Borçlar Hukuku Genel Bölüm I

GİRİŞ......................................................................................................................... 1

§ 1. Borçlar Hukukunun Konusu ve Borçlar Kanunu

I. Genel Olarak.............................................................................................. 1

U. Borçlar Kanununun Sistematiği.............................................................................. 3

§ 2. Borç Kavramı

I. Genel Olarak.............................................................................................. 5

II. Borç Menfaati....................................................................................................... 14

III.Borç İlişkisinin Nisbî Karakteri........................................................................... 15

1. Genel Olarak................................................................................................ 15

2. Üçüncü Kişilerin Borç İlişkisine, Borç İlişkisinin Üçüncü Kişilere

Etkili Olduğu Bazı Durumlar....................................................................... 18

a. Üçüncü Bir Kişi Borç İlişkisi Üzerinde Etkili Olabilir............................. 18

b. Borç İlişkisi Üçüncü Kişiler Üzerinde Etkili Olabilir............................... 18

aa. Üçüncü Kişi Lehine Sözleşme................................................................ 18

bb. Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme.............................................. 20

3. Borç İlişkisinden Doğan (Nisbî) Hakların Kuvvetlendirilmesi................ 25

a. Tapu Kütüğüne Şerh Edilebilen Kişisel Haklar........................................ 25

b. Zilyetlik Vasıtası ile Kişisel Hak Sahibinin Durumunun Kuvvetlenmesi....25

IV.Borç ve Sorumluluk............................................................................................ 26

1. Genel Olarak............................................................................................ 26

2. Sorumluluğun Çeşitleri............................................................................ 29

a.Kişi ile Sorumluluk, Malvarlığı ile Sorumluluk....................................... 29

b. Malvarlığı ile Sorumluluğun Çeşitleri (Sınırsız Sorumluluk ve Sınırlı Sorumluluk) 7. 29

aa. Sınırsız Sorumluluk............................................................................... 29

bb. Sınırlı Sorumluluk................................................................................. 29

aaa. Konu Bakımından Sınırlı Sorumluluk............................................. 30

bbb. Eşya ile Sorumluluk (Aynî Sorumluluk)....................................... 30

ccc. Miktar İtibarı ile Sınırlı Sorumluluk................................................ 31

V. Borç ve Külfet...................................................................................................... 32

§ 3. Edim

I. Genel Olarak............................................................................................ 33

1. Olumlu ve Olumsuz Edimler......................................................................... 35

Olumlu (Müspet) Edimler............................................................................. 35

aa. Kişisel Edimler............................................................................................ 35

bb. Maddî (Şeye İlişkin) Edimler...................................................................... 35

Olumsuz Edimler.......................................................................................... 37

aa. Yapmama Edimleri...................................................................................... 37

bb. Katlanma Edimleri....................................................................................... 37

2. Ani, Sürekli ve Dönemli Edimler.................................................................. 37

Ani Edimler.................................................................................................. 37

Sürekli Edimler............................................................................................. 37

Dönemli Edimler........................................................................................... 38

III.Edimin Belirli (Muayyen) veya Belirlenebilir (Kabili Tayin) Olması Zorunluluğu 38

§ 4. Talep Ilakkı ve Alacak Hakkı Kavramları

I. Talep Hakkı Kavramı..................................................................................... 39

İI. Talep Hakkına İlişkin Ayrımlar.................................................................... 41

1. Talep Hakkının Kaynağına Göre................................................................... 41

2. Talep Hakkının Bağımsız Bir Nitelik Taşıyıp Taşımamasına Göre............... 41

III. Alacak Hakkı Kavramının Talep Hakkı Kavramı Karşısındaki Durumu..... 42

§ 5. Doğal (Tabiî) veya Eksik Borçlar

I. Genel Olarak................................................................................................. 44

II.Doğal (Eksik) Borçlara Örnek Olarak Gösterilen Bazı Durumlar................ 46

1.Zamanaşımına Uğramış Alacaklar................................................................ 46

a. Genel Olarak................................................................................................. 46

aa. Zamanaşımının Gerçekleşmesinden Fakat Borçlunun Defi

Hakkını Kullanmasından Önceki Aşama................................................ 47

bb. Zamanaşımının Gerçekleşmesinden ve Borçlunun Defi Hakkını

Kullanmasından Sonraki Aşama............................................................ 48

b. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre............................................................. 50

