Büyüme ve Gelişme Ekonomisi

İÇİNDEKİLER

KISIM I

BÜYÜME VE KONJONKTÜR MODELLERİ

SAYFA

BÖLÜM: I — KLASİKLERİN BÜYÜME MODELİ............................................................. 13

A — Klasik Modelin Anahtarı ..................................................................... 17

B — Modelin İşleyişi ................................................................................... 21

C — Malthus'un Nüfus Kanunu .................................................................. 21

D — Klasik Modelin Tenkidi ....................................................................... 22

EK: Adam Smith'de Artan Verim ve Büyeme ...................................................... 26

B ÖLÜM: II — KARL MARX'IN BÜYÜME HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ......................... 29

A — Karl Marx'ta Sosyal Sınıflar ve Tarihi Maddecilik Tezi ....................... 31

B — Azalan Kâr Haddi Kanunu ................................................................... 33

C — Karl Marx'a Göre Kapitalist Sistemin Dinamiği,

Gelişmesi ve Yıkılması........................................................................ 35

D — Karl Marx'a Emek Arz ve Talebi: Ücretler, İsçi Sınıfı Sefaleti ve

Yedek İşsiz Ordusu ........................................................................... 37

E — Karl Marx'ta Konjonktür Dalgalanmaları .......................... .................. 38

F — Karl Marx'ın Sisteminin Bütünü ............................................................ 39

G — Karl Marx'ın Büyüme Teorisinin Tenkidi ............................................. 44

H — Batı Avrupa Ülkelerinin Gelişimi ve Kari Marx .................................... 43

I — Gelişen Ülkeler ve Kari Marx................................................................. 47

EK: Sosyalist Sistemin Etkinliği: Soyut Merkezi Planlama Teorisinde

Çözüm ve Rasyonellik................................................................................... 51

BÖLÜM: III — SCHUMPETER'DE EKONOMİK GELİŞME VE

DALGALANMALAR .................................................................................. 55

A — Schumpeter'in Görüşlerinin Anahatlan................................................. 55

B — Müteşebbüsin Rolü ve Yenilikleri......................................................... 57

C — Yatırımların Kümelenmesi ve Dalgalanmalar......................................... 58

D — Schumpeter'in Gelişme Hakkındaki Görüşleri ...................................... 60

E — Kapitalist Sistemden Sosyalist Sisteme Geçiş........................................ 60

F — Schumpeter'in Görüşlerinin Kısa Bir Tenkidi ........................................ 62

BÖLÜM: VI — NEO KLASİKLERİN VE KEYNES'İN UZUN

SÜRELİ GELİŞMELERLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ ...................................... 63

A — Neo - Klasiklerde Tam İstihdamda Gelişme.......................................... 63

B — Keynes'in Durgunluk Tezi ................................................................... 63

1 Keynes'de Yatırımların Marjinal Etkinliği Eğrisinin Faiz Elastikiyeti 65

2 Teknik Terakki ve Yatırımların Marjinal Etkinliği .......................... 67

3 Nüfus Artışı ve Yatırmlarm Marjinal Etkinliği ................................ 69

4 Yeni Sürüm Alanlarının Açılması ve Yatırımların

Marjinal Etkinliği................................................................................. 69

C — Durgunluk Tezinin Tenkidi: Hızlandıran İlkesi .................................... 69

BÖLÜM: V — DOMAR MODELİ ....................................................................................... 71

A — Yatırımlar ve Kapasite Artışı ............................................................... 71

B — Modelin Anahatlan .............................................................................. 73

C — Sermayenin Potansiyel Sosyal Verimliliği Kavramı .............................. 78

BÖLÜM: VI — HARROD'UN MODELİ............................................................................. 83

A — Modeldeki Varsayımlar........................................................................ 83

1 Tasarruf Varsayımı ......................................................................... 83

2 Hızlandıran İlkesi............................................................................ 84

B — Modelin İşleyişi ................................................................................... 85

1 Gerekli Büyüme Hızı ....................................................................... 85

2 Fiili Büyüme Hızı ve gerekli Büyüme Hızından Sapmalar................ 86

3 Üretim Planlan ve Talep................................................................... 88

C — Modeldeki Basitleştirici Varsayımiann Değiştirilmesi .......................... 90

1 Yatırım Fonksiyonunun Değiştirilmesi ve Modelin Vargıları ........... 90

2 Tasarruf Meyilinde ve Hızlandıran Katsayısında Sistemli Değişmeler ve Modelin Vargıları 91

D — Gelir Artışının Sınırları Yahut Tabii Büyüme Hızı................................ 92

E — Harrod'un Modelinin Bütünü ............................................................... 93

