özgürlüğünü sınırlama nedenleri.......................................................... 279
3.2.Fikir özgürlüğünün özel durumu.................................................................. 280
4. Ek Protokolün 2. maddesinde düzenlenmiş olan eğitim hakkının sınırlanması 281
SONUÇ...................................................................................................................... 282
RESUME EN FRANÇAIS........................................................................................ 288
SEÇİLMİŞ BİBLİYOGRAFYA 293
Stok Kodu:9753682026
- Taksit Seçenekleri
- Diğer KartlarTaksit SayısıTaksit tutarıGenel ToplamTek Çekim20,6520,65
- Yorumlar
- Yorum yazBu kitabı henüz kimse eleştirmemiş.
-
%10
-
%10
-
%5