2. Kumar ve Bahis Borçları............................................................................... 53

3. Evlenme Tellâllığından Doğan Borç............................................................. 56

4.Ahlâkî Bir Ödevin Yerine Getirilmesi.......................................................... 57

III.Sonuç.......................................................................................................... 57

§ 6. Çeşit ve Parça Borçları

I. Genel Olarak................................................................................................. 58

1. Kavram......................................................................................................... 58

2. Bu Ayrımın Mislî Eşya ve Mislî Olmayan Eşya Ayrımı ile İlgisi................. 59

II. Çeşit Borcu ve Parça Borcu Ayrımının Pratik Önemi.................................. 60

§ 7. Seçimlik Borçlar

I. Genel Olarak....................................................................................................... 64

II. Seçimlik Borç ile Çeşit Borcunun Karşılaştırılması........................................... 65

III. Seçimlik Yetki.................................................................................................. 67

1. Seçim Yetkisi Borçluda ise................................................................................. 67

2. Seçim Yetkisi Alacaklıda ise.............................................................................. 69

§ 8. Borç Kaynaklan

I. Genel Olarak....................................................................................................... 69

1. Borç Kaynağı Olarak Sözleşme, Haksız Fiil ve Sebepsiz İktisap....................... 70

2. Borçlar Hukuku Dışındaki Borç Kaynaklan....................................................... 71

3. Borç Kaynaklarına İlişkin Üçlü Ayrımın Sınırlayıcı (= Tahdidî) Olmaması 71

II.Kanundan Doğan Borçlar Kavramı ve Bunun Eleştirilmesi............................... 73

III.Fiilî Sözleşme İlişkileri..................................................................................... 76

BİRİNCİ BÖLÜM BORÇ KAYNAĞI OLARAK HUKUKÎ İŞLEM (= MUAMELE), ÖZELLİKLE SÖZLEŞME

BİRİNCİ ALT BÖLÜM HUKUKÎ İŞLEM KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ

§ 9. Hukukî İşlemin Hukukî Fiiller (Eylemler) İçindeki Yeri

I. Hukukun Önemli Olan ve Olmayan Olgular...................................................... 83

II.Hukuken Önemli Olguların Hukukî Olaylar ve Hukukî Fiiller Diye İkiye Ayrılması 83

III.Hukuka Aykırı Fiiller ve Hukuka Uygun Fiiller.............................................. 84

IV.Hukuka Uygun Fiillerin Çeşitleri..................................................................... 84

1. İrade Açığa Vurmaları........................................................................................ 84

a. Hukukî İşlemler........................................................................................... 84

b. Hukukî İşlem Benzeri Fiiller........................................................................ 84

c. Maddî Fiiller................................................................................................ 85

2. Tasavvur (Görüş. Bilgi) Açığa Vurmaları.......................................................... 86

3. His (Duygu) Açığa Vurmaları........................................................................... 86

V.Hukukî İşlemler ve Dar Anlamda Hukukî Fiiller.............................................. 87

§ 10. Hukukî İşlem Kavramı

I. İrade Beyanı ve Hukukî Sonuç İlişkileri............................................................. 87

II. Hukukî İşlem Kavramının Bir Soyutlamadan İbaret Olması.............................. 89

III. İrade Beyanı ve Hukukî İşlem Kavramları Arasındaki İlişkiler........................ 90

1. Genel Olarak...................................................................................................... 90

2. Hukukî İşlem Olgusunda İrade Beyanı Dışında Kalan Başka (Dar Anlamda) Olguların Yer Alabilmesi 91

3. Hukukî İşlemin Hükümlerini Doğurması İçin Gerçekleşmesi Gerekli

Diğer Şartlar....................................................................................................... 92