BÖLÜM: VII — ÇARPAN - HIZLANDIRAN KONJONKTÜR MODELLERİ................... 97

A — Konjonktür Teorilerine Toplu Bir Bakış............................................... 97

B — Hızlandıran ilkesi ve Gecikmeli Yatırım, Tasarruf Fonksiyonları ... 99

C — Basit Bir Çarpan - Hızlandıran Konjonktür Modelinin İşleyişi ........... 102

D — Hızlandıran Katsayısının ve Tasarruf Yahut Tüketim Meylinin

Değeri ve Dalgalanmalar ................................................................... 105

E — Çarpan - Hızlandıran Konjonktür Modellerinin Kısa Bir Tenkidi .. 108

BÖLÜM: VIII — HİCKS'IN KONJONKTÜR MODELİ.................................................... 111

A — Hicks'teki Tüketim ve Yatınm Fonksiyonlan, Denge Gelir

Seviyesi ve Dengeden Sapmalar........................................................ -111

B — Hicks'teki Konjonktür Dalgalanmalannın Anahatlan .......................... 115

C — Moneter Faktörler: Para Denklemlerindeki Gecikmeler ve

Konjonktür Dalgalanmaları ............................................................... 118

BÖLÜM: IX —NEO-KLASİK İSTİKRARLI BÜYÜME: SOLOW MODELİ..................... 121

A — Değişir Sermaye-"Hasıla Oranı Varsayımı ......................................... 121

B — İstikrarlı Denge: Tam İstihdam ve Tam Kapasite Büyüme ................. 122

C — Denge Faktör Fiyatlan ........................................................................ 124

D — Faiz Mekanizması ve Moneter Faktörler............................................. 125

E — Tasarruf Fonksiyonunun Değiştirilmesi ve İstikrarlı

Büyüme Dengesi................................................................................ 126

F — Sabit Katsayılı Üretim Teknikleri ve İstikrarlı Büyüme Dengesi .... 127

BÖLÜM: X — ÜRETİM FONKSİYONU; TAM KAPASİTE

VE TAM İSTİHDAM BÜYÜME ............................................................... 131

A — Üretim Fonksiyonları Çeşitleri............................................................ 131

B — Tam Kapasite ve Tam İstihdam Büyüme Oranı Sorunu...................... 135

EK: Cobb - Douglas Üretim Fonksiyonu................................................... 139

KISIM II

GELİŞEN EKONOMİLER VE BÜYÜME

BÖLÜM: XII — W. W. ROSTOW'UN GELİŞME TEORİSİ.............................................. 143

A — Giriş................................................................................................... 143

B — Gelişme Safhaları ............................................................................... 144

1 Geleneksel Toplum ....................................................................... 145

2 İntikal Safhası ............................................................................... 146

3 Kalkınma Safhası........................................................................... 151

4 Olgunluk Safhası........................................................................... 154

5 Kütlevi Refah Çağı ........................................................................ 154

C — Rostow'un Safha Teorisinin Tenkidi................................................... 156

BÖLÜM: XIII — GELİŞEN ÜLKELER İÇİN ÜRETİM FONKSİYONU

VE TALEP ANALİZİ ....................................................................... 159

A — Üretim Fonksiyonunun Özellikleri ve Emek Piyasası......................... 160

1 Teknolojik İşsizlik......................................................................... 160

2 Ücretlerin Yüksek Olmasından Doğan İşsizlik............................... 163

3 Gizli İşsizlik.................................................................................. 165

4 Gayrı İradi İşsizlik........................................................................ 167

5 İradi İşsizlik.................................................................................. 167

6 Mevsimlik İşsizlik ........................................................................ 167

7 Toplam Harcama Noksanından Doğan Gayrı İradi İşsizlik............ 168

B — Ücret Politikasının Ekonomik ve Sosyal Etkileri ................................ 169

1 Ücretlerin Yükseltilmesinin Etkileri.............................................. 169

2 Gelişen Ülkelerde Ücretlerin Yükseltilmesinin Ekonomik Etkileri 171

3 Gelişmiş Ülkelerde Kalkınma Hızını Düşürmeden Sosyal Adalet Sağlayacak

Tedbirler 175

C -— Gelişen Ülkeler İçin Talep Analizi: Keynesil

Enflâsyonist Açık Modeli ................................................................. 178

D — Gelişen Ülkelere Uygulanabilir Formel Keynegil

Harcama Modelinin Kuruluşu ........................................................... 181

1Keynesgil Talep Fonksiyonunu ve Kapasite Limitini

İçeren Model .................................................................................... 181

1.Keynesgil Talep Fonksiyonunu, Kapasite Limitini ve Bütçe Denkliği Şartını İçeren Model 183