§ 11. Hukukî İşlemin Çeşitleri

I. Genel Olarak................................................................................................... 94

II. Hukukî İşlem Olgusu Açısından Hukukî İşlemin Çeşitleri................................... 94

1. Bir Taraflı Hukukî İşlemler............................................................................. 94

2. İki veya Çok Taraflı Hukukî İşlemler............................................................. 95

a. Sözleşme......................................................................................................... 95

aa. Genel Olarak.......................................................................................... 95

bb. Borç Sözleşmesinin Çeşitleri................................................................. 98

aaa. Birinci Ayrım: Bir Tarafa ve İki Tarafa Borç Yükleyen

Sözleşmeler.................................................................................... 98

bbb. İkinci Ayrım: Ön Sözleşme ve Asıl Sözleşme (BK. m. 22)......... 100

aaaa. Ön Sözleşme Kavramı......................................................... 100

bbbb. Ön Sözleşmede Şekil......................................................... 105

cccc. Ön Sözleşmeden Doğan Borcun İfa Edilmemesi................. 105

dddd. Ön Sözleşme ve Benzer Kavramlar.................................... 110

—Opsiyon Hakkı Doğuran Sözleşme....................... .'...... 110

—Sözleşme Tasarısı (Projesi)............................................ 110

—Niyet Mektubu............................................................... 111

—Centilmen Anlaşmaları................................................. 111

—Çerçeve Sözleşme.......................................................... 112

b. Karar............................................................................................................. 113

III.Hukukî İşlemin Doğurduğu Hukukî Sonuçlara Göre Çeşitleri......................... 114

1. Kazandırma Kavramı..................................................................................... 114

a. Genel Olarak................................................................................................. 114

b. Bazı Kazandırma Çeşitleri............................................................................. 115

aa. İvazlı (= Karşılıklı) ve İvazsız (= Karşılıksız) Kazandırmalar............... 115

bb. İştirakli (Katılmalı) Kazandırmalar....................................................... 116

2. Kazandırmanın Hukukî Sebebi (Causa)........................................................ 116

a.Hukukî Sebep (Causa) Kavramı ve Çeşitleri................................................ 116

b. Sebebe bağlı (İllî) ve Sebepten Mücerret (Soyut) Kazandırmalar................. 119

aa. Genel Olarak.......................................... .............................................. 119

bb. Sebebe Bağlı ve Sebepten Mücerret (Soyut) Borçlanma İşlemleri

(Özellikle Soyut Borç İkrarı) (BK. m. 17)............................................ 119

c'c. Sebebe Bağlı ve Soyut Tasarruf İşlemleri............................................ 129

§ 12. Hukukî İşlemin Temel Unsuru Olarak İrade Beyanı Kavramı

I. Genel Olarak................................................................................................. 130

II. Otomatikleştirilmiş İrade Beyanları,.................................................................... 132

§ 13. Güven İlkesi ve İrade Beyanının Unsurlarına İlişkin Eksikliklerin Bu İlke Karşısında Değerlendirilmesi

I. Güven ilkesi ve Bunun İrade Nazariyesi Karşısındaki Yeri....................... 132

II.Hukukî Sonuç İradesinden Yoksun İrade Beyanları................................ 135

1. Genel Olarak............................................................................................. 135

2. BK. m. 1 ile BK. m. 23 vd. Arasındaki İlişki............................................ 136

III.Beyan İradesi veya Bilincinden Yoksun İrade Beyanları........................ 140

§ 14. Açık (Sarih) ve Örtülü (Zımnî) İrade Beyanları

I. Genel Olarak.............................................................................................. 143

II.Açık (Sarih) İrade Beyanı......................................................................... 143

III.Örtülü (Zımnî) İrade Beyanı.................................................................... 144

1. İradeyi Gösteren Hareketler (Facta Concludentia)..................................... 144

2. İrade Faaliyeti (İcraatı, Etkinliği)............................................................... 144

3. Susma (Sükût).......................................................................................... 146

a.Genel Olarak................... .'....................................................................... 146

b. Teyit Mektubu........................................................................................... 148

§ 15. Varması Gerekli İrade Beyanları

I. Genel Olarak.............................................................................................. 153

II.Beyanın Yapılması................................................................................... 153

III.Beyanın Varması...... ,............................................................................ 155

1. Genel Olarak............................................................................................. 155

2. Varma Ne Vakit Gerçekleşir?................................................................... 156

a.Karşı Karşıya Bulunan Kişiler Arasında.................................................... 156

b. Karşı Karşı Bulunmayan Kişiler Arasında................................................. 157