2.Keynesgil Talep Fonksiyonunu, Kapisite Limitini ve Döviz Tahdidini İçeren Model 186

EK: Sayısal Örnekler ......................................................................................... 189

BÖLÜM: XIV — GELİŞEN ÜLKELER İÇİN HARROD - DOMAR SINGER

TİPİ BİR BÜYÜME MODELİ.......................................................... 192

A —Giriş.................................................................................................... 192

B — Formel Modelin Kuruluşu .................................................................. 195

a.Harrod - Domar Denklemi ................................................................ 195

b.Modele Devletin Dahil Edilmesi........................................................ 196

c.Modele Nüfus Artış Oranının Dahil Edilmesi ................................... 197

d.Modele Dış Tasarruf Oranının Dahil Edilmesi................................... 197

EK: Gelir Artış Oranı, Nüfus Başına Düşen Gelir Artış Oranı ve

Nüfus Artış Oranı Arasındaki İlişki............................................................ 199

C — Modelin Planlama ve Programlama Tekniği Olarak Kullanılması.. 201

D — Modelin Büyüme Analizi Aleti Olarak Kullanılması:

Parametreler Arasındaki ilşikiler........................................................ 205

3 Parametreler Arası İlişkilere Toplu Bir Bakış................................. 205

5 Kişi Artış Oranının Düşürülmesinin Etkileri.................................. 207

6 Büyüme Oranı ve Tasarruf Oram .................................................. 209

7 Kişi Başına Düşen Gelir ve Nüfus Artışı........................................ 210

EK: Nüfus Artış Oranının Değişmesinin Uzun Dönem Emek ve

Sermaye Arzı Üzerindeki Etkisi ve Gelir Seviyesi.............................. 211

E — Büyüme Süreci Analizi: Parametrelerin Zaman Boyunca Seyri ........... 214

1 Sermaye - Hasıla Oranının Seyri .................................................... 214

2 Tasarruf Oranının Seyri ............................................................... 216

3 Nüfus Artış Oranının Seyri ........................................................... 219

4 Dı ş Tasarrufların Seyri ................................................................. 222

BÖLÜM: XIV — PİYASA EKONOMİSİ, FELSEFESİ TEMEL

KURALLARI VE UYGULAMASI .................................................. 227

A — Pisaya Ekonomisinin Teorik Çerçevesi .............................................. 228

1 Piyasa Ekonomisi Rejiminin Tanımı ve Temel Unsurları............... 228

2 Piyasa Ekonomisi ve Karma Ekonomi.......................................... 230

3 Gelişen Ekonomiler, Piyasa Ekonomisi ve Planlama...................... 231

4 Özelleştirme ve Başlıca Kuralları.................................................... 232

5 Liberal Ekonominin Evrimi ve Piyasa Ekonomisi......................... 235

B — Türkiye'de Piyasa Ekonomisi Öncesi Ekonomik Rejim

Uygulamalarının Panoraması ............................................................. 239

1 Atatürk ve Devletçilik Rejimii ........................................................ 240

2 "Liberal Ekonomi" ve "Devletçilik" Rejimi Rekabeti .................... 241

3 Karma Ekonomi, Sosyal ve Ekonomik Reformlar......................... 242

4Yetmişli Yıllar, Radikal Akımlar ve Ekonomi

Politikaları Üzerindeki Etkileri .......................................................... 242

C — Türkiye'de Son Yıllardaki Piyasa Ekonomisi Uygulamaları................ 244

1 24 Ocak 1980 Kararlan ve Piyasa Ekonomisi ............................... 244

2 1983 Sonrası Ekonomi Politikalan ve Piyasa Ekonomisi ............. 246

3 1983'den Bu Yana Ana Çizgileri Bakımından

Ekonominin Performansı .................................................................. 247

D — Bugün Piyasa Ekonomisinin Yanlış ve Eksik Uygulanan İlkeleri,

Alınan Menfi Sonuçlar ve Düzeltilmesi Gerekli Hususlar .................. 251

1 Enflasyon...................................................................................... 251

2 Ücret Artışlannın Yetersizliği ve Sendikal Haklar.......................... 253

3 Gelir Dağılımının Bozulması ......................................................... 254

4 Özel Teşebbüsler ve Serbest Rekabet İlkesindeki Aksamalar .... 254

5 Fiyat Mekanizmasının Kaynaklann Etkin Dağılımı Fonksiyonunu Başarmasını Engelleyen Politikalar 255

6 Pozitif Faiz ve Gerçekçi Döviz Kuru İlkelerinden Sapmalar.......... 256

YARARLANILAN BAŞLICA ESERLER ........................................................................... 259