3. Varma Açısından Sözlü ve Yazılı Beyanlar Arasında Fark Var mıdır?..... 160

4. Süre........... -.............................................................................................. 164

İKİNCİ ALT BÖLÜM SÖZLEŞMENİN KURULMASI

§ 16. Sözleşmenin Kurulmasına İlişkin Genel Bilgiler

I. Sözleşme ve Sözleşme ile Kurulan Hukukî Düzenlemenin Birbirinden Ayrılması. 165

II. Değişik Sözleşme Kurma Teknikleri........................................................ 166

1. İcap ve Kabul Yolu ile Sözleşmenin Kurulması (Klasik Yöntem)............. 167

2. Sözleşmenin İcap ve Kabul Ayrımı Yapmak İmkânı Olmaksızın Görüşmeler Sonucu Hazırlanan Metnin Birlikte Benimsenmesi Yolu ile Kurulması............................................................................................................... 168

a. Genel Olarak............................................................................................. 168

b.Sözleşme Görüşmelerine İlişkin Anlaşmalar............................................ 169

3. Sözleşmenin Taraflardan Biri Tarafından Hazırlanmış Genel işlem

Şartlarına Diğer Tarafın Katılması ile Kurulması.............................................. 170

§ 17. Sözleşmenin Esaslı Noktaları-İkinci Derecede (Yan) Noktaları Ayrımı Açısından Uyuşma ve Uyuşmazlık

I. Uyuşma ve Uyuşmazlık Kavramları.............................................................. 171

1. Uyuşma........................................................................................................ 171

a.Normal (fiilî) uyuşma................................................................................... 171

b. Normatif (farazî, varsayımsal) uyuşma......................................................... 171

2. Uyuşmazlık.................................................................................................. 172

II. Uyuşmanın Kapsamı........................................................................................... 172

1. Genel Olarak................................................................................................. 172

2. Esaslı Noktalar ve Yan (İkinci Derecede) Noktalar...................................... 174

a.Esaslı noktalar.............................................................................................. 174

aa. Objektif açıdan esaslı noktalar.............................................................. 174

bb. Sübjektif açıdan esaslı noktalar............................................................ 175

b. Yan (İkinci Derecede) Noktalar.................................................................... 176

3. BK. m. 2/1 Uyarınca Sözleşmenin Ne Vakit kurulmuş Sayılabileceği.......... 176

a.Hükmün Niteliği........................................................................................... 176

b. Hükmün Uygulama Alanı............................................................................ 176

4. Sözleşmedeki Boşluğun Doldurulması........................................................ 178

5. Şekil Hükümlerinin Saklı Olması (BK. m. 2/III).......................................... 179

§ 18. İcap

I. Genel Olarak................................................................................................. 179

1. Kavram......................................................................................................... 179

2. İcaba Davet (İnvitatio ad offerandum).......................................................... 182

a. Genel Olarak................................................................................................. 182

b. Artırma ve eksiltmelerdeki durum................................................................ 183

c. Tarife, fiyat listesi, katalog vs. göndermenin kural olarak icap sayılmaması (BK. m. 7/II) 183

ç. Bağlamayan İcaplar (BK. m. 7/1)................................................................. 188

3. Semenini Göstererek Emtia Teşhirinin Kural Olarak İcap Sayılması

(BK. m. 7/III)............................................... :................................................... 189

4.Ismarlanmamış (Sipariş Edilmemiş) Bir Malın Gönderilmesinin İcap Sayılmaması 191

5. İcabın Hukukî Niteliği.................................................................................. 193

§ 19. İcabın Bağlayıcılığı

I. Kavram.......................................................................................................... 194

II.Bir Süre Kaydı İçermeyen (Süresiz) İcaplar........................................................ 195

1. Hazır Olan Kişiler (Karşı Karşıya veya Yüz Yüze olanlar) arasında İcap (BK. m. 4) 195

2. Gaipler (Karşı Karşıya veya Yüz Yüze Olmayanlar) Arasında İcap

(BK. m. 5).................................................................................................. 198

a. Genel Kural............................................................................................... 198

b. İcabın karşı tarafa geç varması.................................................................. 199

c. Zamanında ve düzenli biçimde gönderilen kabul beyanının icapçıya

geç ulaşması................................................................................................. 200

aa. Genel Olarak........................................................................................... 200

bb. BK. m. 5/III hükmünün kıyas yolu ile uygulanabileceği durumlar......... 201

III. Bir Süre Kaydı İçeren (Süreli) İcaplar................................................... 202

§ 20. Kabul

I. Hukukî Niteliği......................................................................................... 203

II. Kabulde Bulunması Gerekli Nitelikler...................................................... 204

III.Örtülü (Zımnî) Kabul.............................................................................. 205

1. İrade Faaliyeti Yolu İle Kabul................................................................... 205

2. Susma ile Kabul (BK. m. 6)........... :.............................................................. 205

§ 21. İcabın ve Kabulün Geri Alınması veya Hükümden Düşmesi

I. İcabın Geri Alınması................................................................................. 208

II. Kabulün Geri Alınması............................................................................ 209

III.İcabın veya Kabulün Hükümden Düşmesi.............................................. 210

§ 22. Sözleşmenin Kurulması ve Hükümlerini Doğurmaya Başlaması

I. Sözleşmenin Kurulması............................................................................. 210

II. Karşı Karşıya (Hazır) Olmayan Kişiler Arasında Sözleşmenin

Hükümlerini Doğurduğu An........................................................................ 211

1. Genel Olarak............................................................................................. 211

2. Satış Sözleşmesinde Hasarın Ne Vakit Alıcıya Geçtiğini (BK. m. 183) Tespit Etme Açısından BK. m. 10'dan Yararlanmak İmkânı Var mıdır? 212

3. Sözleşmenin Susma ile Kurulmuş Olması................................................ 213

§ 22a. Mesafeli Sözleşmelerin Kurulmasına İlişkin Özellikler

I. Mesafeli Sözleşme Kavramı...................................................................... 213

II.Mesafeli Sözleşmelere İlişkin Düzenlemenin Temelinde Yatan Değerlendirmeler 216

III.Ön Bilgilerin Tüketiciye Verilip Bu Hususun Yazılı Olarak Teyit Ettirilmesinin Sözleşmenin Kurulması veya Geçerliliği Üzerindeki Etkisi 217

1. Genel Olarak.................................................................... !.................... .'. 217

2. Uygulanacak Yaptırımlar.......................................................................... 222

Tüketiciyi Koruma mevzuatına dayalı yaptırımlar..................................... 222

Borçlar Hukukuna dayalı yaptırımlar........................................................ 225

§ 23. Genel İşlem Şartları

I. Genel Olarak............................................................................................. 225

II. Genel İşlem Şartlarının Yargısal Denetimi......................................................... 232

1. Genel İşlem Şartlarının Tarafların Rızası ile Sözleşmenin İçeriğine Girmesi 232

a. Açık (Sarih) benimseme ile............................................................... 232

b. Örtülü (zımnî) benimseme ile........................................................... 234

e. Global benimseme ile........................................................................ 236

2. Genel İşlem Şartlarının Yorumlanması............................................. 238

3. Genel İşlem Şartlarında İçerik Denetimi........................................... 239

a. İdarî ön denetim................................................................................ 239

b. Yargısal denetim............................................................................... 240

aa. Karşı tarafta bir tüketicinin yer aldığı sözleşmelerde içerik

denetimi................................................................................................ 240

bb. Tüketici Sözleşmesi Niteliğini Taşımayan Standart Sözleşmelerde İçerik Denetimi 254

§ 24. İlân Yolu ile Yapılan Vaatler

I. Genel Olarak........................................................................................................ 257

II.İlân Yolu ile Ödül Vaadi.................................................................................... 258

1. Hukukî Niteliği................................................................................. 258

a.İcap görüşü....................................................................................... 258

b. Bir taraflı irade beyanı ile borç altına girme (pollicitatio) görüşü...... 258

2. Şartları.............................................................................................. 259

3. Sonuçları......................................................................................... 261

III.Ödüllü Yarışma Vaatleri.................................................................................... 265

1. Hukukî Niteliği................................................................................. 265

2. Yarışmayı Düzenleyenin veya Jürinin Vereceği Karara İtiraz İmkânı

Olup Olmadığı................................................................................... - 266

IV.İlân Yolu ile Yapılan Vaadin Geri Alınması (BK. m. 8/II)................................ 267

ÜÇÜNCÜ ALT BÖLÜM

HUKUKÎ İŞLEMLERDE, ÖZELLİKLE SÖZLEŞMELERDE ŞEKİL

§ 25. Şekil Kavramı ve Çeşitleri

I. Şekil Kavramı...................................................................................................... 270

1. Genel Olarak..................................................................................... 270

2. Şeklin Yararları ve Sakıncaları......................................................... 271

a. Yararları............................................................................................ 271

b. Sakıncaları......................................................................................... 272

II. Şekljn Çeşitleri................................................................................................... 272

1. Şekil Zorunluluğunun Kaynağı Açısından................................. .......272

a.Kanuna Dayanan (kanunî, yasal) şekil.............................................. 272

b. Sözleşmeye dayanan (rızaî) şekil...................................................... 273

2. Şeklin Fonksiyonlarına Göre............................................................ 273

a. Geçerlilik (sıhhat) şekli..................................................................... 273

b. İspat şekli.................................................................................................. 273

c. Geçerlilik ve ispat şekilleri arasındaki farklar ve ilişkiler........................... 274

aa. Farklar.................................................................................................. 274

bb. İlişkiler................................................................................................. 275

aaa. Birinci ilke..................................................................................... 275

bbb. İkinci ilke..................................................................................... 275

3. Kullanılan Vasıtalara Göre............................................................................. 276

a.Sözlü şekil................................................................................................. 276

b. Adî yazılı şekil........................................................................................... 276

c. Resmî yazılı şekil veya kısaca resmî şekil.................................................. 276

4. Sözleşmelerde Şekle Bağlanması Gerekli trade Beyanlarına Göre................. 277

§ 26. Kanundan Doğan Bir Şekil Olarak Adî Yazılı Şekil

I. Metin.................................................................................................................. 277

II.İmza................................................................................................................... 279

1. Ana kural: El Yazısı ile İmza.......................................................................... 279

a. Genel Olarak.............................................................................................. 279

b. Âmâların imzası (BK. m. 14/111).............................................................. 283

c. İmza atma iktidarından yoksun kişilerin durumu....................................... 285

2. Elektronik imza.............................................................................................. 290

III.Teleks ve Telefaks Aracılığı ile Gönderilen Metinler Borçlar

Kanunundaki Yazılı Şekil Şartını Gerçekleştirir mi?.......................................... 296

1. Genel Olarak.................................................................................................. 296

2. Teleks............................................................................................................ 297

3. Telefaks......................................................................................................... 298

§ 27. Resmî Şekil

I. Genel Olarak................................. ,................................................................... 301

II. Resmî Senedin Çeşitleri..................................................................................... 302

III. Resmî Şeklin Bazı Özellikleri........................................................................... 302

1. İmza............................................................................................................... 303

2. Resmî Şekilde Yapılacak Sözleşmeler Gaipler (Karşı Karşıya veya

Yüz Yüze Olmayan Kişiler) Arasında Düzenlenebilir mi?............................ 304

3. Unitas Actus (İşlemde Birlik) Kuralı............................................................ 304

§ 28. Şekle Bağlı İşlemde Değişiklik Yapılması

I. Ana Kural........................................................................................................... 305

II. İstisna................................................................................................................ 306

§ 29. Şekle Uymamanın Sonuçlan

I. Şekil Eksikliği Kavramı...................................................................................... 307

II. Şekil Eksikliğinin Yaptırımına İlişkin Görüşler................................................. 307

1. Yokluk Görüşü............................................................................................. 307

2. İptal Edilebilir Olma Görüşü...................................................................... 307

3. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) Görüşü....................................................... 308

4. Kendine Özgü (sui generis) Hükümsüzlük Görüşü................................... 308

III. Görüşlerin Ana Hatları ile Değerlendirilmesi........................................... 308

§ 30. Şekil Eksikliği Sebebiyle Hükümsüzlüğün Hakkın Kötüye Kullanılmasını Yasaklayan MK. m. 2/II Hükmü ile Sınırlanması

I. Genel Olarak.............................................................................................. 312

II.Hakkın Kötüye Kullanılması Sayılabilecek Durumları Belirlemede Başvurulacak Yöntem 312

III.Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı Yolu ile Şekil Eksikliğine Dayalı Geçersizliğin Ortadan Kalkmış Sayılacağı Olguların Gruplandırılması 315

1. Genel Olarak.............................................................................................. 315

2. Her İki Tarafın da Şekle Uymayan Sözleşmeden Doğan Borçlarım

Tam Olarak veya Büyük Bölümü itibarıyla İfa Etmiş Olması........................ 315

3. Tam İfa ile Bir Tutulamayacak Diğer İfa Halleri veya Tam İfanın Şekil Eksikliği Bilinmeden Gerçekleşmiş Olması 317

4.Sözleşmenin Her İki Tarafça Hiç İfa Edilmemiş Olması........................... 320

IV.Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Söz Konusu Olduğu Durumlarda

Kesin Hükümsüzlüğün (Butlanın) Etkisiz Kalması........................................ 324

1. Şekil Eksikliği Bulunan Sözleşmenin Geçerli Sayılması............................ 324

2. MK. m. 2/II hükmün sadece mağdur (haksızlığa uğramış) taraf yararına uygulanabilmesi 325

V. Şekil Eksikliğine Yol Açan Tarafın Tazminat Yükümlülüğü.................... 326

§ 31. Tarafların Anlaşması ile Kabul Edilen (Rızaî) Şekil

I. Genel Olarak.............................................................................................. 328

II. BK. m. 16'da Öngörülen Karineler............................................................ 329

1. Birinci Karine (BK. m. 16/1)...................................................................... 329

2. İkinci Karine (BK. m. 16/11)..................................................................... 330

DÖRDÜNCÜ ALT BÖLÜM SÖZLEŞMELERİN YORUMU VE TAMAMLANMASI

§ 32. Sözleşmelerin Yorumlanması

I. Genel Olarak.............................................................................................. 331

II.Belli Başlı Yorum Araçları........................................................................ 333

III.Bazı Yorum İlkeleri................................................................................. 335

IV.Taraflarca Kararlaştırılmış Yorum İlkeleri (Yorum Anlaşmaları)............ 337

V.Şekle Bağlı İşlemlerin Yorumlanması....................................................... 337

VI.Yorum ve Sözleşmenin Nitelenmesi........................................................ 338

§ 33. Sözleşmenin Tamamlanması (Tamamlayıcı Yorum)

I. Ana Kural................................................................................................... 338

II.İstisnalar.................................................................................................... W

III.İlginç Bir Örnek...................................................................................... 341

BEŞİNCİ ALT BÖLÜM İRADE BOZUKLUKLARI VE GABİN

§ 34. İrade Bozuklukları Kavramı, Zihnî Kayıt ve Ciddi Olmayan Beyanlar

I. İrade Bozuklukları Kavramı....................................................................... 342

II.Zihnî Kayıt (Reservatio Mentalis)............................................................. 343

III.Ciddi Olmayan Beyanlar......................................................................... 344

§ 35. Muvazaa veya Danışıklı İşlem (İnançlı İşlem ile Karşılaştırmalı Ölarak)

I. Muvazaa Kavramı ve Çeşitleri................................................................... 345

Kavram...................................................................................................... 345

Çeşitleri..................................................................................................... 345

a. Basit (saf) muvazaa.......................................................................... 345

b. Nitelikli (vasıflı) muvazaa................................................................ 346

3. Muvazaa Anlaşması ve Muvazaanın Uygulama Alanı.............................. 346

4. Nitelikli (Vasıflı) Muvazaanın Değişik Görünüm Biçimleri...................... 348

a.Sözleşmenin niteliğinde muvazaa..................................................... 348

b. Kısmî muvazaa................................................................................. 349

c. Tarafta muvazaa................................................................................ 351

II.Muvazaanın Yaptırımı.............................................................................. 354

1. Taraflar Arasında....................................................................................... 354

2. Üçüncü Kişilere Karşı............................................................................... 360

III.İnançlı İşlem......................................................... _v................................ 363

1. İnançlı işlem Kavramı, Çeşitleri, Hukuki Niteliği...................................... 363

a.Kavram............................................................................................. 363

b. Çeşitleri............................................................................................ 366

c.Hukukî niteliği................................................................................. 366

2. Güvenenin Korunması.............................................................................. 367

a.BK. m. 41/II'ye dayanan koruma...................................................... 367

b. Vekâlet hükümlerine dayanan koruma............................................. 368

aa. Güvenenin BK. m. 393/I'de öngörülen kanunî temlikten

yararlanması......................................................................................... 368

bb. Güvenilenin iflâs etmesi halinde, güvenenin, vekilin kendi adına ve güvenen hesabına iktisap ettiği taşınır malları iflâs masasından ayırma hakkına sahip olması (BK. m. 393/III)........................................ 370

3. İnanç sözleşmesinin açık veya gizli olabilmesi.......................................... 372

4. Araya Sokulan Kişi Aracılığıyla (per interpositam personam) Yapılan İşlemler (Nam-ı müstear meselesi) 376

IV.Muvazaa ve Kanuna Karşı Hile............................................................... 386

1. Kanuna Karşı Hile ("fraus legis") Kavramı............................................... 386

a.Gerçek anlamı ile kanuna karşı hile (veya kısaca, gerçek kanuna

karşı hile).............................................................................................. 386

b. Gerçek olmayan anlamda kanuna karşı hile (veya kısaca, gerçek olmayan kanuna karş hile) 387

2. Kanuna Karşı Hile'nin Yaptırımı ve Modern Hukukta Bağımsız Bir Kanuna Karşı Hile Kavramına Yer Olup Olmadığı 391

3. Sözleşmeye Karşı Hile...................................................................... 392

§ 36. Hata

I. Kavram ve Uygulama Alanı............................................................................... 393

1. Kavram.............................................................................................. 393

2. Uygulama Alanı................................................................................ 393

II.Borçlar Kanununda öngörülen Esaslı Hata Halleri ve Bazı Özel Durumlar...... 395

1. Genel Olarak..................................................................................... 395

2. BK. m. 24'de Sayılan Esaslı Hatalar.................................................. 396

a.Sözleşmenin Niteliğinde (mahiyetinde) hata (Error in negotio)

(BK. m. 24/1, b. 1)................................................................................ 396

b.Kişide (şahısta) hat (Error in persona) (BK. m. 24/1, b. 2)............... 397

c.Şeyde hata (Error in corpore, error in objecto) (BK. m. 24/1. b. 2)... 397

ç.Miktarda hata (Error in quantitate) (BK. m. 24/1, b. 3)..................... 398

d. Temel Hatası (BK. m. 24/1, b. 4)...................................................... 400

aa. Kavram ve unsurları........................................................................ 400

bb. Konusu parça borcu olan satış sözleşmesinde alıcı, ayıp hükümleri yanında temel hatasına da seçimlik olarak dayanabilir mi? 408

3. Esaslı Hata Kavramının Tanımlanması (Tarifi)................................. 416

a. Genel Olarak..................................................................................... 416

b. BK. m. 25 hükmü esaslı hata kavramına dahil midir?....................... 416

4. Özel Bazı Durumlar.......................................................................... 417

a.Vasıtanın hatası................................................................................. 417

b. Hukukî sonuçlarda hata.................................................................... 419

c. Okunmadan imzalanan belge............................................................. 421

ç.Beyaza (açığa) imza.......................................................................... 423

aa. Beyaza imza atan ile metni dolduran karşı taraf arasındaki ilişki...... 423

bb. Beyaza imza atan ile üçüncü kişiler arasındaki ilişki....................... 427

III.Esaslı Hatanın Yaptırımı.................................................................................. 427

1. Sözleşmenin Yanılanca İptal Edilebilir Olması ve Bunun Anlamı.... 427

2. İptal Beyanı ve Sonuçları.................................................................. 435

3.İptal Hakkının Düşmesi.................................................................... 442

4.Sürekli Borç İlişkisi Doğuran Sözleşmelerde İptalin Etkisi.............. 442

5. Kısmî iptal......................................................................................... 443

6.Hatanın Dürüstlük Kuralına Aykırı Biçimde Öne Sürülememesi

(BK. m. 25)........................................................................................... 443

7. Hataya Düşenin Tazminat Ödeme Yükümlülüğü (BK. m. 26).......... 444

a. Genel Olarak..................................................................................... 444

b.BK. m. 26'ya dayanarak olumsuz tazminat miktarını aşan bir

tazminat istenebilmesi........................................................................... 450

c. Tazminat talebinin söz konusu olamayacağı hal (BK. m. 26/1, c. 2).......... 451

ç. BK. m. 26'dan doğan sorumluluğun hukukî niteliği.................................. 452

§ 37. Hile

Hile Kavramı ve Çeşitleri.................................................................................... 452

1. Hile Kavramı................................................................................................. 452

a. Genel Olarak.............................................................................................. 452

b. Birinci Unsur: Hile Eylemi........................................................................ 453

aa. Aktif bir davranış sonucu gerçekleşen hile........................................... 453

aaa. Genel Olarak................. .............................................................. 453

<s